Ποτάμι μέσα μου πικρό

Δεν ήταν μακρινές οι εκδρομές. Μια φορά στο Μαραθώνα, φωτογραφία στον Τύμβο, μια άλλη στο Πόρτο Γερμενό. Στριμωχνόμασταν στο Όπελ Καραβάν του θείου Κλείτου, καραβάνι σε γιωταχί. Η θεία Αφρώ τραγουδούσε. Στα παραθύρια τα πλατιά χαμογελούσε μια μυρτιά. Η ευτυχία εκεί μέσα ήταν κάτι το ανείπωτο. Και το βράδυ πάντα σε ταβέρνες, μέχρι κι ο μπαμπάς μου έπιανε το τραγούδι, Ποτάμι μέσα μου πικρό το αίμα της πληγής σου.

Αβάσταχτα λυπητερά τραγούδια σε αβάσταχτα ευτυχισμένες- για μένα – στιγμές. Λες κι η ευτυχία δεν μπορούσε να υπάρξει μόνη της, δεν είχε δικαίωμα να ολοκληρωθεί παρά μόνο λαμβάνοντας υπόψη το βάρος της θλίψης, της πληγής, το αίμα, τον καημό. Σα να χρειαζόταν απαραιτήτως την τελετή της, η ευτυχία, αλλιώς δεν εμφανιζόταν. Ναι, η αποθέωση της χαράς ήταν ο καημός που σαν φιλοσοφική απόφανση ξεκινούσε το τραγούδι: Είναι μεγάλος ο καημός, είναι πικρό το κρίμα. Και κοντά στη θάλασσα ακουγόταν το κύμα, το φλιτς φλιτς στα πόδια μας, επιβεβαιωνόταν το συμπέρασμα: είναι μεγάλος ο γιαλός, είναι μακρύ το κύμα.

Με τέτοιες βεβαιότητες μεγαλώνοντας, θα μπορούσαμε να αρκεστούμε στα παραπονεμένα λόγια των τραγουδιών ως μόνιμη κατακλείδα της ευφορίας που ανήκε στη γενιά μας, να μη χρειαστεί να μπλέξουμε περισσότερο με περασμένα πάθη και λάθη, με δυο λόγια να μη χρειαστεί ν’ αλλάξουμε ζωή. Έλα όμως που είχαν άλλη γνώμη οι συνταγματαρχαίοι και μας βύθισαν στο πικρό ποτάμι με το που μπήκαμε στην εφηβεία, έτοιμοι για μεγάλους καημούς και τρανές κατακτήσεις. Το νόημα της ιεροτελεστίας ανατράπηκε, έγινε κυριολεξία και εμβατήριο μάχης. Χωρίστηκαν σκληρά η ευτυχία από τη δυστυχία, δίδυμες αδερφές που σπάραζαν καθώς τις τραβολογούσαν. Θυμός και πίκρα πλημμύρισαν τα τραγούδια. Αλλάξαμε ζωή υποχρεωτικά.  Σαν κακοπαιγμένη τραγωδία η δική μας τελευταία πράξη του εμφυλίου, δεν μπορούσε να ξαναβρεί στο τέλος τη χαμένη ώσμωση, εκείνη τη γλύκα του καημού, την αποδοχή της μελαγχολίας. Κολλήσαμε στις κυριολεξίες και στα εμβατήρια, ψεύτικο πάθος έντυνε εμφανίσεις θριάμβου. Η χαρά με τη χαρά και η λύπη με τη λύπη. Κι ο θυμός να ξεχειλίζει άνευ λόγου, η πίκρα ομοίως. Όλα με μεγάλη φασαρία, να μην μπορείς να ξεφύγεις.

Σε πολύ καλύτερες εκδρομές, σε σπάνια γαλήνη, ακούγοντας το κυματάκι ξανά, προσπάθησα να μεταδώσω την παλιά παράξενη συγκίνηση σε  σημερινά παιδιά, ελπίζοντας να απολαύσουν τη μελαγχολία της χωρίς περαιτέρω συνέπειες.