Τετάρτη 17 Μαΐου 2017

H αρχαία γλώσσα ως εμβόλιο



Μου έστειλαν ξανά φίλοι καλοί και άνθρωποι σημαντικοί να υπογράψω την έκκληση για να μην καταργηθεί η διδασκαλία των αρχαίων ελληνικών στο Γυμνάσιο. Να μην πάψουν δηλαδή τα αρχαία ελληνικά να είναι κύριο μάθημα, όπως τώρα, από την Α’ ως την Γ’ Γυμνασίου, για όλα τα παιδιά, μέχρι να χωρίσουν στο Λύκειο σε κατευθύνσεις, οπότε παύουν να είναι κύριο μάθημα για όσους διαλέγουν Τεχνική και Θετική κατεύθυνση. Είναι οι στιγμές που με πιάνει απελπισία, γράφω -γράφω σαράντα χρόνια, και κανείς δεν με διαβάζει; Γιατί να μην έχω γίνει τραγουδίστρια σε νεώτερη ηλικία, ίσως τότε να με διάβαζαν, αν άρχιζα ωριμότερη να γράφω. Ανάποδα τα έκανα όλα στη ζωή μου…
Απορώ ωστόσο πώς μετά από τη διαπίστωση ότι νέοι που έχουν τελειώσει το Πανεπιστήμιο δεν μιλούν καλά και δεν γράφουν σωστά τη γλώσσα μας, τα Νέα ελληνικά, υπάρχει ακόμα τόσο πάθος να διδάσκονται τα αρχαία σε μικρές ηλικίες. Δεν είναι ξεκάθαρο ότι τα παιδιά πρέπει όταν είναι μικρά να μαθαίνουν εύκολα πράγματα, κι όσο μεγαλώνουν να δυσκολεύει η ύλη τους; Να ξεκινάνε γραφή και ανάγνωση με απλές λεξούλες, με παιδικά ποιήματα και λογοτεχνήματα; Γίνεται να διαβάζουν Παπαδιαμάντη στην Δ’ Δημοτικού, στα δέκα τους; Πώς θα ξεκινούν Ξενοφώντα στα δεκατρία τους, όταν δεν έχουν ακόμα προλάβει να μάθουν πώς κλίνεται η οδός; Δεν είναι ξεκάθαρο, από την τηλεόραση, το ραδιόφωνο, το διαδίκτυο, τα πάντα, ότι οι νέοι δεν έχουν μάθει συστηματικά να κλίνουν σωστά τα δύσκολα ουσιαστικά και ρήματα, να χρησιμοποιούν με άνεση τη γλώσσα; Και πώς να γίνει αυτό, όταν τα Νέα Ελληνικά γίνονται δευτερεύον μάθημα στην Α’ Γυμνασίου και περνάνε ώρες ατέλειωτες από τη ζουμερή αυτή ηλικία αποστηθίζοντας αρχαία ρήματα;
Ε λοιπόν όχι! Περισσότεροι πιστεύουν ότι αν χώσεις κάτι στο κεφάλι ενός μικρού παιδιού, θα το αφομοιώσει θέλει δεν θέλει, θα του χαραχτεί ανεξίτηλα, και θα το φέρει δια βίου. Κάτι σαν εμβόλιο, που μάλιστα προστατεύει από μελλοντικές ελλείψεις στη γλώσσα που μιλάνε, και ανορθογραφίες (επειδή η νέα είναι συνέχεια της αρχαίας, και τίποτε άλλο) Κι όλ’ αυτά την εποχή της αμφισβήτησης των εμβολίων. Καλύτερα μάλιστα να ξεκινά ο εμβολιασμός στο Νηπιαγωγείο, για σίγουρα αποτελέσματα. Παιδάκια που θα ψάλλουν την Ιλιάδα στο πρωτότυπο, έτοιμα για κάθε μεγαλούργημα ως γνήσιοι απόγονοι λυρικών ποιητών. Τέλειο.


Η αρχαία γλώσσα ως εμβόλιο
Μου έστειλαν ξανά φίλοι καλοί και άνθρωποι σημαντικοί να υπογράψω την έκκληση για να μην καταργηθεί η διδασκαλία των αρχαίων ελληνικών στο Γυμνάσιο. Να μην πάψουν δηλαδή τα αρχαία ελληνικά να είναι κύριο μάθημα, όπως τώρα, από την Α’ ως την Γ’ Γυμνασίου, για όλα τα παιδιά, μέχρι να χωρίσουν στο Λύκειο σε κατευθύνσεις, οπότε παύουν να είναι κύριο μάθημα για όσους διαλέγουν Τεχνική και Θετική κατεύθυνση. Είναι οι στιγμές που με πιάνει απελπισία, γράφω -γράφω σαράντα χρόνια, και κανείς δεν με διαβάζει; Γιατί να μην έχω γίνει τραγουδίστρια σε νεώτερη ηλικία, ίσως τότε να με διάβαζαν, αν άρχιζα ωριμότερη να γράφω. Ανάποδα τα έκανα όλα στη ζωή μου…
Απορώ ωστόσο πώς μετά από τη διαπίστωση ότι νέοι που έχουν τελειώσει το Πανεπιστήμιο δεν μιλούν καλά και δεν γράφουν σωστά τη γλώσσα μας, τα Νέα ελληνικά, υπάρχει ακόμα τόσο πάθος να διδάσκονται τα αρχαία σε μικρές ηλικίες. Δεν είναι ξεκάθαρο ότι τα παιδιά πρέπει όταν είναι μικρά να μαθαίνουν εύκολα πράγματα, κι όσο μεγαλώνουν να δυσκολεύει η ύλη τους; Να ξεκινάνε γραφή και ανάγνωση με απλές λεξούλες, με παιδικά ποιήματα και λογοτεχνήματα; Γίνεται να διαβάζουν Παπαδιαμάντη στην Δ’ Δημοτικού, στα δέκα τους; Πώς θα ξεκινούν Ξενοφώντα στα δεκατρία τους, όταν δεν έχουν ακόμα προλάβει να μάθουν πώς κλίνεται η οδός; Δεν είναι ξεκάθαρο, από την τηλεόραση, το ραδιόφωνο, το διαδίκτυο, τα πάντα, ότι οι νέοι δεν έχουν μάθει συστηματικά να κλίνουν σωστά τα δύσκολα ουσιαστικά και ρήματα, να χρησιμοποιούν με άνεση τη γλώσσα; Και πώς να γίνει αυτό, όταν τα Νέα Ελληνικά γίνονται δευτερεύον μάθημα στην Α’ Γυμνασίου και περνάνε ώρες ατέλειωτες από τη ζουμερή αυτή ηλικία αποστηθίζοντας αρχαία ρήματα;
Ε λοιπόν όχι! Περισσότεροι πιστεύουν ότι αν χώσεις κάτι στο κεφάλι ενός μικρού παιδιού, θα το αφομοιώσει θέλει δεν θέλει, θα του χαραχτεί ανεξίτηλα, και θα το φέρει δια βίου. Κάτι σαν εμβόλιο, που μάλιστα προστατεύει από μελλοντικές ελλείψεις στη γλώσσα που μιλάνε, και ανορθογραφίες (επειδή η νέα είναι συνέχεια της αρχαίας, και τίποτε άλλο) Κι όλ’ αυτά την εποχή της αμφισβήτησης των εμβολίων. Καλύτερα μάλιστα να ξεκινά ο εμβολιασμός στο Νηπιαγωγείο, για σίγουρα αποτελέσματα. Παιδάκια που θα ψάλλουν την Ιλιάδα στο πρωτότυπο, έτοιμα για κάθε μεγαλούργημα ως γνήσιοι απόγονοι λυρικών ποιητών. Τέλειο.

Κυριακή 14 Μαΐου 2017

Ντοκουμεντάροντας την Αθήνα




Προσπαθώ να παρακολουθώ την Documenta 14, όσο γίνεται. Στην αρχή μ' έπιασε πανικός. Του είδους που μας πιάνει όταν χάνουμε πράγματα, δεν θα προλάβω, πόσα πολλά, τι αξίζει, γιατί μας ζαλίζουν. Επέρχεται άρνηση: δεν θέλω άλλα! Όταν είχα κέφια και όρεξη, νέο παιδί, είχαμε μόνο το θέατρο Τέχνης για τα μοντέρνα, και καμιά γκαλερί. Τώρα πού να πρωτοπάς;
Πήγα πρώτα στο μουσείο Μπενάκη, ύστερα στο καινούργιο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, το εργοστάσιο του Φιξ, τρίτο στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο, τέλος έτυχα- και τι καλύτερο από το τυχαίο; -σε μια περφόρμανς στο Μέγαρο μουσικής. Οι ξένοι ήταν παντού περισσότεροι από τους Έλληνες, εξοικειωμένοι με τη γλώσσα, με την ανάγκη. Στο Μπενάκη, που το γνωρίζω σαν μουσείο, υπάρχουν έργα που σου κόβουν την ανάσα, στο ΕΜΣΤ ομολογώ ότι πιο πολύ συγκλονίστηκα από το ίδιο το Μουσείο, το νέο απόκτημα της πόλης, τη θέα της από τα παράθυρα και τις ταράτσες του. Νέες όψεις της Αθήνας μπαίνουν στη ζωή μας, όπως κι από το ΚΠΙΣΝ. Για τα έργα πρέπει να ξαναπάω, αν και φοβάμαι ότι πάλι θα χαζεύω έξω.
Τη Γεωπονική σχολή δεν την είχα δει ποτέ μου.. Τα βαμμένα μπλε πρόβατα του Αμπουμπάκαρ Φοφάνα, ήταν η αφορμή, η αληθινή αιτία ήταν να γνωρίσω τον κήπο που βλέπω περνώντας από την Ιερά οδό, τον Βοτανικό τον τραγουδισμένο. Κήπος κλειστός, μικρή τον φανταζόμουν σαν εκείνους τους παράξενους της Αλίκης στη χώρα των θαυμάτων, που είναι κλειστοί κι αυτοί και απρόσιτοι, αργότερα σαν τους Βοτανικούς του Παρισιού και του Λονδίνου. Περπατώντας από το μετρό Κεραμεικός, βλέπεις τις ανθισμένες ροδιές δίπλα στο φράχτη, τις βραγιές να τραβάνε στο βάθος, ελιές και πορτοκαλιές, τα μεσογειακά δέντρα στο φως της Αττικής, και μαζί της επιστημονικής έρευνας. Λίγο πριν το κτίριο και την πύλη κάποια παλιά κτίσματα στο βάθος θυμίζουν ότι οι επιστημονικές φιλοδοξίες έχουν παρελθόν, όχι και πολύ καλά συντηρημένο βέβαια. Μεταλλικά σχέδια που μιμούνται το στάχυ στολίζουν το φράχτη, μερικά κρέμονται ξεκολλημένα. Ξαφνικά, ανάμεσα σε δυο πανό, μια οθωμανική κρήνη ακριβώς πίσω από τα κάγκελα, σαν φυλακισμένη. Να κάτι που δεν περιέλαβε η έρευνα, επιστημονική, τουριστική, καλλιτεχνική. Ψάχνω στο Γκουγκλ 'οθωμανική βρύση, Βοτανικός' είναι το κτήμα του Χασεκή εδώ, διαβάζω, βοεβόδα κάποτε της Αθήνας. Παραπεταμένο κομμάτι ιστορίας, κανένα ταμπελάκι, καταγραφή, σήμα, τίποτε, άρα ασήμαντο. Οι φοιτητές κι οι καθηγητές της Γεωπονικής, θα έχουν ποτέ σταθεί να το κοιτάξουν; Είναι εντός του Βοτανικού κήπου, αλλά στραμμένο προς τα έξω, άρα εκτός των ενδιαφερόντων τους, μάλλον.
Ωραίος, περιποιημένος, δροσερός ο κήπος μπροστά στη Σχολή. Αντίθετα, το περιβόλι όπου προχωράμε για να δούμε τα βαμμένα πρόβατα, ψήνεται στο λιοπύρι. Ευτυχώς έχει σκιά στον ελαιώνα όπου τα έχουν, και βρίσκουμε εκεί την ξεναγό που μας εξηγεί ότι το λουλάκι, με το οποίο βάφτηκαν, είναι φυτικό χρώμα που εξάγεται με μεγάλη και επίπονη διαδικασία, και θεωρείται πολύτιμο στην Αφρική, έχει δε και ιατρική χρήση, είναι αντισηπτικό και αντιφλεγμονώδες. Κάποτε το βάζαμε στην πλύση θυμάμαι, και το προσθέταν στον ασβέστη που έβαφαν τα σπίτια σε μερικά νησιά. Το μαλλί των προβάτων, όταν τελειώσει η έκθεση και τα κουρέψουν, θα το στείλουν στην Κρήτη, στις υφάντρες που δουλεύουν με φυτικά χρώματα. Τις ξέρω καλά αυτές τις γυναίκες, είχα παρακολουθήσει τη Σοφία Κανά πριν δεκαετίες, όταν ξεκίνησε την αναβίωση της υφαντικής αυτής στον Άγιο Νικόλαο.
Έτσι τα βαμμένα αυτά πρόβατα- για τα οποία βρέθηκαν και φιλόζωοι να διαμαρτυρηθούν, αφού είχαν φάει το σουβλισμένο τους αρνάκι υποθέτω- μας συνδέουν όχι μόνο με την Αφρική και την Κρήτη, 'Ευλογία Αφρικής' λέγεται το έργο, αλλά και με την ίδια μας την πόλη, αυτή την άγνωστη. Χωρίς αυτά δεν θα έβγαινα στο δρόμο. Και δεν θα είχα μπει στο Βοτανικό, δεν θα είχα δει την κρήνη του Χασεκή, δεν θα είχα θυμηθεί την Σοφία Κανά, δεν θα είχα στοχαστεί πόσο ταπεινός είναι ο θησαυρός της Αφρικής, και πόσο κοντινή μας είναι η Αφρική, στην οποία ποτέ δεν έχω πάει.
Αλλά ίσως αρκεί να τριγυρίζει κανείς την Αθήνα. Αυτή την εποχή όλα βρίσκονται εδώ, πραγματώνεται ο στίχος: “Εδώ είναι το ταξίδι”



Ο Μπετόβεν είναι Γάλλος

Κάποιοι, λέει, στην Ελλάδα, γράψανε πως αφού εμφανίστηκε με συνοδεία της Ενάτης του Μπετόβεν ο Μακρόν μετά τη νίκη του, ήθελε να δηλώσει υποταγή στη Γερμανία! Χαχα! Η μονομανία μας με τη Γερμανία καίει νευρώνες. Και δεν ξέρω τι τραύματα έχει προκαλέσει στους χιλιάδες Έλληνες που ζουν εκεί. Είμαστε απέναντι τους σαν κακομαθημένα παιδιά, θεωρούμε ότι αυτοί οφείλουν να μας περιθάλπουν, αυτοί να σέβονται την αδυναμία μας να ξεφύγουμε από το βάλτο της γκρίνιας και της απραξίας, κι όχι εμείς τη δική τους τόλμη.
Ίσως να μπορούσαν αυτοί ειδικά να εξηγήσουν στους γερμανοφόμπ ότι ο Μπετόβεν ήταν τόσο Γερμανός που κάποτε είχε αφιερώσει μια συμφωνία του στο Ναπολέοντα. Ο Ναπολέων ως γνωστόν υπήρξε εχθρός των Γερμανών, των Αυστριακών, των Ρώσων, των Άγγλων, όλων τελοσπάντων των αυτοκρατόρων και στρατηγών που είχαν επιτεθεί στην επαναστατημένη Γαλλία, κι ίσως μερικών ακόμα, γιατί όταν παίρνεις φόρα δεν ξέρεις πού να σταματήσεις. Ωστόσο ο Μπετόβεν στην αρχή της καριέρας του (του Ναπολέοντα) όταν ήταν ακόμα υπερασπιστής της νεοσύστατης και αιματοβαμμένης εκείνης Γαλλικής δημοκρατίας, του αφιέρωσε την Τρίτη συμφωνία του, διότι έλπιζε πολλά κι εκείνος τότε από την επιβολή της δημοκρατίας σε χώρες που δεν μπορούσαν ακόμα να το φανταστούν ότι θα τους τύχει κάτι τέτοιο. Αργότερα, εξοργισμένος με τη στροφή του στρατηγού, που έγινε πρώτα δικτάτωρ κατά το ρωμαϊκό στυλ, κι ύστερα αυτοκράτωρ με ακόμα πιο ρωμαϊκό στυλ, έσβησε την αφιέρωση, όπως θα έκανε κάθε άνθρωπος που ωριμάζει και ξεπερνά όχι μόνο τους φανατισμούς, αλλά και τις ελπίδες του. Εκείνη την εποχή πολλοί καλλιτέχνες είχαν ευρωπαϊκή συνείδηση, ένιωθαν την απλή αλήθεια, ότι ζούμε σε μικρή ήπειρο, που δεν είναι καν ήπειρος καλά- καλά, και με μέσα πολύ πρωτόγονα σε σχέση με τα δικά μας, κάτι άμαξες χωρίς καλές αναρτήσεις, αργές, σε δρόμους της κακιάς ώρας, ταξίδευαν από τη μια άκρη της στην άλλη. Οραματίστηκαν πρώτοι την Ευρώπη, ήταν η Ευρώπη. Τώρα εμείς που έχουμε τραίνα υπερπολυτελή και αυτοκινητάρες και πτήσεις πάμφθηνες, πάμε να βάλουμε ταμπέλες εθνικιστικές σε τέτοιους πρωτοπόρους. Λες και μας βρίσκουν νικημένες αρρώστιες, που κάποτε σκότωναν, και μας επισκέπτονται από το παρελθόν, μόνο και μόνο για να μας ταλαιπωρήσουν καμιά βδομάδα με αντιβίωση. Κούραση είναι βέβαια, και εξάντληση, αλλά η ιατρική δεν γυρίζει πίσω.

Πέμπτη 4 Μαΐου 2017

Τι τους πείραζε το περίπτερο;



-Eίμαστε σαν πριγκίπισσες εδώ, λέω στη μητέρα μου για να την πείσω να βγούμε να περπατήσει στο πάρκο, στο Πεδίο του Άρεως, όπως τη συμβουλεύουν οι γιατροί,  όποτε θέλουμε φοράμε τα παπούτσια μας, σε τρία τετράγωνα μπαίνουμε στο πράσινο, τι πολυτέλεια, τι προνόμιο! Και τώρα το καθαρίζουν κιόλας, ποιος τη χάρη μας!
Εκείνη όμως δεν αρκείται σε απλή καθαριότητα. Θέλει το περίπτερο, γύρω από το οποίο μεγάλωσαν τα παιδιά μου, χαζεύοντας τα παιχνιδάκια, αγοράζοντας παγωτά και σαχλαμαρίτσες, γλιστρώντας κατοστάρικα στη σχισμή πλαστικών ελεφάντων και γουρουνιών που μπορούσες να τα καβαλικέψεις και να σε κουνάνε πάνω- κάτω για ένα ολόκληρο λεπτό, τέτοια αγαθά. Εμείς οι μαμάδες τότε προσπαθούσαμε να τα τραβήξουμε σε πιο πράσινα σημεία, στα πλατάνια, στο θεατράκι, στο ηρώο, να τους δείξουμε λουλούδια και δέντρα,  εκείνα όμως εκεί, προσηλωμένα στην κατανάλωση, κι αν ήθελες ισορροπία έπρεπε να παζαρέψεις, να δεχτείς τουλάχιστον ένα πέρασμα από τα περίπτερα, μια μικρή αγορά, ύστερα φυσιολατρία.
Φαίνεται πως  παρόμοιες εξορμήσεις με τη γιαγιά δεν είχαν παζάρια, έμεναν όλη την ώρα γύρω από το περίπτερο, καταναλώνοντας τσίχλες και πλαστικά δεινοσαυράκια, κι ύστερα τσιπς και γαριδάκια, κι όλα τα καλά, ενώ εκείνες κάθονταν για συζήτηση στο παγκάκι. Αλλιώς δεν εξηγείται αυτή η μανία της γιαγιάς με τα περίπτερα, τώρα που τα παιδιά έχουν μεγαλώσει και ζουν σε χώρα αρκούντως μακρινή, τα δε περίπτερα έχουν κλείσει προ πολλού κι αυτά, με την ανάπλαση που την καθυστερούσαν τα κινήματα, την αλλαγή ονομάτων στην Υπερνομαρχία που έγινε Περιφέρεια, κλπ, κλπ. Μεγάλες αναστατώσεις που δεν κατάφερε να παρακολουθήσει το μικρεμπόριο.
Με τραβάει πάντα προς το μεγάλο άνοιγμα, που το λέγαμε κάποτε έτσι, ‘τα περίπτερα’ και καθώς πλησιάζουμε, στέκεται κι αναστενάζει.
-Αχ, να μην υπάρχουν πια αυτά τα περίπτερα… να πάρουμε ένα μπουκαλάκι νερό, να ξεδιψάσω…
-Έχω μαζί μου μπουκαλάκι, ορίστε!
-Όχι, δεν θέλω τώρα! Γενικά το λέω. Τι ωραία που ήταν με τα περίπτερα. Μπορούσες να καθήσεις στα παγκάκια.
-Εκεί είναι τα παγκάκια. Πάμε να καθήσουμε.
-Έχει ερημιά, δεν μ’ αρέσει. Με τα περίπτερα είχε κόσμο. Είχε ζωή, πουλούσαν κι εκείνα τα μπαλόνια με αέριο που πετάνε μόνα τους.
-Μα κάποτε είχα αγοράσει ένα τέτοιο στα παιδιά, και είπες ότι ξοδεύω λεφτά σε σαχλαμάρες!
-Ποιος, εγώ; Είχα πει τέτοιο πράγμα; Αποκλείεται! Μα δεν καταλαβαίνω τι τους πείραζαν τα περίπτερα; Ποιον ενοχλούσαν;
-Πού να σου εξηγώ; Έγινε ολόκληρο κίνημα κατά της εμπορευματοποίησης…
- Τι πράμα; Ρευματοπάθεια; Σαν τη δική μου; Μπορείς να την απαγορεύσεις;
Μερικά πράγματα αρνείται να τα καταλάβει, αρνείται καν να προσπαθήσει, όπως ας πούμε τα κομπιούτερ. Ή το κίνημα κατά της εμπορευματοποίησης. Αγνοεί μάλιστα πλήρως το εμπόριο ναρκωτικών που λαμβάνει χώρα στο κάτω μέρος του πάρκου μέρα- νύχτα, γιατί δεν κατεβαίνουμε ως εκεί. Ίσως όμως αυτό δεν είναι ακριβώς εμπορευματοποίηση. Δεν ξέρω. Μερικά πράγματα αρνούμαι κι εγώ να τα καταλάβω.  
-Έβαλαν μια καινούργια ταμπέλα εκεί, για δες. Τι γράφει, μήπως λέει τίποτε για καφενείο; Στο Άλσος δεν θ’ ανοίξει καφενείο;
Η ταμπέλα είναι ένα κατεβατό με απαγορεύσεις, απαγορεύεται  η κολύμβηση το ψάρεμα, το κυνήγι, η ξύλευση, η είσοδος σκύλων σε παιδικές χαρές κλπ. ( Όχι πάντως η πώληση και κατανάλωση ηρωίνης).
-Δεν γράφει ότι απαγορεύονται τα καφενεία και τα περίπτερα, άρα;
-Άρα μπορούμε να ελπίζουμε! Όσο ζει κανείς, ελπίζει. 

Ιπτάμενες γιαγιάδες

  Σηκώνω το εγγόνι μου αγκαλιά να πάμε στην αλλαξιέρα και καθώς το μικρό του βάρος πλημμυρίζει το σώμα μου, προφέρω ασυναίσθητα τις χαϊδευτι...