Ξένα ρούχα

Σαν να ήρθαν διακοπές στο σπίτι μου τουρίστες του Βορρά, γέμισαν τις ντουλάπες με ρούχα άχρηστα μέσα σ΄ αυτό το αιθαλοφθινόπωρο. Μανίκια και μπατζάκια, έννοιες ξεπερασμένες. Μόνο κελεμπίες τιραντέ σηκώνει το νέο κλίμα. Μεταναστεύει ο τροπικός, αντί για τους ανθρώπους. Δεν ξέρω αν φταίει το φαινόμενο του θερμοκηπίου, αλλά αν δεν είχε καεί η Πάρνηθα θα μπορούσαμε τουλάχιστον ψυχολογικά να στηριχτούμε. Θα μου πείτε, ποιος παρηγορείται με την Πάρνηθα; Μόνο κάτι τρελοί σαν εμένα. Γενικά οι Έλληνες δεν αγαπούν το βουνό, δεν τους αρέσει το περπάτημα, γιατί να τη φροντίσουν; Κι επίσης, αν ο Δήμος Αθηναίων τότε που κήρυξε την απαλλοτρίωση στον γειτονικό μας κήπο, την είχε όντως κάνει, θα ήταν αλλιώς το κλίμα πολλών τετραγώνων εδώ γύρω, ακόμα κι αν το φαινόμενο του θερμοκηπίου επιδεινωθεί και λειώσουν οι πάγοι. Αλλά ο δήμος δεν συνηθίζει να πληρώνει τις απαλλοτριώσεις, γιατί ποιος συγκινείται από τη βελτίωση της ζωής μερικών κατοίκων σε κάποια μικρή γειτονιά; Δεν έχει μαζική απήχηση. Κι αν κάποια στιγμή, έστω τη δεκαετία του ΄80, ή του ΄90, ή ακόμα και τώρα, έμπαιναν όρια στην κάλυψη οικοπέδων στο κέντρο της Αθήνας, πάλι θα μπορούσαμε λίγο να αναπνέουμε, έστω κι αν δεν ξεπεραστεί το πετρέλαιο σαν παγκόσμιο καύσιμο. Αλλά ποιος πολιτικός θα άντεχε να αντιμετωπίσει τέτοια λαϊκή αγανάκτηση; Πιο εύκολο να λες μεγάλα λόγια για την παγκόσμια κατάσταση, το φαινόμενο του θερμοκηπίου και τέτοια, παρά να τα βάλεις με τον μικροϊδιοκτήτη που θέλει να βγάλει το μάξιμουμ από το οικοπεδάκι του, έστω κι αν χρειαστεί να μετακομίσει κι αυτός αφού καταστρέψει τον γύρω χώρο. Έχουμε κινητικότητα ως λαός. Χαλάμε τη μια γειτονιά, πάμε σε καλύτερη. Από εμάς έμαθε και το κλίμα.

Η Ελλάδα από χαμηλά

Ανατριχιάζοντας ξεφυλλίζω το λεύκωμα με τις υπέροχες εικόνες της Ελλάδας από ψηλά. Τόσο ωραία, τα φλαμίνγκο πάνω από την αλυκή, τα οργωμένα χωράφια, οι διπλές αμμουδιές, τα χωριά των βουνών με τη γύρω φύση, τόσο ανυπεράσπιστα μέρες που είναι. Ειδικά τα πουλιά, τόσο ανύποπτα. Ποζάρουν χωρίς να το ξέρουν, δεν θα μάθουν ποτέ ότι ανήκουν στον τόπο αυτό που ονομάζουμε Ελλάδα. Ίσως να αισθάνονται ότι ζουν επικινδύνως, αλλά τη σημασία των λέξεων και των ονομάτων δεν θα τη μάθουν. Το όνομα Ελλάδα, ας πούμε, και τη λέξη «φιλέτο» με την οποία οι Έλληνες χαρακτηρίζουν τα ακριβά οικόπεδα. Σαν φλαμίνγκο πετά κι ο αναγνώστης πάνω από δάση και φαλακρές βουνοκορφές, πάνω από λίμνες (μοναστηριακές άραγε; μετόχια μήπως;) και ακρογιαλιές, κι από μικρά νησάκια. Πόση ομορφιά, πόσο νέα είναι όλα αυτά έτσι από ψηλά! Εδώ στα χαμηλά που ζούμε και στο καθημερινό περιβάλλον που συνηθίσαμε να αντικρύζουμε στο ύψος των ματιών, στην ασχήμια που μας καταπίνει δεν μπορούμε να φανταστούμε ότι από μακριά φαίνονται όλα διαφορετικά, τόσο ειδυλλιακά. Να μπορούσαμε να πετάμε και να βλέπουμε κι εμείς από ψηλά τα πάντα, πόσο διαφορετικά θα ήταν, πόσο ανώδυνα... Δεν χορταίνω να τα βλέπω, αλλά σαν να πετάω ήδη με πιάνει ζαλάδα και αναρωτιέμαι, τι είναι αυτά που βλέπω; Είναι παραλίες ή μήπως είναι φιλέτα; Είναι λόφοι και κόλποι και κάμποι, είναι κωμοπόλεις και χωριά, είναι δέντρα χιονισμένα ή ανθισμένα, είναι στέγες και ταράτσες, ή μήπως είναι μελλοντικά ανταλλάξιμα κομμάτια, ή αξιοποιήσιμα; Δεν είμαστε για πτήσεις αυτή την εποχή, ακόμα και των φτερών την αθωότητα την έχουμε χάσει.

Κλέφτες παιδιών

Απίστευτο αλλά ναι, αληθινό. Η μικρή Σίλβια δεν ήταν η μικρή Σίλβια. Η μητέρα της που έλεγε διαρκώς ότι είναι φυσική της μητέρα, είναι όντως φυσική της μητέρα, και με τη βούλα του DΝΑ! Θα κάνει άραγε αγωγή για ψυχική οδύνη, που την κουβάλησαν εσπευσμένα στην Αθήνα, της έκαναν τεστ και δεν την άκουγαν καθόλου; Δεν κάνουν τέτοια οι λούμπεν άνθρωποι. Κι αν δεν ήταν το DΝΑ, τι θα γινόταν; Έχει ακόμα και την ελιά στο πρόσωπο, μιλάει ιταλικά, τα έχει όλα ίδια αυτή η πιτσιρίκα. Μπας και γελιέται το DΝΑ; Κάτι μέσα μας αρνείται να δεχτεί το άδοξο τέλος της ιστορίας. Η προκατάληψη ακόμα νικάει. Τόσο απλά πιστεύουμε αμέσως, οι Τσιγγάνοι κλέβουν παιδιά. Και όσοι μοιάζουν λούμπεν, μετανάστες, φτωχοί που περιφέρονται, βάζουν τα παιδιά τους να πουλάνε χαρτομάντιλα. Ποιος δεν λυπάται τώρα την οκτάχρονη που αντί να βρεθεί στην Ιταλία, σε μια καλύτερη ζωή, θα συνεχίσει να πουλάει χαρτομάντιλα;

Είναι όντως τραγικό να υποχρεώνουν οι γονείς τα παιδιά τους να δουλεύουν και μάλιστα τόσο σκληρά, αλλά άλλο αυτό κι άλλο να κλέβουν ξένα παιδιά και να τα αναγκάζουν να το κάνουν. Πότε συνέβη για τελευταία φορά να συλληφθεί Τσιγγάνος για κλοπή παιδιών; Έχουμε ακούσει τίποτα, ή είναι φανταστικό όλο το κατασκεύασμα; Εγώ προσωπικά θυμάμαι έναν λούμπεν τύπο γνωστό στη γειτονιά, χρόνια πριν, καθώς τριγυρνούσα αλλόφρων στο Πεδίον του Άρεως ψάχνοντας το δίχρονο γιο μου που του άρεσαν οι περιπλανήσεις και είχε εξαφανιστεί, να έρχεται με το παιδί στους ώμους. Τον είχε βρει στην Πατησίων, μου είπε, και τον παρέδωσε όλο καμάρι. Αλλά δεν μου μπήκε η ιδέα τότε ότι οι λούμπεν τύποι βρίσκουν παιδιά, ούτε και το διέδωσα όσο θα έπρεπε.

https://www.tanea.gr/2008/09/15/opinions/analwsima-kleftes-paidiwn/

Αρωγός άνευ ευδοκιμήσεως

Κάθε Σεπτέμβρη, τη μέρα που ανοίγουν τα σχολεία, τα πρωτάκια χασμουριούνται. Τι να κάνουν τα καημένα, τα ξύπνησαν νωρίς, στέκονται και όρθια στον αγιασμό, ακούνε και διάφορα βυζαντινά, ο εγκέφαλός τους ζητάει επειγόντως οξυγόνωση και τα σαγόνια ανοίγουν. Κινδυνεύουν να χάσουν λόγια μεγάλων ανδρών που πηγαίνουν να εκκλησιαστούν μαζί τους την πρώτη μέρα του Δημοτικού, γύρευε γιατί. 

Εκεί στο σχολείο της Παιανίας που πήγε ο Πρωθυπουργός μπορεί να είχαν γλαρώσει και να μην άκουσαν αυτή τη συγκινητική του διαβεβαίωση, ότι η Πολιτεία θα είναι αρωγός στην εκπαιδευτική τους προσπάθεια. Ευτυχώς το επανέλαβαν πλειστάκις τα δελτία ειδήσεων, κι εμείς οι μεγαλύτεροι θυμηθήκαμε εκείνη την ιστορική αρωγή που μαζί με την ευδοκίμηση είχε χαλάσει κόσμο στο θέμα της Έκθεσης των Εισαγωγικών στα Πανεπιστήμια που μάλλον δεν λέγονταν τότε «Πανελλήνιες». Τότε υποστήριζαν πολλοί ότι τα παιδιά που τελείωναν το Λύκειο δεν ήξεραν τι θα πουν αυτές οι δύσκολες λέξεις. Είδατε λοιπόν πόσο πολύ έχουμε προοδεύσει ως λαός; Τώρα πια ξέρουν και οι μαθητές της Α΄ Δημοτικού, και μάλιστα πριν μπουν στην τάξη, τι θα πει αρωγός. Το έχουμε πει, έχουμε το πολιτιστικό πλεονέκτημα, τι τα θες, είναι στο DΝΑ. Οι γνώσεις περνάνε από γενιά σε γενιά, αφού εκείνα τα παιδιά του Λυκείου με την αρωγή μπορεί να είναι τώρα γονείς μαθητών Α΄ Δημοτικού. Αλλά και να μην κατάλαβαν πολύ καλά την έννοια (είναι και λίγο εξωπραγματική) σημασία έχει ότι έπιασαν το νόημα: 

στο σχολείο μαθαίνεις διάφορα ακαταλαβίστικα με βαρύγδουπο ύφος. Όσο πιο γρήγορα γίνει κατανοητό τόσο το καλύτερο, για να μπορεί και η Πολιτεία να κάνει τη δουλειά της. Ως αρωγός, βεβαίως. 
https://www.tanea.gr/2008/09/12/opinions/analwsima-arwgos-aney-eydokimisews/

Το πεδίο με τα χρυσόβουλα. (Ή μήπως το παιδίο;)

Αυτό θα πει παράδοση παιδιά μου, ή μάλλον παιδία, αν ακόμα αναρωτιέστε τι έπρεπε να γράψετε στην Έκθεση. Βυζαντινά χρυσόβουλα που φέρνουν στο άβατο του Βατοπεδίου πολύ βατά και ακριβά οικόπεδα για εκμετάλλευση. Είναι σκληρό να ζεις μέσα στο άβατο των βάτων, γι΄ αυτό και το πεδίο με τα βάτα έγινε παιδίο μέσα στα βάτα. Κι όπως όλοι ξέρετε, τα παιδία κοστίζουν. Υπάρχει μία ακόμα εκδοχή για την ορθογραφική αλλαγή: το πεδίο θυμίζει την πέδη, που θα πει φρένο, και η έννοια αυτή δεν ταιριάζει σε μια μονή γεμάτη χρυσόβουλα. Γενικά το άβατο σε συνδυασμό με τα βάτα δημιουργεί ξέφρενες καταστάσεις. Εξάλλου δεν πρόκειται για πεδίο, για πεδιάδα, αλλά για όρος, άγιο μάλιστα, άβατο της περισυλλογής, γυναίκες απαγορεύονται, όχι παίζουμε, δύσβατη οδός αναζήτησης και δοκιμασίας. Εκεί οι άνθρωποι αποσύρονται από τα εγκόσμια, αν δεν το καταλάβατε. Γι΄ αυτό χρειάζονται για σουβενίρ των εγκoσμίων ακριβά ακίνητα, να εξασκούνται με τη γλυκιά νοσταλγία. Στερούνται τα πάντα οι καημένοι, εκτός από το φαγητό που είναι σαφές ότι παραμένει η μόνη τους απόλαυση. Το ράσο δεν κάνει τον παπά, αλλά κρύβει την κοιλιά. Εξάλλου θυμίζει κι αυτό παιδία, οι κρυμμένες κοιλιές είναι σαν να εγκυμονούν και ένα και δύο και τρία και τέσσερα παιδιά. Σκεφτείτε τι κινδύνους διατρέχουν οι μοναχοί διατηρώντας τέτοιες κοιλιές, πόσο κινδυνεύουν καθημερινά από εμφράγματα και εγκεφαλικά, κι όλα αυτά προς δόξαν της ορθοδοξίας και τη σωτηρία της ψυχής τους. Ρίγη συγκίνησης μας διαπερνούν μέρες τώρα, που μαθαίνουμε πόσο σπουδαία πράγματα οργανώνουν οι άξιοι συνεχιστές της αδερφικής πορείας κράτους και εκκλησίας. Εκκλησίας και κράτους μάλλον, είναι σαφές ότι ο αρχαιότερος θεσμός παραμένει ο ισχυρότερος, αυτός που υπηρετείται με πάθος. 

https://www.tanea.gr/2008/09/11/opinions/analwsima-to-pedio-me-ta-xrysoboyla-i-mipws-to-paidio/

Ki υστερα ήρθαν οι μελιτζάνες

O σεμνός ήταν αυτός που μιλούσε από το βήμα. Ταλέντο ρητορείας, προικισμένη εκφορά λόγου, δοκιμασμένο θέαμα, μόνο που τόσο δοκιμάστηκε ώστε να αρχίσει να χάνει το γούστο του. Μπορεί να μην είναι συγκλονιστική ως Διεθνής Έκθεση η ΔΕΘ, αλλά ως ντόπια τελετή έχει αποκτήσει τη σημασία ενός ελληνικού Χαλοουίν, τουλάχιστον. Πάντα μας έλειπε μια φθινοπωρινή γιορτή. Κι ας είναι εντελώς αντίθετη από το Χαλοουίν, σοβαρή και γραβατοφερεμένη, τεχνολογική και οικονομίστικη, αν το καλοσκεφτείς όλα αυτά μαζί στο βάθος περιέχουν μεγάλη δόση τρόμου για πολύ κόσμο, πιο ισχυρού από αυτόν που πουλάνε τα πιτσιρίκια ντυμένα κακές μάγισσες το Χαλοουίν. Συμβολικά ήταν φορτωμένη όπως έπρεπε. 

Στο βήμα η σεμνότης, από κάτω η έλλειψη σεμνότητας: όλοι αυτοί οι διαδηλωτές που σπατάλησαν ένα σωρό ζαρζαβατικά για να δείξουν την αντίθεσή τους στον Πρωθυπουργό και στον λόγο του, σίγουρα δημιούργησαν ένα κλίμα γραφικό, ενδιαφέρον και πολύχρωμο, αν και κάπως υποτιμητικό για τα λαχανικά. Γιατί να θεωρείται σύμβολο αποδοκιμασίας η ντομάτα, η υπέροχη, ωφέλιμη, δροσερή και γεμάτη βιταμίνες, που μάλιστα ζει τη μεταβατική της εποχή, από εποχικό λαχανικό ετοιμάζεται να γίνει θερμοκηπίου και να ακριβύνει; Ευτυχώς οι διαμαρτυρόμενοι σκέφτηκαν και τις μελιτζάνες, πιο ανθεκτικές στις ρίψεις, πιο κρουστές, χτυπάνε αλλά δεν χαλάνε. Υπήρξε ένα περίσσευμα μελιτζάνας, ένα κονδύλι για πολιτικές μελιτζάνες, όπως δίνεται για αφίσες, για ντουντούκες, για πλακάτ. Όμως η μελιτζάνα έχει άλλη δυναμική. Στρώθηκαν στην άσφαλτο οι μελιτζάνες της διαμαρτυρίας κι αμέσως δημιουργήθηκε κάτι σαν τελετή λήξης: βρέθηκαν άνθρωποι που άρχισαν να σκύβουν και να τις μαζεύουν σε σακούλες πλαστικές. Χωρίς μιλιά, εντελώς άσεμνα αλλά εξαιρετικά ταπεινά, χωρίς ρητορεία, αλλά και χωρίς κουράγιο για διαμαρτυρία. 

Και δεν θα μάθουμε ούτε πώς τις μαγείρεψαν. 

Θέατρο κατσάβραχων

Το φθινοπωρινό τοπίο της πόλης, οι καινούργιες της αφίσες, μας πληροφορεί ότι έρχονται ένα σωρό σπουδαίοι καλλιτέχνες να υποδεχτούν το φθινόπωρο στην Αθήνα. Ή να τραβήξουν περισσότερο το καλοκαίρι τους, θα τους είπαν ότι κάνει ζέστη και τα υπαίθρια θέατρα λειτουργούν ακόμα. Υπαίθρια θέατρα χαμένα στις υπώρειες των ορέων, Πέτρας το ένα, Βράχων το άλλο, υπάρχει και ένα Ρεματιάς; Σε μέρη άγνωστα ακόμα, αναδυόμενα, πρώην λατομεία, πρώην ποτάμια, πρώην βουνά, ανήκουν σε μια αστική γεωγραφία που επεκτείνεται μέχρι να βρει βράχο και να σταθεί. Μπορεί δηλαδή κάποιος άνθρωπος του κέντρου να ξεκινήσει για το Βράχων και να βρεθεί στο Πέτρας, που είναι ακριβώς στην άλλη άκρη της Αθήνας, κι άντε να γυρίσεις πίσω. Είναι ζωτικής σημασίας να πετύχεις τη σωστή πετριά με την πρώτη, γιατί ύστερα σου χρειάζεται μεγάλη ψυχική αντοχή να ταξιδέψεις σε άγνωστες γειτονιές με περαστικούς που πρώτη φορά ακούνε ότι το λατομείο έχει γίνει θέατρο, να παρκάρεις σε χωράφια σηκώνοντας σύννεφα σκόνης όταν τελικά το βρεις, κι ύστερα να την αναπνεύσεις κιόλας. Οπότε θα πρέπει να δεις αριστούργημα για να αποζημιωθείς. Ήδη ο Λυκαβηττός με την ανηφόρα του μας δυσκόλευε ως φιλοθεάμον κοινό, αλλά τουλάχιστον ξέραμε τον δρόμο. Πάλι καλά που υπήρξε κι εκεί νταμάρι κάποτε κι απέκτησε η νεώτερη Αθήνα ένα υπαίθριο θέατρο. Αλλιώς θα είχε μείνει με το ρωμαϊκό της, το Ηρώδειο, αφού ποτέ δεν περίσσεψε στην ακριβή της χωροταξία τίποτα μεγαλύτερο από θερινό σινεμά. Το κακό είναι ότι αμέσως μετά άρχισε η αποκέντρωση στην εξόρυξη πέτρας. Οπότε, οι μόνες ελπίδες για νέα μεγάλα υπαίθρια θέατρα είναι τα λατομεία της Πεντέλης και του Μαρκόπουλου.

Αυγουστος αυτοκράτορας

Φρόνιμος και συνεργάσιμος ο Αύγουστος φέτος, ήρθε Παρασκευή, τελείωσε Κυριακή, τακτικότατος. Να μην αναστατώσει τους αδειούχους, να βοηθήσει να οργανωθούν, τόσο που πέρασε μια έννοια της τάξης μέσα στην επαφή τους με τη θάλασσα, αυτή την καλοκαιρινή, την ανώδυνη, τους έκανε να πιστέψουν βαθιά ότι τη δικαιούνται. Δόθηκαν ανεπιφύλακτα στην απόλαυσή της, λες και μπορεί κανείς να ξεχνά τα σοβαρά αυτού του κόσμου ατιμωρητί και να κυκλοφορεί επί ώρες με μαγιό και με παρεό όχι μόνο παρά θιν΄ αλός, αλλά και μέσα σε στενά αλλοτινών πόλεων, που υπήρξαν μάλιστα οχυρωμένες και κρυμμένες στα βουνά για τον φόβο των πειρατών. Κι εκεί όπου κυκλοφορούσε ο φόβος των πειρατών, να κυκλοφορεί αεράκι και να σηκώνει τα παρεό και να δροσίζει τις επιδερμίδες που έχουν μαυρίσει εντατικά όλο το πρωί κάτω από την προστασία αντηλιακών. Αύγουστος απατηλός. Σαν να μην υπήρξαν ποτέ πειρατές και σαν να μην υπήρξε ποτέ ούτε χειμώνας, ούτε κρύο, ούτε λειψυδρία και σκολιώσεις νεαρών κοριτσιών που κουβαλούσαν το νερό από τη βρύση. Όλα εύκολα να τα προσφέρει, σύκα δωρεάν πάνω από ξερολιθιές, και μύγδαλα ακόμα που μόλις ωρίμασαν, και πρώιμα καρύδια, όλα γενναιόδωρα, σαν να μην έχει εφευρεθεί το εμπόριο. Κάποιες μακρινές ειδήσεις προσπάθησαν να πικράνουν τις γεύσεις, σημαίες με δικέφαλους αετούς, Λερναία Ύδρα τελικά αυτός ο δικέφαλος, άπειρα τα κεφάλια του, αλλά ακόμα η ανάλυση της κατάστασης- αναγνώριση, απόσχιση, νεκροί, πρόσφυγες, πόλεμος ψυχρός μετά τον θερμό που έγινε Αύγουστο, φυσικά- όλα αυτά μπορούν να περιμένουν. Μόνο σε ένα μας ξεγέλασε ο ημίγυμνος Αύγουστος, φαινόταν ατελείωτος και τελείωσε, φαινόταν αραχτός αλλά βιαζόταν, τελείωσε πριν να το καταλάβουμε, έφυγε χωρίς αποχαιρετισμούς, σιχαίνεται τα δάκρυα, μην τον είδατε. Ο άτιμος. 
https://www.tanea.gr/2008/09/01/opinions/analwsima-aygoystos-aytokratoras/