Αμάν με τα ρομπότ!

Πόσες ώρες τρώμε με τα ρομπότ στο τηλέφωνο; Θα έπρεπε κάποιος να το υπολογίσει και να ξεκινήσει ομαδικές αγωγές κατά των εταιριών που μας βασανίζουν, έτσι για το γμτ. Περιμένοντας και περιμένοντας και ξαναπεριμένοντας να ακούσουμε όλη τη λιτανεία, όλα τα τροπάρια των κασετών, που λέει ο λόγος κασέτες, το ξέρω πως δεν είναι, δεν θα με τρομοκρατήσετε τώρα ως ανίδεη περί τα τεχνολογικά, δεν είμαι και τόσο, περιμένοντας ωστόσο γεράσαμε πρόωρα. Κι αυτό το απειλητικό, η συνομιλία μας καταγράφεται, σε στυλ, μη βρίσεις γιατί μπορεί να σου κάνουμε μήνυση, πωπω σκιάζομαι στ’ αλήθεια… Να φωνάζεις αμέσως μόλις αρχίσει το τροπάριο, με συμβουλεύουν οι φίλοι, να λες, θέλω εκπρόσωπο, θέλω εκπρόσωπο, μην κάθεσαι βουβή σα βλάκας να περιμένεις να τελειώσει! Μάλιστα, καταλαβαίνω το πνεύμα της συμβουλής, αλλά δεν είμαι άνθρωπος της ετοιμότητας, θέλω το χρόνο μου, μπορεί να ελπίζω στο βάθος ότι η φωνή θα ζωντανέψει, σαν ηθοποιός που μπαίνει στη σκηνή χωμένος σε ένα χαρτονένιο κουτί κι ύστερα το πετάει από πάνω του και μας χαμογελά! Ναι, τέτοιο αφελές νούμερο είμαι. Δεν πιστεύω όλη αυτή την κατάντια με τις μηχανικές φωνές, κι ακόμα αισιοδοξώ ότι κάποια στιγμή θα φτάσουν στο αμήν και οι ίδιες οι εταιρίες και θα ανακρούσουν πρύμνα. Η ελπίδα πεθαίνει τελευταία. Και ναι, εντάξει, συναινώ, καταγράψτε με! Θα καταγράφω κι εγώ τι να σας πω σε κορακίστικα, σε αλαμπουρνέζικα, σε κάτι παράξενο και επινοημένο, να δούμε τι θα κάνετε, ίσως χρειαστείτε μεταφραστές και αναγκαστείτε να ζητήσετε κι εσείς βοήθεια. Τέλος πάντων, περιμένω και περιμένω, και κάποια στιγμή επιτέλους ακούγεται ανθρώπινη φωνή, κι είναι εννιά το πρωί, γιατί παίρνω νωρίς να τους πετύχω χωρίς συνωστισμό, είναι εννιά το πρωί, επαναλαμβάνω, και μου λέει, Καλησπέρα!

Πώς κλίνονται οι ξένες λέξεις

Αν είναι να ξεχνάω, θεουλη μου, σε παρακαλώ, μεγαλώνοντας, κάνε να ξεχάσω διάφορα επίμονα πράγματα που μας έμαθαν στο σχολείο και κόλλησαν επάνω μου. Ας πούμε, Γραμματική, Συντακτικό και τα συμπαρομαρτούντα, γιατί θεούλη μου τα θυμάμαι συνέχεια όταν διαβάζω εφημερίδες κι όταν ακούω διαλέξεις, και συζητήσεις και ραδιόφωνο, και συγχύζομαι; Δεν ήμουν καν καλή στη Γραμματική, έλα όμως που μου έχουν κολλήσει διάφορα αξιώματα τα οποία θα πρέπει κάτι να μου έκαναν, κάπως να με γοήτευσαν, να με παρέσυραν. Π.χ, θυμάμαι που μας έλεγαν ότι οι ξένες λέξεις δεν κλίνονται όταν μιλάμε ελληνικά, εκτός αν έχουν εξελληνιστεί. Είναι μερικές που αντιστέκονται, όπως το ασανσέρ, είναι άλλες που εξελληνίστηκαν αμέσως όπως το κονσέρτο. Αμ δε. Αν ακούς Τρίτο Πρόγραμμα θα μάθεις ότι το κονσέρτο είναι ακόμα ξένη λέξη, και στον πληθυντικό κάνει τα κονσέρτι, όπως το σόλο γίνεται τα σόλι, και ούτω καθεξής. Διότι στο Τρίτο πρόγραμμα ξέρουν ιταλικά, εξάλλου είναι η γλώσσα της μουσικής. Ξέχνα λίγο τον Τριανταφυλλίδη κι άνοιξε τ αυτιά σου σαν τριαντάφυλλο να μαθαίνεις ξένους πληθυντικούς. Και κάτι γυναικεία ονόματα που είναι και γερμανικά ή σουηδικά, όπως το δικό μου φερειπείν, η Άννα, η Σοφία, κλπ, ξαφνικά γίνονται άκλιτα επειδή μιλάμε για Γερμανίδες ή Σουηδέζες ή κάτι άλλο πολύ υψηλό που δεν μπορεί να κλίνει το γόνυ σε ελληνικές πτώσεις, πλέον τα συναντώ σε καινούργιες μεταφράσεις με τη σέσουλα. Μπορεί και να έχουν αλλάξει οι κανόνες επισήμως και δεν μας ενημέρωσαν εμάς τους μπούμερ. Να καθιερώθηκε να κλίνονται οι ξένες λέξεις στη γλώσσα από όπου προέρχονται, οπότε να μας περιμένουν πληθυντικοί στα τούρκικα ας πούμε. Λερ και λαρ. Για να δούμε.

Επί λέξει

Κι εγώ στο «Επί λέξει» το βιβλιοπωλείο που άνοιξε πριν 12 χρόνια στην Ακαδημίας και το θεωρουσα ακόμα καινούργιο, κι εγώ εκεί λοιπόν είχα παρουσιάσει το τελευταίο βιβλίο μου τον Νοέμβριο του 23 με την Κατερίνα Σχινά, γιατί μου άρεσε, συμπαθώ πολύ τη Μαρία από αιώνες, από το Θεμέλιο ακόμα, και περνάω και ψωνίζω συχνά. Και δε χορταίνω τα βιβλία και τα βιβλιοπωλεία, κι όταν κλείνουν μου λείπουν πάρα πολύ. Αυτό το μαγαζί ειδικά το χαιρόμουν περισσότερο από όλα, ένιωθα οικειότητα πολύτιμη για μένα, που δεν έχω στέκι κι ας τριγυρίζω με πάθος την Αθήνα μια ζωή. Θα πάω για ψώνια αυτούς τους δυο τελευταίους μήνες στο Επί λέξει. Είμαι και άνθρωπος που δεν έχω άλλο τρόπο να διαβάζω, θέλω να αγοράζω τα βιβλία. Άντε, δανείζομαι και μερικά από την κολλητή μου. Δεν έχω συνηθίσει τις βιβλιοθήκες. Κακώς, αλλά έτσι είναι. Κι έχω διαπιστώσει ότι στην Αθήνα, ακόμα και στο κέντρο, έχουμε πολύ λίγα βιβλιοπωλεία, μετρημένα.

Γιορτές με τη μητέρα μου

Είχα την ιδέα τα τελευταία χρόνια της ζωής της μαμάς μου να αρχίσω να καλώ κόσμο στο σπίτι της, δικούς μου φίλους κυρίως, με κάθε ευκαιρία. Κάναμε πρόβες θεατρικού, συναντήσεις της χορωδίας, μαθήματα ελληνικών, όλες τις δραστηριότητες που είχα συν γενέθλια, γιορτές και τα σχετικά, μέχρι και θεατρικές ερασιτεχνικές παραστάσεις. Και η μαμά χαιρόταν την παρέα, έστω κι αν κουραζόταν ενίοτε. Και ζητούσαν όλοι πάντα να μας παίξει πιάνο, να τραγουδήσουμε τα αγαπημένα της ταγκό και βαλς. Ένα βράδυ που γνωρίστηκε με μια από τις γλυκές και τρυφερές φίλες μου, πέρασε τρεις ώρες να της μιλά, ήπιε λίγο κρασάκι, είχαν κοκκινίσει τα μάγουλα της και λάμπανε τα μάτια της, θα πρέπει να πέρασε μια από τις ωραιότερες βραδιές της. Δεν θα ξεχάσω ποτέ, Μάρθα, την ευτυχία που της χάρισες. Γερατειά και άνοια δεν αφαιρούν τη χαρά μιας καινούργιας γνωριμίας, τη χαρά που βρίσκεις όταν ένας άνθρωπος σε κοιτάζει στα μάτια και ακούει την ιστορία σου.

Φύλακες των πυλών

Στέκεται στην πόρτα ακριβώς του λεωφορείου. Δεν έχει κανένα λόγο, το λεωφορείο δεν είναι γεμάτο, έχει χώρο να πάει λίγο πιο πίσω, κι ούτε θέλει να κατέβει. Περνάν οι στάσεις, δυσκολεύεται η πόρτα να ανοίξει, δυσκολεύεται ο κόσμος να κατέβει, κι εν συνεχεία να ανέβουν οι απέξω, καθώς είναι και σωματώδης, πιάνει εντελώς το μισό άνοιγμα. Αλλά δεν το κουνάει από εκεί, εμποδίζει τους πάντες αλλά κανείς δεν του λέει τίποτα. Θαυμάζω όπως πάντα αυτή την καταπληκτική αναισθησία που χαρακτηρίζει τόσους και τόσους συμπολίτες μας, πριν σκοντάψω κι εγώ επάνω του προσπαθώντας να κατέβω και βρεθώ σχεδόν στην αγκαλιά της γυναίκας που περιμένει να ανέβει. Κι αφού ζητήσουμε συγγνώμη η μία από την άλλη, βεβαιώνομαι ότι εκείνος παραμένει στη θέση του, κι οι υπόλοιποι κάνουν ουρά να ανέβουν και να κατεβούν εφ’ενος ζυγού, υποταγμένοι στη μοίρα.

Χώμα ελληνικό

Τώρα που θα φύγω και θα πάω στα ξένα και θα ζούμε μήνες, χρόνια χωρισμένοι, θα σας χαιρετήσω όλους έναν- ένα και δεν θέλω να είστε τόσο λυπημένοι. Στη γιαγιά ένα μπάι, στον παππού ένα τσαο και στο θείο Ντινο μια σφιχτή αγκαλιά, μα στο σκύλο ετούτο που εύκολα τον φτάνω, θα μου περισσέψουν καναδυό φιλιά.. Είναι απαλουλης, είναι τρυφερούλης, μούκανε παρέα εδώ στα χαμηλά, κάτω απ τα τραπέζια, πίσω απ τα ντουλάπια, κι έξω μες τον κήπο, πάνω στα βουνά. Έχει ωραία τρίχα, είναι μες στη σκόνη, σ όλο μας το πάρκο που τον κυνηγώ, κι έτσι εγώ θα πάρω φυλαχτό σπουδαίο, μόνο λίγο χώμα, χώμα ελληνικό

Οι τρομερές ιδέες της Πολεοδομίας

Βαριές εξυπνάδες της πολεοδομίας, νόμιμες και μελετημένες Δεν σηκώνουμε συχνά το κεφάλι να προσέξουμε τις λεπτομέρειες στο ομοιόμορφο περιβάλλον των πολυκατοικιών που μας ζώνουν. Θα έπρεπε. Αυτό που ζούμε στην Αθήνα με τα τραβηγμένα κτίρια είναι παράλογο και βάρβαρο. Κοιτάχτε αυτό το κτίριο που δήθεν τραβήχτηκε για να δώσει πεζοδρόμιο, σε ένα δρόμο χτισμένο ολόκληρο με πολυκατοικίες που σημαίνει ότι δεν θα κέρδιζε τίποτε το πεζοδρόμιο στο μήκος του. Αυτό είναι νόμος από τους τελευταίους της πολεοδομίας και θεωρείται μεγάλη εξυπνάδα. Πάνε τα κτίρια πίσω και έχουν δικαιώματα να χτίσουν μέχρι δέκα ορόφους. Δεν το έχτισε κάποιος διάσημος επιχειρηματίας για να ξεσηκωθούν οι πάντες, ένας εργολάβος εξ Αιγάλεω έκανε την τύχη του και ουδείς τον ενόχλησε. Τα τραβηγμένα κτίρια κλείνουν τον ακάλυπτο όλου του τετραγώνου, και φυσικά λίγο μετά, χτίζουν κάπως και το πεζοδρόμιο που δήθεν έδωσαν… Προσέξτε το στη σκοτεινή μεριά της φωτογραφίας. Πώς να μην είναι σκοτεινή με τόσο ψηλά κτίρια. Αυτό τώρα με τη βούλα της τρομερής ιδέας, της πρωτοπορίας, της προσπάθειας βελτίωσης των δημόσιων χώρων της Αθήνας. Χαχαχαχαχα Κλάψτε!

Is it gothic? Yes a little

Αποφασισμένες να διαπιστώσουμε ιδίοις όμμασι τις γοτθικές επιρροές στα βυζαντινά μοναστήρια πέριξ του φραγκικού κάστρου, περπατήσαμε σήμερα εφτά χιλιόμετρα, μέσα από ελαιώνες, τι γαλήνη, τι χαρά, και πράγματι το βρήκαμε. Εκεί στο νάρθηκα δεξιά ένα κομμάτι με τα γνωστά γοτθικά τόξα και το περίφημο clef de la voute που στα ελληνικά δεν ξέρω πώς λέγεται, σίγουρα θα λέγεται κάπως.

Μέρα της ποίησης

Η Ιλιάδα στο Τρίτο Πρόγραμμα για την ημέρα της ποίησης. Τη διαβάζουν φοιτητές σε μαραθώνιο ανάγνωσης, στη μετάφραση του Πολυλά. Είναι η μετάφραση που κάναμε κι εμείς στο σχολείο, στη Δευτέρα Γυμνασίου. Μας πήρε ένα σχολικό έτος εμάς να τη διαβάσουμε ολόκληρη, αλλά άξιζε τον κόπο. Ακόμα μπαίνω νοερά στις εικόνες που τότε έφτιαξε το μυαλό μου στο μάθημα των αρχαίων, διαβάζοντας το κείμενο αυτό πότε στο μάθημα κανονικά, πότε ξεφυλλίζοντας λίγο προς τα πίσω, πότε προς τα μπρος, εκείνη τη φρίκη του πολέμου, των σωμάτων που συγκρούονται και σκοτώνονται, εκείνη την ευγένεια των Τρώων, του Πριάμου, της Ανδρομάχης, του Έκτορα, εκείνο το αναπόδραστο της μοίρας που ξεχείλιζε από κάθε στίχο, μέσα στη θύελλα των αχαλίνωτων εγωισμών βεβαίως, την άμμο της παραλίας και τις φωτιές των θυσιών και των αποτεφρώσεων, τη λαιμαργία, τη λαχτάρα, την ομορφιά και την απελπισία. Δεν διάβασα ποτέ ξανά στη ζωή μου τέτοιο κείμενο, εκτός από την Οδύσσεια σε μετάφραση Σιδέρη που είχαμε κάνει ένα χρόνο πριν. Και με αυτά μάθαμε νέα ελληνικά και μαζί τι εστί έπος, και Μυθολογία, και άνθρωπος τελικά. Τι τυχεροί που υπήρξαμε να ζήσουμε αυτό το διάλειμμα της μεταρρύθμισης Παπανούτσου στην πληκτική και αποβλακωτική εκπαίδευση στα αρχαία ελληνικά. Άκουσα λίγο τους φοιτητές που διαβάζουν. Εντάξει, αλλά θα προτιμούσα να ακούω φωνές ηθοποιών που ξέρουν να αναπνέουν και να τονίζουν. Αλλά ας μην τα θέλουμε όλα δικά μας. Η απαγγελία ως δεξιότητα έχει εντελώς υποτιμηθεί, εδώ το υπουργείο Παιδείας υποβάθμισε τα πτυχία των δραματικών σχολών, τι περιμένεις;

Φυσικοί ομιλητές αρχαίων

Τρεις διαφημίσεις για μαθήματα αρχαίων ελληνικών μου βγήκαν στο σημερινό σκρολάρισμα. To σκέφτομαι σοβαρά αφού με την αρχαιοπληξία κοντεύω να ξεχάσω τα νέα ελληνικά. Θα προτιμήσω αυτή που έχει για δασκάλους φυσικούς ομιλητές. Πάντα ήθελα να ακούσω την προφορά της αττικής διαλέκτου τον 5ο αιώνα π.Χ. Δεν ξέρω πώς κατάφεραν να τους βρουν, ίσως κάποιο κόλπο με τους αστροναύτες που γύρισαν στη γη να έγινε.

Τις Κυριακές στα Τρίκαλα

Κρύωσε ο καιρός εδώ στο Λονδίνο και καθώς έβγαινα το πρωί και περπατούσα ανάμεσα στα χαμηλά σπιτάκια της γειτονιάς, μου κόλλησε ανεξήγητα στο μυαλό εκείνο το τραγούδι από το Χρονικό του Μαρκόπουλου σε στίχους Μύρη, που τραγουδούσε η Μαρία Δημητριάδη: ‘Τις Κυριακές στα Τρίκαλα, στη Λάρισα, στη Σπάρτη κάποιον κρυφό αρχάγγελο προσμένουν κάθε Μάρτη τα βράδια στον περίπατο κορίτσια και φαντάροι ανεβοκατεβαίνουνε με σκάλες στο φεγγάρι’ Και καθώς έχω πάει παλιότερα σε επαρχιακές πόλεις κυριακάτικα και έχω πάρει μέρος στον περίφημο περίπατο που τον έλεγαν ‘νυφοπάζαρο’ και γελούσαμε, σκέφτηκα πόσο πολύ έχουν αλλάξει όλες αυτές οι πόλεις, και οι υπόλοιπες που δεν είναι στο τραγούδι. Εκείνες οι παγωμένες έρημες Κυριακές, που σε έπιανε μελαγχολία στα πεζοδρόμια με τα κλαδεμένα δέντρα, στα σπίτια που έκλειναν με αμηχανία, δεν έχουν πια ύπαρξη παρά σε αυτό το παράξενο τραγούδι. Στις επαρχίες τα μεν χαμηλά σπίτια εξαφανίστηκαν, στριμώχτηκαν οι πολυκατοικίες στη θέση τους, όμως η ζωή χαμογέλασε, τα κορίτσια απολαμβάνουν μαζί με τα αγόρια στις καφετέριες τις παρέες τους, γελούν ελεύθερα και φλερτάρουν και απολαμβάνουν λιακάδες και παγωνιές, κι η καθημερινότητα δεν έχει καμία σχέση με τη μελαγχολία εκείνη που βασίλευε ως και το 90; Το 80; Δεν είμαι σίγουρη. Πάντως αυτή τη στιγμή μοιάζει πολύ πιο ευχάριστο να μένεις σε επαρχία παρά στην Αθήνα. Κάποιοι πεζόδρομοι αγκαλιάζουν τα λίγα μνημεία που γλίτωσαν από τη μανία κερδοσκοπίας με τις πολυκατοικίες, κι εκεί μπορεί κανείς να συναντήσει και την Ιστορία και το παρόν. Ναι, και η Σπάρτη αξιοποίησε τις πλατείες της, και η Κοζάνη, που είναι παρακάτω στο τραγούδι, αν και χτυπημένη βαριά από την οικιστική ομοιομορφία έχει δημόσιο χώρο για χαλάρωση και συναντήσεις, και βεβαίως η Λάρισα. Καλά, για τα Τρίκαλα δεν το συζητώ, μιλάμε για πρότυπο αξιοποίησης δημόσιων χώρων. Και πού άλλού πήγαμε τελευταία; Στην Τρίπολη, που έχουν και ωραίες πλατείες. Κόσμος και ζωντάνια να ζηλεύουμε οι Αθηναίοι. Στο Ηράκλειο, που ήταν κάποτε από τις πιο άσχημες πόλεις, καμία σχέση με το παρελθόν. Τι να πούμε για τα Χανιά και το Ναύπλιο, είναι και διατηρητέα- διατηρημένα, άλλο επίπεδο. Και η Ξάνθη, και η Κομοτινή. Αντίο μελαγχολία της επαρχίας.