Πράγα για πενταήμερη

Αν κανονίζετε την πενθήμερη σας για φέτος ή του χρόνου, θα ρίξω μια ιδέα κι ας την πάρει το αεράκι. Να πάτε στην Πράγα παιδιά. Εννοείται ότι θα βρείτε εκεί αυτά που χρειάζονται σε κάθε εφηβική εκδρομή, τουριστικές πλατείες, αξιοθέατα για να έχουν οι δάσκαλοί σας κάποιο άλλοθι, να συναντήσετε μαζί τους τις μπερδεμένες ιστορίες της κεντρικής Ευρώπης και να προβληματιστείτε, όσοι σας αρέσει να προβληματίζεστε αντί να αναζητάτε συγκινήσεις επί χρήμασι σε αμφίβολους προμηθευτές, αλλά αυτά είναι γούστα.

Η Πράγα, πληροφοριακά τελείως, κι αφήστε την πληροφορία εκεί που μαζεύονται οι άχρηστες πληροφορίες, είναι η πόλη με τα ωραιότερα κορίτσια της Ευρώπης, κατά την προσωπική μου ταπεινή γνώμη. Περπατάς και χαζεύεις τη φυσική ομορφιά και τη φινέτσα των γυναικών. Να τις συγκρίνω με τις Γαλλίδες; Δεν είναι τόσο κομψές, αλλά έχουν στην απλότητά τους κάτι το έμφυτα ευγενικό. Θες η πόλη, θες η παράδοση, θες τα φτωχά μέσα που αναγκάστηκαν να χρησιμοποιήσουν τις δεκαετίες της σοσιαλιστικής φτώχειας, το αποτέλεσμα είναι ότι στις βόλτες δεν ξέρεις πού να πρωτοκοιτάξεις, τους ανθρώπους που διέρχονται, δηλαδή τις γυναίκες, οι άντρες είναι άλλο χρονογράφημα, ή τα υπέροχα κτίρια αρ ντεκό που πλημμυρίζουν την πόλη;

Η αλήθεια είναι ότι τη συμβουλή τη δίνω με ιδιοτέλεια, κι όχι για τα κορίτσια, τη μπύρα, την Ιστορία και τα αξιοθέατα. Σκέφτομαι ότι αν πάτε παιδιά στην Πράγα, μπορεί να χρειαστεί κάποια μέρα να μπείτε σε τραμ, λεωφορείο, μετρό, κάποιο μέσο μαζικής μετακίνησης. Κι εκεί, παιδιά, θα δείτε κάτι ασυνήθιστο για σας που ίσως κυκλοφορείτε με λεωφορεία στην Αθήνα. Θα δείτε τα εκεί παιδιά, τους εκεί νέους μάλλον, με μεγάλο περιθώριο νεότητας, ας πούμε όσους δεν έχουν άσπρα μαλλιά, να σηκώνονται σαν ελατήρια με το που θα ακουμπήσει στο σκαλάκι της πόρτας πόδι ηλικιωμένου, για να του παραχωρήσουν τη θέση τους.

Μπορεί μάλιστα αν τυχόν έχετε καθήσει και δεν καταλαβαίνετε τι συμβαίνει, να σας αναγκάσουν να σηκωθείτε με άγρια βλέμματα, ή νοήματα. Δεν θα σας έχει ξανατύχει, αν δεν έχετε ξαναπάει στην Πράγα, και είμαι σίγουρη ότι θα σας μείνει αξέχαστη εμπειρία. Τόσο αξέχαστη που ίσως σας ενοχλήσει την επόμενη φορά που θα βρίσκεστε σε λεωφορείο στην Αθήνα, να μένετε καθιστοί ενώ στέκονται οι ηλικιωμένοι όρθιοι.

Δεν ξέρω πώς αλλιώς μπορείτε να αλλάξετε συμπεριφορά, παιδιά που συνηθίζετε να παίρνετε το λεωφορείο. Μόνη ελπίδα η Πράγα. Επειδή η ελπίδα πεθαίνει τελευταία.

Ανανεώσιμες πηγές

 Ταξιδεύοντας τελευταία βλέπω σε πολλά χωράφια νέα φωτοβολταϊκά, σαν πολύ μοντέρνες καλλιέργειες, και ομολογώ ότι σκέφτομαι εκείνους τους αδέκαστους που κινητοποιούνται εναντίον των ανεμογεννητριών. Πόσο πιο άσχημα αισθητικά τα φωτοβολταϊκά από τις ανεμογεννήτριες! Και πόσο πιο επιβαρυντικά για το περιβάλλον, ιδίως σε μεγάλες εκτάσεις. Ομως τι να κάνουμε; Χρειαζόμαστε ενέργεια, ολοένα και περισσότερη, και χωρίς ανανεώσιμες πηγές θα ξεμείνουμε.

Τα φωτοβολταϊκά στις στέγες, που θα καθιερωθούν σταδιακά με το νέο νομοσχέδιο, μοιάζουν να είναι καλύτερη ιδέα από τα φωτοβολταϊκά στα χωράφια. Ποιος θα ήθελε να ζει κοντά σε πλαγιές από μαύρους καθρέφτες που θα αντανακλούν τη ζέστη; Αν το μέλλον μας είναι να μαζευτούμε σε πόλεις και να διάγουμε κλεισμένοι σε κλιματιζόμενα σπίτια ενώ όλη η ύπαιθρος θα γίνει λιβάδι φωτοβολταϊκών, το βλέπω χειρότερο από δυστοπία. Τι μπορεί να γίνει όμως;

Μια άλλη ιδέα θα ήταν να γίνουμε δύσπιστοι στις εύκολες λύσεις. Εχουμε συνηθίσει σαν πολιτική στάση το ναι σε όλα εναλλάξ με το όχι σε όλα. Ενδιάμεσα κενό, όπου τα πράγματα τελικά εγκαθίστανται από ανάγκη όπως όπως. Θα μπορούσαμε να μιλήσουμε περισσότερο για τις λεπτομέρειες, θα μπορούσαμε να μάθουμε εναλλακτικές προτάσεις, αντί να μαζευόμαστε και να φωνάζουμε με πανό. Ας πούμε, αν στ’ αλήθεια οι ανεμογεννήτριες που χρησιμοποιούνται στην Ελλάδα δεν είναι αρκετά καλής ποιότητας, όπως διατείνονται οι λιγότερο φανατικοί εχθροί τους, θα μπορούσαμε να μάθουμε ποιες είναι οι καλές. Οσο για τα φωτοβολταϊκά, κι εκεί νομίζω χρειάζεται πληροφόρηση κι ενημέρωση για το τι υπάρχει και το τι ερευνάται. Ισως να μπορεί να είναι πιο φιλικά σε περιβάλλον και ανθρώπους από τη σημερινή τους όψη σε χωράφια, που αν τη φανταστείς να απλώνεται σε στρέμματα, μοιάζει εφιάλτης.

Στο πάρκο η Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση ξεκίνησε μια έκθεση όπου, όπως καταλαβαίνω, παίρνει ενέργεια από τα φωτοβολταϊκά που εγκαταστάθηκαν γύρω από το Μνημείο Βρετανών, Νεοζηλανδών και Ινδών πεσόντων (το άγαλμα της Αθηνάς). Αυτά τα φωτοβολταϊκά είναι σαν δέντρα, τοποθετημένα πάνω σε μεταλλικούς κορμούς. Δεν θα μπορούσε άραγε να συνυπάρξει κάτι τέτοιο με αληθινά δέντρα, σε μέρη όπου θα ήταν μεγάλη καταστροφή να ξυριστεί ό,τι υπάρχει από φύση για να μπουν ατόφιοι ηλιοσυλλέκτες πάνω στο γυμνό χώμα; Γίνεται κάτι τέτοιο; Θα μπορούσαμε να μαθαίνουμε περισσότερα πράγματα γύρω απ’ όλ’ αυτά;

Πολλά δέντρα μεγαλώνουν στην Κυψέλη

Είναι τώρα βδομάδες που η σκόνη μας πνίγει μόλις διαβούμε το κατώφλι του σπιτιού. Δεν είμαστε κοντά στο Σύνταγμα όπου γίνεται η ανάπλαση, ούτε κοντά στην Πανεπιστημίου όπου συνεχίζεται η ανάπλαση, είμαστε κοντά στην Κερκύρας όπου μια πολύ μικρή, σχεδόν διακριτική, από ό,τι έχω αντιληφθεί τουλάχιστον, ανάπλαση λαμβάνει χώρα. Μικρά βουνά από χώμα ορίζουν κάθε πεζοδρόμιο φραγμένα από πλαστικό δίχτυ που στηρίζεται σε ορθωμένα σίδερα έτοιμα να σε λογχίσουν. Συγγνώμη για την υπερβολή, φταίει η αγαπημένη μου συγγραφέας Μπέτη Σμιθ, η οποία στο «Ένα δέντρο μεγαλώνει στο Μπρούκλιν» βάζει τον πατέρα της ηρωίδας να πεθαίνει λογχισμένος από ένα τέτοιο σίδερο.

Δεν ξέρω αν στο Μπρούκλιν τότε έφτιαξαν πεζοδρόμια με πλάκες ή αυτά τα ευρωπαϊκά, τα αυτοτελή, όπου ρίχνεις ένα υλικό επάνω και τελειώνεις, δεν έχεις να αλλάζεις τις πλάκες κάθε τόσο, δεν τις σηκώνουν οι ρίζες των δέντρων να σκοντάφτεις περπατώντας, δεν τις σπάει το βάρος των αυτοκινήτων που μοιραία κι αναπόφευκτα θα ανέβουν στα πεζοδρόμια, δεν γίνεται να μην ανέβουν, να ξανασκοντάφτεις επάνω τους. Σε μια πόλη που έχει στενά πεζοδρόμια θα έπρεπε να είναι το πρώτο πείραμα που θα έκανε κάθε λογικός δήμαρχος, αν αυτές οι δυο έννοιες δεν ήταν τελείως ασύμβατες μεταξύ τους: λογικός και δήμαρχος ταυτόχρονα.

Φαίνεται πως υπάρχουν τοτέμ και ταμπού πάνω και πέρα από κάθε λογική, των οποίων τις ρίζες δύσκολα θα ανακαλύψουμε όσο κι αν σκοντάφτουμε σε άλλες ρίζες, τις αληθινές ρίζες των στριμωγμένων δέντρων. Διότι είμαστε και τέτοιοι τύποι, θέλουμε και το δέντρο μας στο μισό μέτρο πεζοδρόμιο. Οπότε τι καλύτερο από αυτή την ευρωπαϊκή ιδέα του υλικού χωρίς ραφές;

Θα αντικατασταθούν, μαθαίνω, στην Κερκύρας οι πλάκες πεζοδρομίου, από άλλες πλάκες, αντιολισθητικές. Δεν θα γλυστράς όταν βρέχει και λιώνουν τα φύλλα, θα είναι από νέο, πολύ ψαγμένο και μάλλον ακριβό υλικό. Δεν θα μπορούσε να μην είναι σε πλάκες; Ζητάω πολλά. Θα σταματήσουμε να γλιστράμε, θα συνεχίσουμε να σκοντάφτουμε.

Η αλήθεια είναι ότι όσο και να γκρινιάζω, περιμένω ανυπόμονα τις αντιολισθητικές πλάκες, καθώς και το τέλος του εργοταξίου που έχει δυσκολέψει την αναπνοή μας. Ελπίζω να μη βρέθηκαν τίποτε αρχαία, ή τίποτε κρυμμένα ρέματα, ή καταφύγια, ή τούνελ, ή οτιδήποτε άλλο και χρειαστεί για κανα εξάμηνο να ρουφάμε το ένδοξο χώμα της Αττικής σε κάθε ανάσα. Για τη δική του δόξα, κυρίως. Εννοείται αυτό.

Ταξιδιώτης προς βόρεια προάστεια

Καμιά φορά επισκέπτομαι τα βόρεια προάστεια κι αισθάνομαι σα να ταξιδεύω σε άλλη χώρα. Κολλημένη στις αναμνήσεις της παιδικής μου ηλικίας, δεν παύω να ξαφνιάζομαι όταν βλέπω (και ξαναβλέπω, και ξαναβλέπω) μέρη όπως τα Βριλήσσια ή τα Μελίσσια, όπου πηγαίναμε κάποτε τις καλοκαιρινές μας διακοπές μέσα σε δάση, να έχουν γίνει πόλεις με δρόμους ταχείας κυκλοφορίας και σπίτια στη σειρά, επεκτάσεις της πόλης προς την Πεντέλη, προς την Πάρνηθα, προς τον Υμηττό, και το δάσος «που λαχτάριζες ώσπου να το περάσεις/ τώρα να το ξεχάσεις/ διαβάτη αλλοτινέ/.

Κάπως έτσι θα ήταν κάποτε και τα Ιλίσσια, σκέφτομαι, λίγη εξοχή έχει απομείνει στο κέντρο της πόλης πλέον, το δάσος των Ιλισσίων, κακοπαθημένο από αφροντισιά. Σα γειτονιά τα Ιλίσσια έχουν προδιαγραφές αθηναϊκές. Όχι ότι είναι σπουδαίες γενικά οι προδιαγραφές μας. Στενά πεζοδρόμια, στενοί δρόμοι, τα γνωστά. Το πώς δημιουργήθηκε η Αθήνα, από τη γενιά που την έφτιαξε και την απληστία της, θα καθορίζει τη ζωή μας εσαεί. Μικρά οικόπεδα, να πουληθούν σβέλτα, στενοί δρόμοι, ελάχιστα πεζοδρόμια, ακόμα πιο ελάχιστες πλατείες και δημόσιοι χώροι. Πες όμως ότι ζήσανε οι πρόγονοι μας καταστάσεις έκτακτες, μια πρωτεύουσα στήθηκε από την πίεση των αναγκών πολλών χιλιάδων ανθρώπων, μεγάλωσε πάλι υπό πίεση, έπρεπε να έρθουν εδώ και να στεγαστούν οι μισοί Έλληνες, δεν περίσσευε χώρος και χρόνος για πολυτέλειες, για δημόσιους χώρους δηλαδή.

Αυτά για την Αθήνα. Τα μέρη όμως που ήταν δάση και μποστάνια στα παιδικά μας χρόνια, γιατί έπρεπε να χτιστούν με ακόμα χειρότερες προδιαγραφές; Αυτό είναι μυστήριο.

Στη δεκαετία του 80 και του 90 και μετά, δεν υπήρχε πια τόσο επείγουσα ανάγκη για στέγαση προσφύγων, εσωτερικών μεταναστών που έπρεπε να ξεχάσουν τον εμφύλιο, κλπ κλπ. Δεν υπήρχε πόλεμος, ούτε φτώχια, ούτε καμία συμφορά. Θα μπορούσαν λοιπόν όλες αυτές οι εξοχές που έγιναν οικόπεδα να σχεδιαστούν με τη σκέψη ότι στο μέλλον ίσως οι μονοκατοικίες χρειαστεί να γίνουν πολυκατοικίες, όπως συνέβη στην Αθήνα. Δηλαδή, δίπλα, όχι κάπου μακριά, να πεις ότι δεν ήξεραν, ότι δεν το είχαν ζήσει, στα διαμερίσματα που άφησαν επειδή δεν άντεχαν άλλο, δεν μπορούσαν να ανασάνουν, δεν έβρισκαν να παρκάρουν, δεν μπορούσαν να κυκλοφορήσουν το καροτσάκι του μωρού τους. Όμως το μέλλον αγνοήθηκε με το ίδιο πείσμα που είχε αγνοηθεί κι όταν χτιζόταν η πρωτεύουσα, και με λίγο παραπάνω. Διότι, τουλάχιστον η Αθήνα έχει πεζοδρόμια. Στενά, ξεπατωμένα, γεμάτα εμπόδια, συχνά δεν περπατιούνται, ωστόσο έχουν σχεδιαστεί, έχουν υπολογιστεί και είναι σωτήρια τη στιγμή που δυο αυτοκίνητα διασταυρώνονται κι ο πεζός έχει έναν ελάχιστο χώρο να καλύψει τα νώτα του και τα μη νώτα του και να γλιτώσει τη ζωή του.

Πρέπει να πάει κανείς στα προάστεια αυτά για να εκτιμήσει τα πεζοδρόμια της Αθήνας. Ολόκληρες γειτονιές, ολοκαίνουργιες, δεν έχουν καθόλου πεζοδρόμια. Σύρριζα στους φράκτες των σπιτιών οι δρόμοι, και κάμποσο στενοί. Γιατί; αναρωτιέται κανείς όταν κάνει μια μικρή βόλτα δίπλα σε αυτό που υπήρξε κάποτε προορισμός εκδρομής, ας πούμε τη ρεματιά του Χαλανδρίου. Ένα κομμάτι ατόφιας εξοχής ανάμεσα στα καινούργια οικοδομικά τετράγωνα που τσιγκουνεύτηκαν τους δημόσιους χώρους περισσότερο από τους κτηματίες του περασμένου και του προπερασμένου αιώνα στην Αθήνα. Γιατί; τι ανάγκη είχαν; Κι οι πολιτικοί γιατί το επέτρεψαν, αφού από αυτούς περνούν τα πολεοδομικά σχέδια; Αφελείς ερωτήσεις, αλλά κάποτε πρέπει να τις θέσουμε. Γιατί δεν μπορούσαν να γίνουν σχέδια όπως στου Παπάγου, για παράδειγμα, στη γειτονιά που προοριζόταν για οικόπεδα στρατιωτικών και θεωρήθηκε άξια να σχεδιαστεί από την αρχή; Γιατί οι άλλες έπρεπε να χαρακτούν όπως -όπως και να καταργήσουν τα πεζοδρόμια λες και εμπόδιζαν;

Ήδη δύσκολα βρίσκει χώρο να παρκάρει ο επισκέπτης από το κέντρο της πόλης ή όπου αλλού, και συχνά δεν γίνεται να ανοίξει την πόρτα του οδηγού ή του συνοδηγού, τόσο κοντά σε κάποιο φράχτη είναι. Προσεγμένες μονοκατοικίες ή μικρές πολυκατοικίες πολυτελείας τον περιτριγυρίζουν, αλλά δεν μπορεί να απολαύσει τη θέα τους, αφού πρέπει να προσέχει τα αυτοκίνητα, των οποίων οι οδηγοί ξαφνιάζονται στη δική του θέα. Δεν έχει προβλεφθεί η ύπαρξη πεζών σε αυτή την προνομιούχα χωροθέτηση. Είναι ν’ απορείς. Φαίνεται πρόλαβαν όλα και σχεδιάστηκαν την εποχή που το περπάτημα ήταν χαρακτηριστικό προλεταρίων, κι έπρεπε να εξοβελιστεί από την ωραία ζωή ανθρώπων με μαιζονέτες.

Μπορεί να φταίνε τα ονόματα των εξοχών που δεν τα άλλαξαν, επειδή ήταν ήδη ελληνικά: Χαλάνδρι, Μελίσσια, Βριλήσσια… Ονόματα που ξέρουμε από παιδιά, και μέρη που μεγαλώνοντας είδαμε να αλλάζουν. Ενώ, ας πούμε, τη Μεταμόρφωση, την Παιανία, τον Άγιο Στέφανο και άλλα τέτοια, δεν τα ξέραμε, ήταν παλιά Κουκουβάουνες,  Λιόπεσι και Μπογιάτι, οπότε αναδύθηκαν στα μάτια μας ως νέες γειτονιές απευθείας, και κάπου στις χαραμάδες της μνήμης χάσαμε τα ονόματα των παιδικών μας χρόνων μαζί με τις εικόνες των καλοκαιριών μας. Καλύτερα έτσι, παρά να θυμόμαστε. Οι αναμνήσεις μας γεμίζουν απορίες.

 

Άη Γιώργης εναντίον Αγίου Παϊσίου

 Άλλοι εγκαρδιώνονται με τους χιλιάδες που παρακολουθούν Άγιο Παΐσιο στην τηλεόραση, κι άλλοι με τους δεκάδες που πίνουν καφέ ή κρασί στην πλατεία του Άη Γιώργη. Η διαφορά μεταξύ των δύο αυτών αγίων είναι πολύ βαθιά κι όσο ο καιρός ζεσταίνει μπορεί να οδηγήσει σε ασύγγνωστο δικομματισμό με συνέπειες που θα λέγαμε τραγικές, αν δεν είχαμε εξοικειωθεί μαζί τους παλαιόθεν.

Διότι, τι είναι ο Άη Γιώργης; Ένας υπόπτου καταγωγής μικρός θεός που οι χριστιανοί άρον- άρον κατάφεραν να στριμώξουν στο πλήθος των αγίων που αναγκάστηκαν να δεχτούν σταδιακά στο μονοθεϊσμό τους, ώστε να μη χρειαστεί να ιδρύσουν την ιερά εξέταση από τον τρίτο αιώνα. Οι θρησκειολόγοι λένε πως είναι μετάλλαξη του Θράκα Ιππέα, και τότε οι Θράκες δεν ήταν όπως τώρα, σύντροφοι συνέλληνες εντός των συνόρων μας, αλλά λαοί εχθρικοί που μιλούσαν άγνωστες γλώσσες. Αφού όμως είχαν αποφασίσει οι Ρωμαίοι να τους χωνέψουν όλους στην απέραντη αυτοκρατορία τους, έπιασαν και τον Θράκα ιππέα με προσοχή, από την άκρη του δόρατος, ή ίσως από την ουρά του δράκου, να μην τσιμπήσει, και τον ασήμωσαν, τον σταθεροποίησαν, τον έστησαν στα πίσω πόδια του αλόγου να μένει ακίνητος, τον τύλιξαν από δω, τον τύλιξαν από κει, κι από χθόνια θεότητα και μεσολαβητή του πάνω κόσμου και του κάτω, και θεότητα της γονιμότητας κι άλλα τέτοια παγανιστικά, τον έκαναν άγιο της Χριστιανοσύνης που χτυπάει το κακό. Εδώ είναι που αναφωνεί κανείς, μέγας είσαι κύριε (Ρωμαίε) και θαυμαστά τα έργα σου.

Αυτός ο Άη Γιώργης λοιπόν ευλογεί σε καθημερινή βάση τις μαζώξεις που πυκνώνουν στην ομώνυμη πλατεία της Κυψέλης, όπου έκανε το θαύμα του πριν μερικά χρονάκια, προστατεύοντας την από υψηλές αρχιτεκτονικές απαιτήσεις. Διότι, τι είναι αυτή η πλατεία; Κάποια που θα έκανε κάποιους αρχιτέκτονες να ανατριχιάσουν: γεμάτη δέντρα, έχει και παγκάκια. Συνοικιακό ντεκόρ. Στη μέση το ένα από τα συμπλέγματα με τους γλυπτούς Έρωτες, το ταίρι του στα Εξάρχεια βάφτηκε ροζ, εδώ ούτε καν. Μπροστά στα σκαλιά της εκκλησίας παίζουν μπάλα τα πιτσιρίκια,  τριγύρω τα μαγαζιά βγάζουν τραπεζάκια. Μέρα -νύχτα έχει κόσμο η πλατεία, και μπορεί κανείς να πάρει όλα τα γεύματα της μέρας αλλάζοντας απλώς λίγες μοίρες θέση στον κύκλο. Πρωινό στα μπαρ, μεσημεριανό στα εστιατόρια, βραδυνό ποτό ξανά στα μπαρ, παγωτό και γλυκό στα ζαχαροπλατεία. Φαγητό έχει για όλα τα γούστα, κρέατα και μαγειρευτά, υπάρχει και φούρνος για φτηνές λύσεις, παίρνεις τυρόπιτα και την τρως στο παγκάκι, κι είναι άξιο μελέτης πώς χωρούν όλ’ αυτά σε τόσο μικρό χώρο, αλλά έχουμε μάθει να στριμωχνόμαστε στην Κυψέλη, και να συνυπάρχουμε στριμωγμένοι. Καρέκλες και αγάλματα ατάκτως ερριμμένα, δηλαδή.

Κι εκεί στις καρέκλες συναντούν οι νέοι, αλλά και οι λιγότερο νέοι, τους φίλους και τους λιγότερο φίλους τους, εκεί δίνουν τη μάχη της προσωπικής τους κοινωνικότητας ο καθένας, της πιθανής ακτινοβολίας τους, της ισορροπίας ανάμεσα στην αγωνία για αναγνώριση και την απόλαυση της ανθρώπινης επαφής, εκεί κερδίζουν κι εκεί χάνουν αυτά που μπορείς να κερδίσεις και να χάσεις από τους άλλους ανθρώπους. Αλλά κυρίως κερδίζουν, έχοντας προστάτη τον Άη Γιώργη που νικάει το δράκο του υπερβολικού άγχους με τη βοήθεια της σκιάς των δέντρων την ημέρα, της δροσιάς των παρτεριών μόλις νυχτώσει, της ευγένειας των γκαρσονιών μέρα και νύχτα που σερβίρουν ένα ποτήρι νερό σε κάθε πελάτη με το που θα καθήσει στην καρέκλα.

Και δεν νικά μόνο το δράκο ο Άγιος, αλλά και τον άλλο άγιο, τον Παΐσιο, που καθηλώνει τους δικούς του πιστούς στην τηλεόραση να δουν ιστορίες ενίσχυσης οπισθοδρομικής ευλάβειας σε σύγχρονους καιρούς. Νικά κατά κράτος και πάντα θα νικά για όποιον αποφασίσει να κλείσει το κουμπί, να φορέσει παπούτσια, να βγει στην πλατεία και να επιτρέψει στο αεράκι να του χαϊδέψει τα μάγουλα μαζί με μια ψευδαίσθηση ευτυχίας, να δει ανθρώπους και να αντιμετωπίσει το αιώνιο ερώτημα: τι μπορεί να δώσει και τι μπορεί να πάρει.

 

Nότες και δάκρυα

Οι ημιτελικοί της Γιουροβίζιον θα μας θυμίσουν απόψε ξένοιαστες ευρωπαϊκές εποχές. Τη ζωή μας όλη σχεδόν, που νομίζαμε ότι θα μπορούσαμε να βλέπουμε τα σύνορα μόνο στους χάρτες και να ακούμε τις ιδιαιτερότητες μόνο στα τραγούδια. Δεν έπαιζε ρόλο τι γλώσσα μιλούσες ή σε τι θεό πίστευες, φτάνει να ήξερες την παγκόσμια γλώσσα της ποπ. Κι η παγκόσμια γλώσσα της ποπ έβρισκε τον τρόπο να γίνεται τοπική κάθε τόσο, έπαιρνε βραβείο και τραγούδι με στίχους ακατανόητους, που όλοι μιλούσαν για έρωτα. Έρωτας και τίποτ’ άλλο, σε όλες τις γλώσσες του κόσμου, όπως σ’ εκείνο το παλιό ελληνικό τραγούδι: σ’ αγαπώ ελληνικά, io t’ amo ιταλικά, je vous aime φραντσέζικα, etc, etc…

Φέτος, λένε, είναι φαβορί η Ουκρανία, και πώς αλλιώς; Πρέπει να πάρει το βραβείο, ας είναι κι από τα δάκρυα που θα ρίχνουμε ακούγοντας τις νότες, τις όποιες νότες. Νότες και δάκρυα, πόσο καλά ταιριάζουν. Φέτος λίγα λόγια βρίσκουν το στόχο της συγκίνησης, οι νότες προέχουν. Βραβείο να δοθεί φέτος στην Ουκρανία που αντιστέκεται, που επιμένει στην καθημερινή της ζωή, φυτεύοντας τουλίπες Ολλανδίας στο Κίεβο κι οργανώνοντας μαθήματα στο μετρό του Χαρκόβου, όπου ζουν οι άνθρωποι την καθημερινότητά τους. Βραβείο αντοχής και στις μητέρες που έφυγαν πρόσφυγες για να εξασφαλίσουν τα παιδιά τους, σε χώρες που δεν ξέρουν τη γλώσσα, δεν ξέρουν τις συνήθειες, αλλά προσπαθούν να είναι ευγενικές και γελαστές, να μη γίνουν δυσάρεστες. Πολύς κόσμος για βραβείο.

Στη ζωή μας όλη ως τώρα απολάμβανα κάθε στιγμή στη Γιουροβίζον σαν σπασικλάκι της Ιστορίας που εκτιμούσε την ειρηνική και μουσική αυτή αναμέτρηση, έχοντας εντρυφήσει στα περασμένα πάθη, που για αιώνες φαίνονταν αξεπέραστα. Φέτος είναι αλλιώς. Η Ιστορία μας την έφερε, μας τη φύλαγε, χτύπησε ύπουλα, ξανάρχεται ματωμένη και ζητάει τα ρέστα. Τι νόημα έχει να κάνουμε ότι είμαστε όπως πέρσι κι όπως πριν τριάντα χρόνια, μαζευόμαστε και τραγουδάμε σα να είναι λέει τα σύνορα μεταξύ μας μια ξεπερασμένη σύμβαση, κάτι χαρτιά που δεν βρίσκαμε τρόπο να τα ξεφορτωθούμε, κάτι άβολες κληρονομιές που βιαζόμασταν να ξεχάσουμε;

Ας επιμείνουμε ωστόσο. Δεν έχει άλλη οδό. Τα κουρέλια της Ιστορίας ξανά θα ανεμίσουν σημαιάκια για την ποπ. Ξανά θα κάνουμε σα να θέλουμε να γελάσουμε με τις διαφορές και τα χαρακτηριστικά μας. Η βαθύτερη σοφία της μουσικής συνάντησης θα νικήσει στο τέλος.

 

 

 

Πώς να γίνετε Έλληνες

 Την ερχόμενη Κυριακή, στις 8 Μαΐου, οι μαθήτριες και οι μαθητές μου στα μαθήματα «ελληνικής γλώσσας και πολιτισμού» για προχωρημένους, θα περάσουν εξετάσεις για το Πιστοποιητικό επάρκειας. Πανελλήνιες εξετάσεις, οργανωμένες κάπως σαν τις κανονικές Πανελλήνιες. Αν περάσουν, θα μπορούν να κάνουν αίτηση για ελληνική ιθαγένεια. Χωρίς αυτό το πιστοποιητικό πλέον η αίτηση δεν γίνεται δεκτή.

Τις θυμάστε αυτές τις ερωτήσεις; Είχαμε  γελάσει όταν είχαν δημοσιευτεί. Να ξεχωρίζεις στρατιωτικά πηλήκια, να ξέρεις ποιος τραγουδιστής κέρδισε στη Γιουροβίζιον και τι ήταν το Φροντιστήριο Τραπεζούντας, αν το λέω καλά, μεταξύ άλλων Ωστόσο αυτή η «Τράπεζα θεμάτων» ήταν μεγάλη πρόοδος για το σύστημα ενσωμάτωσης των μεταναστών που ζουν στην Ελλάδα επί δεκαετίες. Αποδοχή της πραγματικότητας, κι ένα βήμα μπροστά. Κι όταν είδα τη φωτογραφία του Βορίδη στη σελίδα του Υπουργείου με τα χαρτιά στα χέρια, σκέφτηκα ότι οι καιροί αναγκάζουν όλους να αλλάξουν.

Ιστορία ελληνική λοιπόν, Πολιτικοί θεσμοί της χώρας, Γεωγραφία, κατανόηση κειμένου, θέματα για συζήτηση, Πολιτιστικά στοιχεία. Δεν πρέπει να τα ξέρει αυτά κάποιος που θέλει ελληνική ιθαγένεια; Μάλιστα. Με πολύ θετική διάθεση οργανώνουμε τα μαθήματα μας, με χαρά, να δείξουμε, να διδάξουμε την Ελλάδα σε βάθος. Όχι μόνο την αγριότητα της αγοράς εργασίας και τη γλώσσα της καθημερινότητας, αλλά και τα κείμενα, την ποίηση και τα τραγούδια, την Ιστορία που μας έφερε ως εδώ, και το πιο σπουδαίο, τις αρχές του Συντάγματος, την ελευθερία που κατοχυρώνει, το σεβασμό στα δικαιώματα που εξασφαλίζει, τη συμμετοχή στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Και ποιες είμαστε εμείς, θα αναρωτηθείτε, που ξεκινήσαμε μόνες μας όλα αυτά τα φιλόδοξα σχέδια; Θα ομολογήσω ότι δεν είμαστε τίποτε. Βρεθήκαμε με ελεύθερο χρόνο στην Κυψέλη, ζαλιστήκαμε από το κενό της υποδοχής των μεταναστών εδώ και χρόνια, πιάσαμε να διδάσκουμε στους λίγους που μπορούσαμε να συναντούμε. Βασικό κίνητρο, για μένα προσωπικά, ήταν να έχουν μια συμπαθητική εμπειρία στη χώρα μου. ΄Εχω τον πατριωτισμό μου κι εγώ. Πρώτα στην Αγορά της Κυψέλης, μετά στο Δήμο Αθηναίων, ενδιάμεσα σε χώρους δικούς μας, όπου μπορούσαμε, όπου μας φιλοξενούσαν. Οι μαθητές μας πολύ συχνά νόμιζαν ότι είμαστε κρατικός οργανισμός, δημοτικός οργανισμός. Το αφήναμε αδιευκρίνιστο. Όταν οι χώροι έλειψαν, πιάσαμε το διαδίκτυο, τότε βγήκε και η Τράπεζα Θεμάτων για το πιστοποιητικό επάρκειας. Μάθαμε το Σκάιπ και το Ζουμ, ξεσκονίσαμε τις γνώσεις μας Ιστορίας κλπ, οργανώσαμε τα μαθήματα μας, φτιάξαμε πίνακες, κεφάλαια με εικόνες σε ψηφιακή μορφή, βιντεάκια, ομάδες στα κοινωνικά δίκτυα.

Το πιο ωραίο ήταν οι θεσμοί. Να διδάσκεις, και να ξαναθυμάσαι, τις αρχές που προστατεύουν τις ελευθερίες, και το πόσο μακρινές ρίζες έχουν, από το γαλλικό διαφωτισμό, από την αγγλική επανάσταση, κι ακόμα πιο πίσω, στο ρωμαϊκό δίκαιο, εκείνο το «ουδεμία ποινή χωρίς νόμο» λατινιστί, πόσο σπουδαία κατάκτηση της ανθρωπότητας.  Να εξηγείς πόσο σημαντική είναι η διάκριση των εξουσιών, και η αλλαγή στο δίκαιο της ιθαγένειας, διότι, ναι, θα ξαφνιαστείτε, υπάρχει και αυτή στην Τράπεζα θεμάτων, ότι η ελληνική ιθαγένεια δεν αποκτάται μόνο με το jus sanguinis,  να γεννηθείς Έλληνας, αλλά και με το jus soli πλέον, όπως θα την αποκτήσουν οι καλοί μαθητές μας.

Θα την αποκτήσουν; Μόλις παίρνουν το Πιστοποιητικό κι έρχεται η ώρα της συνέντευξης, με περσινή τροπολογία του υπουργού, πρέπει να αποδείξουν ότι είχαν εισόδημα τα εφτά, ή πέντε, ή τρία τελευταία χρόνια, κατά περίπτωση, 7000 ευρώ το χρόνο. Άνθρωποι που έκαναν τόση προσπάθεια να μάθουν τόσα και τόσα, από τη ναυμαχία των Αργινουσών μέχρι την εξέγερση του Πολυτεχνείου, μου τηλεφωνούν απελπισμένοι. Η αίτηση απερίφθη γιατί είχαν κενά στις αμοιβές τα προηγούμενα χρόνια. Άνθρωποι που υποχρεώθηκαν να δουλέψουν χωρίς ασφάλιση, ή με πολύ χαμηλές αμοιβές, άνθρωποι που πίστεψαν προς στιγμή στους θεσμούς της Δημοκρατίας, στην Ισότητα που υπόσχεται η ρύθμιση για την ιθαγένεια.

Ειλικρινά, δεν ξέρω αν θα μπορέσω την ερχόμενη Δευτέρα να ξεκινήσω το νέο κύκλο μαθημάτων. Αρχίζω να αισθάνομαι ότι συμμετέχω σε απάτη. Δεν ξέρω αν μπορώ να είμαι πειστική πια μιλώντας για τους νόμους της Ελλάδας και για την ελευθερία στην Ελλάδα. Αν πείθω τον εαυτό μου.