Ιστατο η μήτηρ

Μέχρι πριν λίγα χρόνια δεν ήξερα τι σημαίνουν οι λατινικές λέξεις Stabat mater. Νόμιζα ότι είναι τίτλος κάποιου είδους κλασικής μουσικής, είχα στο μυαλό μου κάτι αόριστο που είχε να κάνει με την ύλη και ίσως τη στάμπα. Μια τέτοια θολή εικόνα, και μιλάμε για άνθρωπο που αγαπούσε στο σχολείο τα λατινικά, έστω κι αν δεν κατάλαβε ποτέ γιατί τα διδασκόταν. Δηλαδή, ενώ επί τρία χρόνια στο «Κλασσικό» (έτσι λεγόταν τότε η θεωρητική κατεύθυνση) κάναμε λατινικά με επιμονή και υπομονή, και σ’ άλλους άρεσαν και σ’ άλλους δεν άρεσαν, δεν ξέραμε, δεν νιώσαμε τότε, κι ίσως ούτε ποτέ, γιατί έπρεπε να τα μαθαίνουμε. Τι ήταν τα λατινικά δηλαδή, τι αξία, τι νόημα είχαν; Αφού εμείς ήμασταν στην πηγή, στα ελληνικά, τι τα θέλαμε τα λατινικά; Κανείς δεν μας εξηγούσε ότι, έστω κι αν όλοι παραδέχονταν πως τα ελληνικά ήταν όντως η πηγή, τα λατινικά ήταν η γλώσσα του αρχαίου ευρωπαϊκού στρώματος στο οποίο ανήκαμε όλοι, ακόμα κι εμείς.

Τέλος πάντων, αυτό είναι άλλο θέμα, εκτός κι αν είναι το ίδιο. Έμαθα λοιπόν σχετικά πρόσφατα, καθώς ασχολούμαι όλο και περισσότερο με τη μουσική, τι θα πει Stabat mater, και πως δεν έχει σχέση με στάμπες και υλικά, αλλά σημαίνει, Ίστατο η μήτηρ τεθλιμμένη ενώπιον του σταυρού… κι είναι η αρχή ενός λατινικού ύμνου του 13^ου αιώνα, τον οποίον έχει μελοποιήσει κάθε συνθέτης που σέβεται τον εαυτό του. Κάτι σαν τον Επιτάφιο δηλαδή, αλλά με διαρκώς διαφορετική μουσική. Πολλά μπορεί να σκεφτεί κανείς για τις διαφορετικές παραδόσεις, την ατομική δοκιμασία του συνθέτη, την ελευθερία που προϋποθέτει η πρόκληση, να γράψεις νέα μουσική σε κάτι παλιό και γνωστό, τη συνείδηση των διαφορών αλλά κυρίως των ομοιοτήτων. Κυρίως αυτό, την επανάληψη αυτής της πανάρχαιης εαρινής θλίψης με άπειρους τρόπους, άπειρες γραφές έτοιμες να προσφερθούν στην ανάγκη για πένθος και την ελπίδα για ανανέωση, που ίσως δεν μας αφορά, αλλά κάνουμε ό,τι μπορούμε για να την αγγίξουμε.

Εν ολίγοις, καλό Πάσχα!