Εντιμος νά' ναι, προπαντός

Ελπίζω το τέλος αυτής της εβδομάδας που άρχισε πολύ ήσυχα, με τους αθηναίους να λείπουν σε παραλίες και κήπους απ' όπου ανέβαζαν ωραίες φωτογραφίες βοηθώντας να οραματιζόμαστε το καλοκαίρι, να μας βρεί με κάποια συμφωνία, να έχει γίνει επιτέλους ο έντιμος συμβιβασμός. Ήδη η συνοδεία αυτού του συμπαθητικού επιθέτου στη φοβερή και τρομερή λέξη φετίχ είναι τεράστια πρόοδος. Υπονοεί βεβαίως ότι ο συμβιβασμός καθεαυτού δεν μπορεί παρά να είναι άτιμος, αλήτης, απατεώνας, πουλημένος, ξεφτιλισμένος, γουρούνι -δολοφόνος. Αλλά αυτό το ξέρουμε. Στα πέντε χρόνια της κρίσης εμπεδώσαμε το ασυμβίβαστο -με την πραγματικότητα- σε όλα τα επίπεδα. Δεν υπήρχε τίποτε χειρότερο από το συμβιβασμό, γι αυτό ήταν ασυμβίβαστοι οι πάντες, ακόμα και όσοι συμβιβάζονταν.

Φυσικά και πριν την κρίση το φορούσαμε το κλισέ του ασυμβίβαστου, του άντρα του ασίκη που φοράει παντελόνια και δε σηκώνει μύγα στο σπαθί του, αλλά με την κρίση πια το παντελόνι έγινε μεταλλικός σωλήνας και ο συμβιβασμός δράκος που πετάει φωτιές. Αηγιώργηδες οι παντελονοφορούντες ηγέτες ορμούσαν να τον σκοτώσουν, αλλά εκείνος ξαναζωντάνευε με κάθε χτύπημα και απειλούσε τον επόμενο. Οπότε φτάσαμε στην ανάγκη του πιο ασυμβίβαστου (μέχρι στιγμής, μην ξεχνάμε την απειλή της Ζωής περί Χρυσής Αυγής, αυτοί είναι όντως οι πιο ασυμβίβαστοι απ' όλους) να πρέπει να ντύσει το συμβιβασμό με κάτι σε ροζ και να τον παρουσιάσει εξημερωμένο. Τραγικό, αφού αυτός ο ίδιος τον εξέθρεψε έτσι αιμοβόρο, με κόκκινα μάτια, με πράσινες φολίδες και νύχια κοφτερά, αλλά δεν θα κλάψουμε κιόλας για τη μοίρα των ηρώων της μεταμφίεσης.

Ναι, είναι δύσκολο, μετά από τόση αγανάκτηση, τόσες απειλές, τόσες μεγάλες κουβέντες, τόσες υπερβολικές παρομοιώσεις, τόση σπατάλη επιθέτων και δακρύων, αλλά αυτά έχει η ζωή. Συμβιβάζεται ο άνθρωπος, με το που γεννιέται. Αναπνέει επειδή έχει συμβιβαστεί, μεγαλώνει εάν και εφόσον συμβιβάζεται. Ο συμβιβασμός είναι αναγκαία συνθήκη για να δουλέψει, να ζήσει σε διαμέρισμα, να οδηγήσει αυτοκίνητο, να θεραπευτεί αν αρρωστήσει. Αναγκαία συνθήκη για να γνωριστεί, να συγκινηθεί και ν' αγαπήσει. Ποιο κομμάτι εφηβικής κουλτούρας που ξεμένει σαν κατακάθι σε αδέξιους ενήλικες τον έχει τόσο συκοφαντήσει; Φταίει ο Καζαντζάκης, ο Κάλβος, τίποτε τραγούδια των Ρόλινγκ Στόουνς; Η χούντα, που κράτησε στη φορμόλη τη νεότητα της νυν ώριμης γενιάς; Τι στην ευχή δημιούργησε στον πολιτικό λόγο την απέχθεια της έννοιας του συμβιβασμού; Ο ίδιος ο νόμος, ο κάθε νόμος, είναι συμβιβασμός, η αρχή που δίνει εξουσία είναι συμβιβασμός.

Αυτά τα πέντε ασυμβίβαστα χρόνια, πόσο φτώχυνε ο πολιτικός λόγος, πόσο οχυρώθηκε σε όλο και φτηνότερα κλισέ, πόσο ντενεκεδένιο ήχο παράγει, μόνο και μόνο επειδή επιμένει στο δήθεν ασυμβίβαστο, δήθεν ελληνικό στυλάκι, πόση πλήξη κι έκπτωση και παθητικότητα γέννησε, πόσο μονοδιάστατα καθόρισε τη σκέψη και το διάλογο, δεν θα μπορέσουμε ποτέ να υπολογίσουμε. Ας τον πουν λοιπόν έντιμο, κι ας τον κάνουν επιτέλους, οι γενναίοι. Εμείς οι δειλοί που τον λέγαμε σκέτο συμβιβασμό, θα τον ζωγραφίσουμε στη γωνιά μας με χρυσομπογιά, θα τον κεντήσουμε με χρυσοκλωστή. Γιατί ξέραμε πάντα την αξία του.

Όσα θα φέρει ο άνεμος

Όταν ήμουν παιδί μιλούσαν καμιά φορά με φρίκη για αγόρια που παίζουν με κούκλες. Το ψιθύριζαν μεταξύ τους οι μεγάλοι, κουνούσαν το κεφάλι, και μέσα στον αποτροπιασμό υπήρχε κάτι σα διεστραμμένη ηδονή που δεν μπορώ να την ερμηνεύσω ακόμα. Τώρα πια δεν χρειάζεται, εξάλλου. Τώρα κάπου είδα έναν τίτλο: “Τι σκέφτεστε αν δείτε ένα αγόρι να παίζει με κούκλες;” Η απάντηση ήταν “ότι θα γίνει καλός πατέρας”. Μόνο που το διάβασα ένιωσα λίγο βάρος να φεύγει από πάνω μου. Περίεργο ακόμα να βαραίνουν όλα εκείνα τα βαριά πράγματα που μας φόρτωναν στην παιδική μας ηλικία. Κι όμως.

Κοιτάξτε τους Ιρλανδούς που πανηγυρίζουν για το δημοψήφισμα περί του γάμου ομοφυλοφίλων. Τι συγκίνηση έχουν τα πρόσωπά τους, πώς δακρύζουν οι μεγαλύτεροι. Πόσοι τόνοι βάρος σηκώνεται από πάνω τους. Εντάξει, συμφωνώ ότι δεν πρέπει τα ανθρώπινα δικαιώματα να μπαίνουν σε δημοψήφισμα, και πράγματι υπάρχει κίνδυνος να έγινε μια κακή αρχή, αλλά πάλι πώς να μην καταλάβεις και τη συγκίνηση των ανθρώπων που αισθάνονται την κοινωνία να ανοίγει για να τους δεχτεί; Δεν είναι ανεκτίμητη κι αυτή η στιγμή;

Εδώ στην Ελλάδα δεν έχουμε ακόμα συζητήσει καν αν θα επεκταθεί το σύμφωνο συμβίωσης στα ομόφυλα ζευγάρια. Οι πολιτικοί μας δεν θέλουν να χαλάνε καρδιές, από το 1821. Άμα το φέρει ο άνεμος θα' ρθει. Εδώ ο άνεμος όμως φέρνει άμμο της Αφρικής, οπότε ας μην το ζορίζουμε το πράγμα. Μπορεί σε λίγο να φέρει και σκόνη της Παλμύρας. Όχι πολύ μακριά από την Ευρώπη που ριγά στους ανέμους της ελευθερίας, οι τζιχαντιστές σφάζουν και καταστρέφουν για πολύ λιγότερο από την επιθυμία να ελευθερώσεις την ερωτική σου ταυτότητα. Ίσως να είμαστε εδώ πέρα κάτι ενδιάμεσο, ένα σταυροδρόμι φόβων και προκαταλήψεων, όχι πολύ ευρωπαίοι κι ούτε εντελώς κάτι άλλο. Θα δείξει.

Μπορεί να ζούμε μια σπάνια στιγμή, κάτι που να μην είναι ακριβώς πόλεμος πολιτισμών αλλά το αποκορύφωμα της αντίδρασης στην ανθρώπινη πρόοδο που φάνηκε να σαρώνει τον πλανήτη. Μπορεί να μην είναι η μισανθρωπία που κερδίζει έδαφος στην Ανατολή και φλέγεται από επιθυμία καταστροφής της Δύσης το σημαντικό που συμβαίνει, αλλά η ατομική απελευθέρωση που απειλεί καταπιεστικά καθεστώτα τα οποία δεν παραδίδουν το πνεύμα αν δεν καταστρέψουν ό,τι μπορούν.

Ναι, πραγματικά δεν μπορούσαμε ποτέ να φανταστούμε τέτοια απανθρωπιά και φρίκη σαν αυτή που μας τρίβουν στα μούτρα με βίντεο οι δολοφόνοι του ISIS, αλλά και το μακρύ δρόμο της απελευθέρωσης στις ανθρώπινες κοινωνίες που έχει ξεκινήσει στη Δύση, ούτε κι αυτόν μπορούσαμε να φανταστούμε, τότε που διδασκόμασταν κλισέ και προκαταλήψεις.

Ευτυχώς εδώ, είπαμε, αποφάσεις δεν παίρνουμε, σπίτια δεν κλείνουμε, καθόμαστε και χαζεύουμε.