Εισβολή στην αυλή

Έχουμε μια αυλή σπάνια για ελληνικά δεδομένα, μοναδική θα έλεγα. Η πολυκατοικία αναπτύσσεται κάθετα στον δρόμο και έχει είσοδο σαν δικό της πεζόδρομο, αυτή την αυλή. Είναι ευλογία, με τη γαλήνη και τις γλάστρες της, το πράσινό της, και κατάρα μαζί, γιατί γύρω όσοι έχτισαν δεν έλαβαν υπόψη την πρόσοψή μας, μας έστρεψαν αρχιτεκτονικά τα νώτα τους. Βλέπουμε τα πίσω μπαλκόνια από το μπροστινό δικό μας, προσφέρουμε στους γείτονες πράσινο και λουλούδια, κι αυτοί μας προσφέρουν μπουγάδες και μεταλλικές ντουλάπες και σκουπίδια. Άδικα προσπάθησα να πείσω την Πολεοδομία ότι θα χρειαζόταν κάποια παρέμβαση στην τελευταία πολυκατοικία που μας έκλεισε, δεν γίνεται διάλογος με τις υπηρεσίες του δήμου. Στην αυλή πάντως υπάρχει ακόμα ζωή, παίζουν τα παιδιά και τα άλλα παιδιά των γύρω πολυκατοικιών τη ζηλεύουν. Χθες, κυριακάτικα, βγαίνω το μεσημεράκι και βλέπω ένα κύμα σκουπιδιών να έχει εισβάλει στην αυλή. Παλιά μουχλιασμένα ρούχα, δύο καρέκλες, πεταμένα όλα φύρδην μίγδην, βιβλία, κουτιά, έπιπλα σπασμένα και η Ιστορία του Ελληνικού Έθνους του Παπαρρηγόπουλου σκόρπια κάτω σαν τεράστια τράπουλα. Ποιος θεώρησε άραγε ότι η αυλή μας είναι προέκταση του δρόμου, ή του πεζοδρομίου, και είναι κρίμα να πηγαίνει χαμένη, να μην έχει γίνει ακόμα χωματερή, όπως ο δρόμος και το πεζοδρόμιο; 

Αδύνατον να το βρούμε. 
Κάποια σκουπίδια έψαχναν χώρο και βρήκαν αυτό το μικρό ήσυχο λιμάνι. Στις μέρες μας το πιο δύσκολο πράγμα έχει γίνει να ξεφορτωθείς πράγματα. Μας πνίγει η αφθονία, αν μπορούσα να ζητήσω δώρο από τον Άγιο Βασίλη, το έχω πει, θα του ζητούσα να πάρει, να μη φέρει τίποτα. 
Αλλά τώρα από ποιον να ζητήσω να βγάλει τα σκουπίδια από την αυλή μας; Ο δήμος δεν μπορεί ούτε τους δρόμους να καθαρίσει, οπότε;

Αμφιθυμία εορταστική

Δεν έχω ξαναδιαβάσει άλλη χρονιά τόσο πολλές ομολογίες ανθρώπων που σιχαίνονται τα Χριστούγεννα. Δεν έχω καθυστερήσει άλλη χρονιά τόσο πολύ να αγοράσω δέντρο. Δεν έχω φτάσει σε Παραμονή Χριστουγέννων με λιγότερο κέφι από φέτος, και δεν είμαι η μόνη κατά πώς φαίνεται. 

Υπάρχει μια διάχυτη ακεφιά, και πώς να μην υπάρχει; Όταν οι γειτονιές ακόμα ζέχνουν από τα σκουπίδια που δεν μπορούν να μαζευτούν, κι η πολιτική ζωή στενάζει από τα χρέη του κράτους που ούτε κι αυτά μπορούν να μαζευτούν, και τις αντιφατικές δηλώσεις. Αν υπήρχε λίγη αποφασιστικότητα στην ατμόσφαιρα μπορεί να ήταν καλύτερη η εορταστική διάθεση, αλλά έχεις κι αυτά τα ναι μεν αλλά, και θα πάρουμε μέτρα αλλά δεν μπορεί να μας κυβερνάνε οι Βρυξέλλες (τι κρίμα ωστόσο, γιατί αυτές τουλάχιστον μπορεί να έκαναν το θαύμα, να κυβερνούσαν δηλαδή, αν και υποπτεύομαι πως δεν τις ενδιαφέρει) και άντε να κουτσοπεράσουμε κι από τις γιορτές να δούμε μήπως πέσει κανένας μετεωρίτης να μας ξεκουνήσει. Κι όμως είναι σημαντικό πράγμα να γιορτάζει τα Χριστούγεννα κανείς, είναι γιορτή αρχαία, προχριστιανική φυσικά, που συνδέεται με το φως και το σκοτάδι, τον θάνατο και την αναγέννηση, γιορτή οικολογική δηλαδή σε τελική ανάλυση, που ξαναθυμίζει στους ανθρώπους, ακόμα και σε μας τους κατοίκους των πόλεων, ότι η Γη έχει κύκλους και πρέπει να τους σεβόμαστε, ότι οφείλουμε να συμμετέχουμε σεμνά με τις προσφορές μας και τις προσπάθειές μας υπέρβασης της ρουτίνας στις τελετές ευγνωμοσύνης απέναντί της. Το αειθαλές έλατο που κρατιέται πράσινο δεν έχει σχέση με τον Χριστό, ούτε και η ημερομηνία, που ήταν τα γενέθλια του θεού Μίθρα. 
Ωραία, ελπίζω να σας έπεισα, τουλάχιστον έπεισα τον εαυτό μου. Να πάρω βαθιά ανάσα και να βγω για έλατο, οι μέρες περνάνε.

Τέλος εποχής

Μια εικόνα ήρθε στον νου μου όταν έμαθα ότι πέθανε ο Χρήστος Λαμπράκης: το Μέγαρο Μουσικής γιαπί επί δεκαετίες, όπως φαινόταν από το τρόλεϊ που περνούσε στη Βασιλίσσης Σοφίας. 
Είχαμε πάψει να πιστεύουμε ότι θα κατάφερνε να χτιστεί στ΄ αλήθεια, φαινόταν το σχέδιο πολύ μεγάλο, πολύ φιλόδοξο, και πολύ αταίριαστο με τα μουσικά γούστα των Ελλήνων. 
Δηλαδή μπορεί και να μην το ήθελαν οι Έλληνες, να μην το χρειάζονταν καθόλου. Υπήρχε η Λυρική, διάφορα θέατρα, και πολύ μας έπεφταν με τόσο λίγο που ακούγαμε κλασική μουσική. Κι όμως έγινε τελικά, και δουλεύει, και μετά ξεκίνησε και στη Θεσσαλονίκη να γίνει Μέγαρο Μουσικής, και σε άλλες πόλεις. Φαίνεται πως το χρειαζόμασταν κατά βάθος, όπως χρειαζόμαστε περισσότερα και καλύτερα σχολεία, πανεπιστήμια, μουσεία, ωδεία, εκδοτικούς οίκους, εφημερίδες και περιοδικά, θέατρα και κινηματογράφους, βιβλιοθήκες, ορχήστρες, όλα αυτά τα απαραίτητα εργαλεία του πολιτισμού που συχνά θεωρούνται απαράδεκτες πολυτέλειες.
Τα χρειαζόμαστε, αλλά ποιος θα τα κάνει; Πρέπει να βρίσκονται οι πολύ προσηλωμένοι στην άποψη ότι αξίζουμε περισσότερα από όσα παραδεχόμαστε εκ πρώτης όψεως, να είναι όχι απλά ισχυροί, να είναι κυρίως διατεθειμένοι να επιμείνουν ακόμα και κόντρα στην κοινή γνώμη. 
Κυρίως κόντρα στην κοινή γνώμη. Τραβάτε με κι ας κλαίω ο ελληνικός λαός, τραβάτε με στον ευρωπαϊκό δρόμο, στον εκσυγχρονισμό, αλλά να γκρινιάζω και να κατηγορώ. Τώρα που το βιοτικό επίπεδο έχει ανέβει σημαντικά και φαίνεται να μη χρειάζονται οι Έλληνες τέτοιες κατευθύνσεις, μπορεί να είναι πράγματι τέλος εποχής αυτός ο θάνατος, μπορεί να λείψουν πια οι επιχειρηματίες, οι εκδότες, πώς να τους πούμε, οι άνθρωποι με πολιτιστικό και πολιτικό βάρος, που είναι διατεθειμένοι να γίνονται τόσο ενοχλητικοί, να δίνουν τέτοιες μάχες. Μακάρι να βγει λάθος αυτός ο τίτλος: «Τέλος εποχής».

Με ήλιο στο Πήλιο

Η ανταμοιβή για τρεις μέρες συννεφιά με βροχές, καταιγίδες και πολύ περιορισμένη ορατότητα είναι ένα πρωινό με ήλιο, καθαρό ουρανό και υπέροχη θέα. Χάρη στις βροχές γίνεται πράσινο το βουνό, τι να κάνουμε; Το απολαμβάνουμε όταν μπορούμε λοιπόν. 

Ξεκινώ για τη βόλτα σε ένα από τα μονοπάτια που έχουν απομείνει. Πολλά χαλάσανε, μερικά τα έκαναν δρόμους για ευκολία, υπάρχει όμως κι ένα που το ξανάφτιαξαν με καινούργιες πέτρες. Μεγάλη νίκη των περιπατητών και της φυσιολατρικής επιμονής τους. Μάλιστα, το καλοκαίρι μπήκε και ταμπελίτσα εκεί που φεύγει το μονοπάτι, άλλη τεράστια νίκη. 

Δεκαετίες ολόκληρες για να βρεις τον δρόμο σου με τα πόδια, έπρεπε να έχεις μαιευτικές ικανότητες στη συζήτηση με τους ντόπιους. Αναζητώντας τις ρίζες μας, ερχόμασταν σταθερά εδώ για χρόνια, αλλά μόνο όταν εκδόθηκε το βιβλίο του Νίκου Χαρατσή «Τα μονοπάτια του Πηλίου» μπορέσαμε να μάθουμε μέρη που ήταν δίπλα μας. 

Όταν πρωτοήρθα στο χωριό της γιαγιάς μου κι έψαχνα μέρη για περπάτημα, με κοίταζαν όλοι σα να ήμουνα τρελό. Τόσα χρόνια περίμεναν τον δρόμο να ανοίξει, να πηγαίνουν οι άνθρωποι με αυτοκίνητο, εγώ ήθελα ξανά να περπατήσω; Έλα όμως που εγώ είχα μπουχτίσει να μην περπατάω... Σε διαφορετικές στιγμές ανάπτυξης συναντηθήκαμε με τους συμπατριώτες. Από τότε μέχρι τώρα άνοιξαν δεκάδες δρόμοι για τα αυτοκίνητα, αποκαταστάθηκε όμως και ένα μονοπάτι. Μέχρι να φτάσουμε στο σημείο να διαθέτουμε χάρτη για τους ξένους που έρχονται και ταμπελίτσες σε όλα τα δρομάκια, ελπίζω να μπορώ να περπατώ ακόμα. Ίσως κάποτε συμπέσουν οι ρυθμοί ανάπτυξής μας, ίσως συναντηθούμε σε μια ωραία βόλτα, όπου εγώ θα τους θυμίσω τα μονοπάτια που παράτησαν, και θα ξαναρχίσουν να τα περπατούν μόνο για την ομορφιά τους.

Το ποδήλατο είναι μόδα

Τώρα που εγώ δεν έχω πια ποδήλατο, το ποδήλατο είναι μόδα. Τώρα που αποφάσισα να εγκαταλείψω τον αγώνα, το ποδήλατο ξανάγινε μόδα. 

Τώρα που μου έκλεψαν και το τελευταίο, δεμένο με λουκέτο που δεν άνοιγε με τίποτα κ.λπ. κ.λπ. Τώρα που αγόρασα για τρίτη χρονιά ή ίσως και τέταρτη την κάρτα μου απεριορίστων διαδρομών με τα μέσα μαζικής μεταφοράς, το πιο ατομικό και ριψοκίνδυνο μέσο ατομικής μεταφοράς ξανάγινε μόδα. Τώρα που προσχώρησα οριστικά στους επιβάτες, τώρα που κάνω κοινωνικές μελέτες σε κάθε διαδρομή, η μόδα επιτάσσει να βρίσκεται κανείς σε δυο ρόδες και να ισορροπεί ριψοκίνδυνα. 

Πολύ αργά για ανθρώπους που συνήθισαν ήδη τη βραδύτητα. Για σκεφτείτε όμως, είναι πολύ σημαντική μόδα αυτή. Πόσο καιρό έκανε το ποδήλατο να περάσει από τα παιδικά παιχνίδια σε κάτι που μετράει και για τους ενήλικες; Σε κάτι που μπορεί να σε πάει από τη μια άκρη της πόλης στην άλλη; Και προσέξτε, δεν έγινε μόδα επειδή κάποιος καλλιτέχνης με επιρροή αποφάσισε να το λανσάρει σε μια εταιρεία παραγωγής. Έγινε μόδα επειδή υπάρχουν αρκετοί τρελοί που οραματίζονται την Αθήνα σαν πόλη ανθρώπινη. Αρκετοί για να το κάνουν μόδα, όχι αρκετοί για να κάνουν την Αθήνα ανθρώπινη. Αλλά από τη μόδα πολλά μπορεί να ξεκινήσουν. Έχουν ωραία ποδήλατα αυτοί οι μοντέρνοι και κάνουν πολύ πρωτότυπες βόλτες. Δεν μοιάζουν καθόλου με κείνες που έκανα εγώ πριν από δέκα χρόνια, αν και πολύ φοβάμαι ότι οι οδηγοί αυτοκινήτων συνεχίζουν να είναι εξίσου επικίνδυνοι. 

Δεν αρκεί να γίνει μόδα το ποδήλατο, δεν αρκεί να είναι πολλοί οι ποδηλάτες, χρειάζεται και κάποια απόφαση κυκλοφοριακή, κάποιες ρυθμίσεις, κάπως να αντιληφθεί το περιβάλλον την ύπαρξή του. Κι αυτό βέβαια είναι το πιο δύσκολο.

Κοπεγχάγη του Νότου

Είμαστε ήδη Δανία του Νότου, ένα αντίθετο σημείο από την αληθινή Δανία, ένας ανάποδος καθρέφτης μιας χώρας όπου οι άνθρωποι χρησιμοποιούν τη λογική τους για να ζουν και να καλυτερεύουν τη ζωή τους, κι όπου τώρα γίνεται η παγκόσμια σύσκεψη για το πώς η καλυτέρευση της ζωής των ανθρώπων δεν θα χειροτερεύει τη ζωή των άλλων πλασμάτων του πλανήτη. 

Εκεί συζητούν τα μεγάλα προβλήματα του περιβάλλοντος, εμείς εδώ δεν συζητάμε ούτε τα μικρά. 

Είμαστε το μαύρο αντεστραμμένο είδωλο, η απελπισία στον αντίποδα της ελπίδας. Εκεί οι άνθρωποι ελπίζουν ακόμα ότι κάτι μπορεί να κάνουν, εδώ έχουμε βουλιάξει στην απογοήτευση για τις δυνατότητες του ανθρώπινου είδους. 

Κρίνουμε από τον εαυτό μας φυσικά, αλλά άνθρωποι δεν είμαστε; Δεν μπορέσαμε να σώσουμε το βουνό που έδινε ανάσα στην πόλη, θα σώσουμε τα χιόνια του Κιλιμάντζαρο; Έχουμε περάσει στην άλλη όχθη της γνώσης, εκεί που το να ξέρεις τα δυσάρεστα δεν σε κινητοποιεί, δεν σε αλλάζει, γιατί δεν πιστεύεις ότι είσαι ικανός να κάνεις οτιδήποτε. 

Είναι κρίμα που δεν γίνεται εδώ η σύσκεψη για το περιβάλλον. Οι ηγέτες όλου του κόσμου θα είχαν πολλά να μάθουν για το πώς καταφέρνουμε και ανεχόμαστε τόσα χρόνια, τόσα Χριστούγεννα, να ζούμε αντάμα με τα σκουπίδια τις πιο σημαντικές μέρες της κοινωνικής ζωής. Πώς οι δήμαρχοι μάς ξεγελάνε με σλόγκαν πολύ κατώτερα από τις διαφημίσεις παιχνιδιών που απευθύνονται σε νήπια, πώς, αφού βασανιζόμαστε τέσσερα χρόνια με κάθε δήμαρχο, στις εκλογές ψηφίζουμε ξανά το ίδιο κόμμα γιατί ο προηγούμενος άχρηστος πάει για ηγετικό στέλεχος της Νέας Δημοκρατίας. Θα έβλεπαν εδώ να επιβιώνει το είδος τού απολύτως αδιάφορου στο περιβάλλον ανθρώπου και θα κοιτούσαν να εκπαιδεύσουν λαούς σαν εμάς, δεν θα χολόσκαγαν να πάρουν μέτρα...

Γιορτές ηρωικές

Αλίμονο στη χώρα που έχει ανάγκη από ήρωες, κι αλίμονο σε μας που έχουμε ανάγκη από ηρωισμό για να προχωράμε τις μέρες μας σε αυτή τη χώρα. Μέρες γιορτής και προετοιμασίας, μέρες με μεγάλες νύχτες που οι άνθρωποι χρειάζονται φώτα και ζεστασιά, μουσική και τραγούδι, παραπάνω θερμίδες και συντροφιά, να ξεγελάσουν το σκοτάδι έξω και μέσα, μέρες που τις κέρδισαν οι Ανατολίτες θεοί επειδή μέτρησαν σωστά το φως και το υποσχέθηκαν από την καρδιά της νύχτας, ρυθμισμένες έτσι που να έχουν κάθε μέρα κι από μια γιορτή, για να μη μένει μόνος του κανείς και τον τραβά η ρουφήχτρα, αντί να τις στολίζουμε και να μας χαμογελάνε, τις περνάμε με το κεφάλι κάτω. Να μην πατήσουμε το σκουπίδι και σκοτωθούμε μέσα στη σαπίλα του. Ηρωικά ωστόσο φοράμε τα καλά μας και βγαίνουμε από το σπίτι, ηρωικά διαλέγουμε τα δώρα και κουβαλάμε τα φρέσκα μας πακέτα ανάμεσα στους άθλιους σωρούς σκουπιδιών που μας θυμίζουν ότι όλα θα καταλήξουν εκεί, στην ενοχλητική, τη βρωμερή και αντιοικολογική αποσύνθεση. Δίπλα από τοίχους εμετικής μυρωδιάς σφίγγουμε τα δόντια και συνεχίζουμε. Να καθαρίσουμε το σπίτι μας (και πού θα πάει η βρώμα του;), να ετοιμάσουμε τα τραπέζια μας (κι ας ξέρουμε πόσο γρήγορα χαλάνε οι διακοσμήσεις), να χρωματίσουμε τα πρόσωπα και τα μαλλιά μας, να διαλέξουμε χρυσά και γυαλιστερά ρούχα, να στολίσουμε και να τιμήσουμε μέσα στη γενική απαξίωση, να χαμογελάμε και να μοιράζουμε φιλιά μέσα στην καταδίωξη και τα κατεδαφιστικά συνθήματα. Μέσα στην εκπεφρασμένη έχθρα να συνεχίζουμε ξεροκέφαλα και αποφασιστικά εμείς τους κουραμπιέδες μας και τα μελομακάρονά μας, μέσα στον χλευασμό του Δήμου, αλλά και των σοφιστών να κάνουμε πως δεν ακούμε. Πόσο ακόμα θα αντέξουμε, πότε θα εξαντληθεί αυτό το κουράγιο;

Τουριστικό πακέτο

Παρασκευή πρωί είχα πάρει το Μετρό κι άκουγα μια συζήτηση στα ισπανικά τριών νεαρών στα διπλανά καθίσματα. 

Ένα κορίτσι και δυο αγόρια, μια χαρά παιδιά, συζητούσαν αν θα προλάβαιναν να πάνε στην Ακρόπολη την Κυριακή, γιατί είχαν και τη διαδήλωση. Καταλαβαίνω ισπανικά, αλλά δεν μιλάω, έτσι δεν μπορούσα να κάνω την ενδιαφέρουσα συζήτηση για το τι πράγμα ακριβώς θα διαδήλωναν στους δρόμους της Αθήνας. Αν κι είναι πια ξεπερασμένη αυτή η λογική: δεν διαδηλώνεις για κάτι. Διαδηλώνεις για να διαδηλώσεις, να αναμετρηθείς με τους «μπάτσους», να προκαλέσεις, να ζήσεις κάτι συναρπαστικό, να εγγράψεις αναμνήσεις στο μέλλον σου από ανατριχίλες και ηρωισμούς. Να γευτείς απαγορευμένες ηδονές, τη φωτιά, την καταστροφή, όλα αυτά που οι πολιτισμένες κοινωνίες αποφάσισαν να καταργήσουν. Είναι φτωχή η ζωή των νέων από συγκινήσεις φαίνεται, εκεί έχω καταλήξει. Δεν μαθαίνουν να ζουν καλά, να απολαμβάνουν τις συντροφιές, τις επιδόσεις τους, την τέχνη και τη γνώση, τις γιορτές και τις εκδρομές, τις ανακαλύψεις, το φλερτ χωρίς επίδειξη τσαμπουκά... Αλλά και στην Ισπανία να έχουν το ίδιο πρόβλημα; Άρχισα να φαντάζομαι το μέλλον, μια έξυπνη διοργάνωση τουριστικών πακέτων με φωτιές στην Αθήνα, αυτό που έκαναν φέτος δηλαδή μερικοί νεαροί από μέρη βαρετά σαν τα δικά μας. Ο Δήμος οπωσδήποτε συνεισφέρει σε εύφλεκτο υλικό, και οι πολίτες από μέρη όπου τους αναγκάζουν να κατεβάζουν τα χαρτιά κάθε Τρίτη και Παρασκευή, τα πλαστικά και τα μέταλλα κάθε Δευτέρα και Πέμπτη, και μόνο τις υπόλοιπες μέρες τα υπόλοιπα σκουπίδια, όλοι αυτοί θα απολαμβάνουν την επιστροφή σε εποχές πιο ρομαντικές, σαν ετούτη που περνάμε εμείς εσαεί, και τη δημόσια πυρά των σκουπιδιών, μαζί με το υπόλοιπο σκηνικό βίας. Λίγη φαντασία να δείξουν οι ταξιδιωτικοί πράκτορες και θα ανακάμψει ο τουρισμός στην Αθήνα...

Μια ενημέρωση και δύο

Να σας κάνω μια ενημέρωση, προτείνει η νεαρή στο Τμήμα Προσωπικής Φροντίδας του πολυκαταστήματος κι αρχίζει να εξυμνεί τα προσόντα των επιθεμάτων για δερματικούς ερεθισμούς, τα οποία είναι «διαφανές» διευκρινίζει. 

Την ακούω, στο τέλος δεν κρατιέμαι, λέω, «να σας κάνω κι εγώ μια ενημέρωση, το “διαφανές” στον πληθυντικό είναι “διαφανή”». Αγριεύει το πρόσωπό της, γουρλώνει κατάπληκτη τα μάτια. Μα τι της λέω τώρα; «Είναι τριτόκλιτο, επιμένω εγώ το ούφο, ο, η διαφανής, το διαφανές...». Και με κόβει θυμωμένη: «Δεν ασχολούμαι με τέτοια θέματα!». 

Σωστά. Αν και πουλάει διαφανή επιθέματα δεν ασχολείται με τον πληθυντικό αυτών των καταραμένων των τριτόκλιτων και δικατάληκτων. Στο κάτω κάτω έκανε στο σχολείο μαθήματα Αρχαίων Ελληνικών από τα 12 της χρόνια, ως κύριο μάθημα παρακαλώ, κι αν τέλειωσε το Λύκειο, που θα το τέλειωσε, γιατί δεν μπορείς την σήμερον ημέρα να πουλάς διαφανή επιθέματα χωρίς απολυτήριο Λυκείου, θα έχει κάνει μαθήματα Αρχαίων Ελληνικών επί έξι χρόνια. 

Επιτέλεσε λοιπόν το καθήκον της απέναντι στο τρομακτικό τοτέμ της αιώνιας αυτής γλώσσας και είναι λογικό να αγριεύει όταν κάποιος άγνωστος τής υποδεικνύει τα τριτόκλιτα, τα οποία στο κάτω κάτω δεν είναι καν αρχαία. Δεν τη νοιάζει αν το διαφανές είναι τριτόκλιτο, κι αφού δεν τη νοιάζει αυτή, που είναι νέα και θα ζήσει μαζί του πολύ περισσότερο, εμένα τι με κόφτει; Ούτε ο πρώτος ούτε ο τελευταίος άνθρωπος είναι που δεν θέλει να ασχοληθεί με τη σωστή κλίση των τριτόκλιτων, συνέχεια συναντάς, ιδίως νέους, της γενιάς με τα έξι χρόνια Αρχαία, να μην μπορούν να το χειριστούν αυτό το έρμο το διαφανές και να γίνονται αγενές. Ε λοιπόν, ας πάει στην ευχή, καλόν του καταβόδιον...

Μέλι γλυκύτατο

Κάθε απόγεμα μαζεύονται κάτι πιτσιρίκια προσχολικής ηλικίας σε ένα συγκεκριμένο σημείο της Φωκίωνος Νέγρη και χαλάνε τον κόσμο με φωνές και τρεχοβόλημα. Ενοχλούν τα μαγαζιά, τους περαστικούς, όσους κάθονται λίγο εκεί για να διαβάσουν κι όσους βλέπουν σινεμά ή εκθέσεις στη Δημοτική Αγορά. 

Είναι όλα σαν να βγήκαν από φιγουρίνι παιδικής μόδας, τρισχαριτωμένα, αλλά άταχτα. Όλα με εξωτικά ονόματα, αλβανικής, ρουμανικής, βουλγαρικής καταγωγής; Οι γονείς τα αφήνουν ελεύθερα, με πολύ ελαφριά επιτήρηση, κι αυτά δεν ξέρουν με τι να ασχοληθούν. Προχτές τα μάζεψα, τους είπα: θα σας δείξω ένα παιχνίδι. Ήρθανε τρέχοντας με τόση προθυμία που ένιωσα αμήχανα. Τα έβαλα σε δυο σειρές, παίξαμε μέλισσα- μέλισσα. Το θυμάστε αυτό το ομαδικό παιχνίδι; Ήταν τόσο ευτυχισμένα, πέφτανε κάτω από τα γέλια. Δεν μπορούσα να μείνω πολλή ώρα όμως και μόλις έφυγα άρχισαν πάλι το κυνηγητό και τις φωνές. 

Κυνηγητό χωρίς κανόνες, που δεν μπορεί να τους δώσει ευχαρίστηση, κάθε τρεις και λίγο τσακώνονται και κλαίνε. Γιατί χρειάζονται οι κανόνες για να κερδίσεις, να το παραδεχτούν όλοι, ώστε να χαρείς βαθιά και απόλυτα, κι αμέσως να θέλεις να ξαναρχίσεις την προσπάθεια. Σε αυτούς κρύβεται το μυστικό που κάνει τα παιχνίδια να είναι το «μέλι γλυκύτατο» των παιδιών. Και οι γονείς; 

Καθισμένοι στη γωνιά τους, κουβέντιαζαν σε άλλη γλώσσα, κουρασμένοι άνθρωποι και ξεριζωμένοι, πώς να παίξουν με τα παιδιά τους; Κι όμως είναι η μοναδική παρέα που χαίρεται τον πεζόδρομο, το πράσινο, την κοινωνικότητα, την ώρα που τα περισσότερα συνομήλικα μένουν στα σπίτια τους μπροστά στην τηλεόραση. Υπομονή, θα περάσουν έτσι χωρίς σπουδαίες συγκινήσεις το χλιαρό φθινόπωρο, να χειμωνιάσει, να κλειστούνε μέσα, να πάνε πια σχολείο του χρόνου, να ησυχάσουμε...

Τα πιο μεγάλα σπίτια

Πέμπτοι στον κόσμο ερχόμαστε οι Έλληνες σε μέγεθος σπιτιών, κι αν σκεφτείτε ότι πρώτοι είναι οι Αυστραλοί και δεύτεροι οι Αμερικανοί (των ΗΠΑ), το κατόρθωμα είναι ακόμα μεγαλύτερο. 

Γιατί άλλο να έχεις μεγάλο σπίτι σε αχανή χώρα όπου ο γείτονας μένει δέκα χιλιόμετρα παραπέρα, κι άλλο στην Ελλάδα, όπου ο γείτονας είναι στα έξι μέτρα απόσταση που ορίζει ο νόμος, κι αν δεν το όριζε ο νόμος θα ήταν κολλητά σου, να απλώνει τη μπουγάδα του στη δική σου μπανιέρα κι εσύ να βάζεις την τσίγκινη ντουλάπα σου στο δικό του μπαλκόνι. Είναι οι νόμοι που μας καταπιέζουν, αν μας άφηναν θα είχαμε ακόμα πιο μεγάλα σπίτια, αλλά ας όψονται οι κρατούντες, που ορίζουν αναγκαστικά όρια στο χτίσιμο, συντελεστές δόμησης και τέτοια. Άσε που φτιάχνουν δρόμους ανάμεσα στα σπίτια μας, τους οποίους αν δεν είχαμε θα ήμασταν όλοι πιο ευτυχισμένοι. Κλεισμένοι μέσα στα ατομικά μας ανάκτορα, δεν θα μπορούσαμε να πάμε πουθενά και δεν θα έπρεπε το κράτος να πληρώνει τόσα λεφτά για δημόσιες συγκοινωνίες. Θα γλιτώναμε φόρους και ανθρώπινες ζωές. Αλλά τι περιμένεις από τις κυβερνήσεις; Στα οικόπεδα των παππούδων μας μάς υποχρεώνουν να αφήνουμε πεζοδρόμιο για να βάλουμε οχτώ ορόφους. 

Ευτυχώς εμείς ξέρουμε να τρώμε πόντο πόντο αυτό το άχρηστο είδος, να απλωνόμαστε υπόγεια, υπέργεια, πάνω, κάτω και πλαγίως. Ακόμα και στα οικόπεδα εκτός σχεδίου μάς αναγκάζουν να χτίζουμε μόνο διακόσια τετραγωνικά, αλλά έχουμε βρει τον τρόπο τα διακόσια να γίνονται τετρακόσια. Οι Αμερικάνοι φταίνε, αυτοί επέβαλαν τέτοιους νόμους για να πάρουν την πρωτιά των μεγάλων σπιτιών. Τους κέρδισαν όμως οι Αυστραλοί! Και χάρις στις δικές μας άοκνες ιδιωτικές προσπάθειες μπήκε και η δική μας χώρα στην πρώτη πεντάδα.

Δεξιά στροφή

Πάρ΄ το όοολο δεξιά. 

Έλα, όπα, καλός είσαι! Μπουπ! Τώρα ακόμα καλύτερος. Έπεσες στον μπροστινό επάνω, αλλά δεν πειράζει, έχεις καλή θέση. Αρχηγός του κόμματος στο οποίο ανήκες προτού το εγκαταλείψεις και το εγκατέλειψες αφού το έριξες από την κυβέρνηση, και έκανες το δικό σου που απέτυχε και μετά σε ξαναπήρε εκείνο πίσω, αφού δεν αφήνει τα ταλέντα να πηγαίνουν χαμένα. Είναι παρηγορητικό αυτό, σε έναν τόπο που δύσκολα εκτιμά ταλέντα. Και με αντίπαλο την κόρη του πρωθυπουργού που σε είχε αναδείξει και μετά του γέννησες ένα μακεδονικό ζήτημα εκ του μη όντος, σαν να βάζεις μαγιά αποβραδίς σε λάθος σκεύος και να ξυπνάς με φουσκωμένο κάτι άγνωστο, το οποίο οφείλεις να το φας σ΄ αρέσει- δεν σ΄ αρέσει, και δεν τελειώνει ποτέ, όσο κι αν τρως. Και τρέφει εσένα, τρέφει κι άλλους πολλούς, ψωμάκι και αντίδωρο είναι. Και μετά να κερδίζεις την περί ου ο λόγος κόρη. 

Κακοφυλαγμένη κόρη. Τι ωραίο μυθιστόρημα, τι πλοκή, απ΄ όλα έχει: πάθη, λάθη- αυτό ειδικάδυναστείες, ο παππούς, η γιαγιά, η θεία, ο εγγονός, εκδίκηση, άνοδο και πτώση, εξουσία και χρήμα. Γιατί να μην είναι ένα σενάριο, μια αφήγησηποταμός σε εικονογραφημένες σειρές, γιατί να πρέπει να το ζήσουμε σε καθημερινή βάση στην πολιτική μας ζωή τώρα, να μπλέκουμε με γυρίσματα που περιλαμβάνουν ολόκληρη την οικογένεια, όχι μόνο τις δικές τους αλλά και τις δικές μας, να πρέπει να παρακολουθούμε εκ του σύνεγγυς πλέον και με προσοχή τη σκέψη και τη στρατηγική του πρωταγωνιστή του που κάτι φέρνει από παλιούς ζεν πρεμιέ και σαν να το έχουμε ξαναδεί το έργο, ενώ υποτίθεται είναι τόσο πρωτότυπο και δεν ξέρουμε το τέλος; Ουφ. Τόση κούραση σε πρεμιέρα δεν έχει ξαναγίνει.

Πολιτική βία, φόβος, ελπίδες και απελπισίες

Τετάρτη βράδυ άκουσα στη Νομική ομιλίες των Μανδραβέλη, Ψυχογιού και Δαφέρμου για την πολιτική βία. Ο Μανδραβέλης μίλησε για τη γλωσσική σύγχυση που ξεχειλώνει την έννοια της βίας και γεννά αληθινή βία σαν απάντηση σε όσα ονομάζονται βία. Ο Ψυχογιός είπε ότι η παιδεία και οι παραδόσεις μας καλλιεργούν θαυμασμό στη βία. Και ο Δαφέρμος ότι η βία είναι διάχυτη, υπάρχει ψυχολογική βία, εργατική, οικογενειακή…

Υστερα μίλησαν φοιτητές, αναφέρονταν με ενθουσιασμό στην εξέγερση του Πολυτεχνείου. Για τον Δαφέρμο το Πολυτεχνείο ήταν εντελώς ειρηνική εξέγερση σε βίαιες συνθήκες. Ο Ψυχογιός υποστήριζε ότι δεν πρέπει να ζηλεύουν το Πολυτεχνείο και την έξαρσή του, έγινε μετά από μεγάλη καταπίεση. Περνούσαμε άσχημα στη χούντα, είπε. Ναι, αλλά είχαμε ελπίδες, είπε ο Δαφέρμος, και τα παιδιά χειροκρότησαν.

Αυτό με πίκρανε, ίσως επειδή ήταν και ο γιος μου στο ακροατήριο. Αυτή η φράση και η αντίδραση πιστεύω ότι είναι στη βάση μιας παρεξήγησης που ερμηνεύει και όσα συνέβησαν αργότερα.

Γιατί χειροκροτήσανε τα παιδιά; Δεν έχουν αυτά ελπίδες; Είχαμε εμείς περισσότερες; Οχι όλοι πάντως. Πολλοί πλήτταμε θανάσιμα, φωνάζαμε Ψωμί- Παιδεία- Ελευθερία, αλλά ψωμί υπήρχε, τους Ρόλινγκ Στόουνς θέλαμε, τα ενδιαφέροντα πράγματα που συνέβαιναν στον κόσμο. Και δεν ήταν απολύτως μη βίαιο το Πολυτεχνείο, είχαμε σπάσει ένα σωρό αντικείμενα, δεν είχαμε αφήσει καρέκλα ή τραπέζι.

Αυτά σκεφτόμουνα την ώρα που μπήκανε μέσα κάτι τύποι μαυροντυμένοι, κι άρχισαν να βρίζουν. Θα διαβάσουμε ένα κείμενο, είπαν, έπιασαν το μικρόφωνο, έλεγαν κάτι για εικοσάχρονα παιδιά που μπήκαν φυλακή, κι έφταιγε ο Πάσχος. Ξεφτίλες, λέγανε στους φοιτητές, καλέσατε εδώ υπονομευτές του ασύλου! Δηλαδή τους κατηγορούσαν για αυτό που έκαναν οι ίδιοι: καταργούσαν και υπονόμευαν το άσυλο.

Μερικοί φοιτητές φώναζαν να περιμένουν τη σειρά τους. Ενα τυφλό αγόρι ούρλιαζε: Γιατί το κάνετε αυτό; γιατί χαλάτε τη συζήτηση; Είχε τόση ένταση, με πήρανε τα κλάματα. Ντρεπόμουνα να κλαίω, αλλά καλύτερα παρά να κατουριέμαι από φόβο.

Αυτό με είχε πιάσει στην αρχή. Να φοβηθούμε ήθελαν οι εισβολείς, κι εγώ τουλάχιστον ανταποκρίθηκα.

Αναγνώρισα τον φόβο. Τον είχα ξανανιώσει πολλά χρόνια πριν, φοιτήτρια στη Νομική. Μας κυνηγούσαν οι μπάτσοι, επί χούντας… Μια μέρα είχα κοντέψει να κατουρηθώ. Είχαμε πάρει ταξί να ξεφύγουμε και πόση αγωνία είχα μη μυρίσει ο ταξιτζής κάτι…

Ιδιος φόβος, χρόνια μετά, ίδιο μέρος, ίδιο θέμα. Οι τύποι απείλησαν καμπόσο, πέταξαν αβγά, κι έφυγαν. Βλέποντας τα αβγά στο πρόσωπο του Πάσχου, μαζί με το σοκ, ένιωσα ανακούφιση, αυτό ήταν, τέλος, γλιτώσαμε τα χειρότερα…

Σκουπίσαμε τον Πάσχο, τον πιάσανε αγκαζέ, ο Αλιβιζάτος οικοδεσπότης συντετριμμένος, να πάνε όλοι μαζί σε μέρος ασφαλές. Μπουλούκι ανεβήκαμε τη Μασσαλίας, βγήκαμε Σόλωνος, μπήκαμε σε ένα μπαρ, πίναμε και δεν συνερχόμασταν. Τη νύχτα έμεινα ξύπνια, δεν περνούσε η ταραχή. Εκρήγνυνταν στο μυαλό μου φράσεις αγανάκτησης για την αδικία απέναντι σε ανθρώπους που κάνουν το έγκλημα να δημοσιεύουν κείμενα. Πασχίζουν να σκεφτούν, βάζουν την τέχνη τους, τα δυνατά τους. Πρέπει να φοβούνται να μιλήσουν; Να είναι ήρωες για να μπορούν να γράφουν; Εχουμε Δημοκρατία; Να είμαστε ευτυχείς που δεν είναι οι τύποι καθεστώς επίσημο;

Ερχονταν στο μυαλό μου εικόνες από τις γιορτές Πολεμικής Αρετής των Ελλήνων. Τέτοια θεάματα επέβαλλε η δικτατορία. Μαθαίναμε για κινήματα στην Ευρώπη, την αμφισβήτηση των πάντων, τραγούδια, ιδέες καινούργιες, ανατρεπτικές, συγκλονιστικές, κι είχαμε τον Παττακό. Πώς να πείσουμε τα σημερινά παιδιά να μη νοσταλγούν τις εξεγέρσεις μας; Οι γονείς μας τα κατάφεραν καλύτερα. Τον πόλεμο που έζησαν κανείς δεν τον ζήλεψε, ας είχε ηρωισμούς. Πώς να εξηγήσουμε ότι χάσαμε πράγματα που δεν αναπληρώθηκαν με το Πολυτεχνείο;

Ας ήμουν τώρα νέα! Να κάνω χορό, να διαβάζω, να ακούω ό,τι θέλω, να ντύνομαι όπως θέλω, να πηγαίνω σε μεικτό σχολείο, να ξέρω ανθρώπους από Αφρική και Ασία. Να ταξιδεύω, να πηγαίνω Εράσμους, να μαθαίνω ξένες γλώσσες, να ψάχνομαι, να γνωρίζω παρέες από το Ιντερνετ, να μη φοβάμαι μήπως πέσω σε χαφιέδες που θα με προδώσουν, να με καλέσει ο ασφαλίτης για ξύλο. Να μην ασχολούμαι με την πολιτική από απελπισία. Απελπισία είχαμε, όχι ελπίδα, δεν τα είπες όλα, κύριε Δαφέρμο.

Ισως εσύ έλπιζες περισσότερο, δεν ξέρω. Ησουν στέλεχος, στην Επιτροπή κατάληψης, μπορεί να ένιωθες πολλές ελπίδες. Κι εγώ εκείνη τη μέρα είχα ελπίδες, αλλά την επόμενη, για θυμήσου: Δεν είχες ενοχές ποτέ; Δεν σκέφτηκες ποτέ τους επόμενους μήνες ότι είχαμε κάνει λάθος με το Πολυτεχνείο; Εγώ το σκεφτόμουνα συνέχεια…

Μπορεί στη Θεσσαλονίκη να ήμασταν λιγότερο ηρωικοί και περήφανοι. Το πρωί της Παρασκευής, τρέχοντας για την κατάληψη, νιώσαμε έξαρση, δεν λέω. Υστερα περιφερόμουν στις συνελεύσεις και συχνά δεν καταλάβαινα την υπερβολικά επαναστατική γλώσσα. Δεν συμφωνούσα με τα σπασίματα. Κυκλοφορούσαν όλοι με ένα κομμάτι ξύλο από πόδια τραπεζιών. Εσύ γιατί δεν έχεις; με ρώτησαν. Δεν μπορώ να παίξω ξύλο, είπα. Με στεναχωρούσε αυτή η καταστροφή. Σκέφτομαι συχνά, δεν κατάφερα να πείσω κανέναν εκείνη τη νύχτα ότι δεν χρειαζόταν να σπάμε καρέκλες.

Είχαμε πει να πάμε στην Οδοντιατρική που ήταν κεντρικά, τελικά προτιμήθηκε η μίμηση. Είχε ήδη επικοινωνιακή σημασία, είχε μύθο το Πολυτεχνείο.

Ωστόσο έκαναν κάτι πολύ σωστό, η επιτροπή που είχαμε εκλέξει. Οταν έμαθαν τι είχε γίνει στο Πολυτεχνείο της Αθήνας, αποφάσισαν να παραδοθούμε. Να μη χυθεί αίμα. Δεν γίναμε ήρωες. Ας είναι καλά τα παιδιά. Το λέω και το ξαναλέω, αν και έτσι όπως συνταχθήκαμε να βγούμε ήταν πολύ ταπεινωτικό. Στριμωγμένοι, στη σειρά, έλεγα μέσα μου, ηττηθήκαμε, ας έχω τουλάχιστον ψηλά το κεφάλι.

Μπροστά το τανκς, αναμμένοι προβολείς, στρατιώτες με όπλο προτεταμένο. Μόλις βγαίναμε μας σκόρπιζαν αστυνομικοί με σπρωξιές. Με πολλή δυσκολία έμεινε ψηλά το κεφάλι όταν βγήκαμε κρατημένες σφιχτά με την Κατερίνα. Προχωρούσαμε σαν αυτόματα, αποφεύγοντας όσο μπορούσαμε τους αστυνομικούς. Ενας είχε πιάσει έναν νεαρό που μας έφτασε, γαντζώθηκε πάνω μου, τον κρατούσε ο μπάτσος και πήγαμε λίγο έτσι, τραβώντας ο ένας τον άλλον, αλλά δεν άπλωσα χέρι να βοηθήσω, να σπρώξω τον μπάτσο, να κρατήσω το αγόρι κοντά μου, που εκλιπαρούσε με κλαψιάρικη φωνή, καθόλου ηρωικό κι αυτό, συνέχισα να προχωράω σαν μηχανή με κύριο στόχο να ξεφύγω.

Αυτή ήταν η ηρωική έξοδος… Είμαι δειλή, ήθελα να ζήσω, και μάλιστα αρτιμελής, ας είχαμε κινδυνεύσει επί ώρες. Κατουριόμασταν από τον φόβο μας, ουρλιάζαμε όταν μας χτυπούσαν, τρέχαμε να γλιτώσουμε. Δεν θα σας άρεσε, πιστέψτε με. Νιώθεις πολύ άσχημα, ο φόβος αποβλακώνει, φτωχαίνει τη ζωή, μαραίνει τα νιάτα. Δεν θέλω να χρειάζεται ηρωισμό τίποτα. Θέλω να ζω ασφαλής σε ελεύθερη χώρα, όπως τώρα. Σύμφωνα με τους νόμους. Οι νόμοι είναι για να προστατεύουν κυρίως ανθρώπους σαν εμένα, αδύναμους, δειλούς, αγύμναστους, που δεν θέλουν να παίζουν ξύλο, παιδιά, γριές και γέρους. Θέλουμε νόμους, σύνταγμα, δημοκρατία, ισότητα, τέτοια πράγματα για να συνεννοηθούμε. Οχι επαναστάσεις, όχι πολυτεχνεία. Οχι άλλα πολυτεχνεία. Δεν υπάρχει λόγος για τόση απελπισία.

Τα γράφω αυτά όλα μετά από τόσα χρόνια, γιατί διαρκώς καταλαβαίνω ότι έχει γίνει παρεξήγηση. Ακούστε πάλι τη φωνή του σταθμού. Ακούστε την αγωνία των εκφωνητών. Δεν ήθελαν να πεθάνουν, να γίνουν ήρωες. Δεν ζούσαμε σε εποχές μαύρες, δεν θέλαμε να θυσιαστούμε. Θέλαμε να ζήσουμε, να χαρούμε τα νιάτα μας, τις ευρωπαϊκές κατακτήσεις. Να ζούμε όπως εσείς οι νέοι τώρα. Να βρίσκουμε τον εαυτό μας, όχι να ασχολούμαστε με τους καραβανάδες. Τρελαίνομαι όταν ακούω νέους να λένε πως είχαμε το προνόμιο της εξέγερσης: Είχαμε κάθε μέρα να κάνουμε με κατακάθια της κοινωνίας, και τα κατακάθια της δικής μας ψυχής, τον φόβο, τη φρίκη. Είχαμε πλήξη, απόγνωση, αδιέξοδα! Τώρα έχετε το προνόμιο της εξέγερσης. Πρέπει να είναι με καδρόνια; Υπάρχουν εθελοντικές οργανώσεις, γιατροί χωρίς σύνορα, ομάδες για μετανάστες, δενδροφυτεύσεις, πράγματα που δεν τα φανταζόμασταν… Πηγαίνετε στην Ουρουγουάη, στο Γκάζι, στη Σιέρα Λεόνε, στο Κυριακάτικο Σχολείο, εξασφαλισμένες εξάρσεις και μεγαλύτερος πλούτος συναισθημάτων. Σας περιμένει ο κόσμος να τον αλλάξετε. Το μυαλό σας μπορεί να δουλέψει ελεύθερα. Να ακούει, να διατυπώνει, να ζει τη συγκλονιστική εμπειρία της ελεύθερης σκέψης. Είναι η πιο συνταρακτική συγκίνηση.

Αυτό το προνόμιο έχουμε τώρα. Εκτός αν επιτρέψουμε στους τραμπούκους να μας το αφαιρέσουν.

https://www.tovima.gr/2009/11/28/opinions/na-min-afisoyme-toys-trampoykoys-na-mas-afairesoyn-o-ti-kataktisame-2/

Ρουτίνα πολιτικής βίας

Τετάρτη βράδυ παρακολούθησα στη Νομική τις ομιλίες των Μανδραβέλη, Ψυχογιού, Δαφέρμου, με θέμα την πολιτική βία. Το αμφιθέατρο ήταν γεμάτο φοιτητές, μόνο τρεις θα πρέπει να ήμασταν οι μεγαλύτεροι, σαν τη μύγα μες στο γάλα. Την ώρα της συζήτησης με το ακροατήριο μπήκε μέσα μια παρέα, τριαντάρηδες- σαραντάρηδες, μαυροντυμένοι, πολύ επιθετικοί, άρχισαν να βρίζουν τους ομιλητές, πήραν το μικρόφωνο, κάτι διάβαζαν που δεν ακούγαμε, πετούσαν απειλές. Οι φοιτητές τούς κάλεσαν στην αρχή να πάρουν μέρος στη συζήτηση, ύστερα τους αποδοκίμασαν ξεκάθαρα. Ένα παιδί τυφλό ούρλιαζε «γιατί το κάνετε αυτό;». Έφυγαν αφού πέταξαν αυγά στον Μανδραβέλη, που ήταν ο κυρίως στόχος τους.

Μετά τη θεωρία περί πολιτικής βίας, η πράξη...Φύγαμε κι εμείς, ακροατήριο και ομιλητές, όχι χωρίς φόβο μέχρι να βρεθούμε σε μέρος ουδέτερο.

Αλλά ποιο είναι το ουδέτερο μέρος; Στα Εξάρχεια σίγουρα όχι. Εκεί είχαν πετάξει αυγά στη Σώτη Τριανταφύλλου.

Αλλά και στη στοά Αρσακείου πριν από λίγες μέρες δεν είχε γίνει παρόμοια επίθεση στον Γκουρογιάννη που παρουσίαζε το βιβλίο του; Πού μπορεί να μιλάει ασφαλής ένας άνθρωπος που περνάει τη ζωή του προσπαθώντας να σκέφτεται, που μοχθεί να γράφει και να εκφράζεται, στην πόλη αυτή με τα άσυλα και τα στέκια των φασιστοειδών; Πρέπει να έχει ιδιότητες ηρωικές για να μπορεί κάποιος να εκθέτει τις ιδέες του δημόσια, αν ξεφεύγουν λίγο από τα στερεότυπα; Αυτό είναι που θέλουμε από την πνευματική ζωή στη χώρα μας; Να λουφάξει; Αυτό θέλουμε από τους αυτούς τους ανθρώπους; Να το βουλώσουν απαξάπαντες; Η χριστουγεννιάτικη ατμόσφαιρα, οι παρουσιάσεις βιβλίων θα είναι διαγωνισμός απειλών και φόβου; Ώς πότε θα το ανεχόμαστε αυτό ως πολίτες;

https://www.tanea.gr/2009/11/27/opinions/analwsima-roytina-politikis-bias/

Πείτε μας κι εμάς το μυστικό σας

Οι κάτοχοι μεγάλης ακίνητης περιουσίας δεν δέχονται να πληρώσουν φόρο για την περιουσία τους, οι ελεύθεροι επαγγελματίες δεν δέχονται τεκμήρια για να φορολογηθούν και γενικά κανείς δεν δέχεται ότι υπάρχει λόγος να στερηθεί για το καλό της Οικονομίας, η οποία πάει κατά διαόλου. 

Δεν πά΄ να φοβερίζουν Τρισέ και Αλμούνια. Ποιοι είναι αυτοί, τους ξέραμε και πέρσι; Δεν πά΄ να λέει ο Προβόπουλος ότι χρεοκοπούμε, οι ΠΑΜίτες κλείνουν τον δρόμο, τα σωματεία εμμένουν στις απόψεις τους, οι συνδικαλιστές είναι ανένδοτοι, οι υπάλληλοι δεν ακούν τους υπουργούς που τους διοικούν και όλοι κρατάνε τα μετερίζια τους μαχητικά και αποφασιστικά. Κάτι θα ξέρουν όλοι αυτοί και δεν μας το λένε, φαίνεται. Κάτι που πρέπει να το μάθουμε κι εμείς για να μην έχουμε άλλη αγωνία και αϋπνίες μήπως η χώρα μας πτωχεύσει, μήπως ρεζιλευτούμε διεθνώς και ευρωπαϊκώς. Γιατί να πιστεύουμε τους υπουργούς και τους οικονομολόγους, γιατί δεν πιάνουμε το μήνυμα των αδέκαστων, αλύγιστων, ακλόνητων διεκδικητών που απαιτούν και απαιτούν και ξανααπαιτούν με τόση άνεση και θάρρος; 

Μήπως έχουμε ενσωματώσει στη συνείδησή μας την απλή πραγματικότητα που ζει ο κάθε μισθωτός, ότι δεν μπορεί να φοροδιαφύγει, και νομίζουμε ότι δεν μπορούμε να ζήσουμε μακριά από τις υποδομές του κράτους ή χωρίς την αξιοπρέπεια της χώρας, μήπως όλα αυτά είναι μια ψυχική μετάλλαξη που υποστήκαμε με τα χρόνια; Δηλαδή οι μισθωτοί- συνταξιούχοι και γενικώς οι μη φοροδιαφεύγοντες, μήπως έχουμε αποβλακωθεί, μήπως δεν βλέπουμε κάτι που όλοι οι άλλοι βλέπουν; Τι μυστικό ξέρουν αυτοί και δεν τους νοιάζει και συνεχίζουν να απαιτούν χωρίς να βλάπτεται το εγώ τους, να μας το πουν κι εμάς να ηρεμήσουμε λίγο; 

https://www.tanea.gr/2009/11/26/opinions/analwsima-peite-mas-ki-emas-to-mystiko-sas/

Το τείχος ξαναγκρεμίστηκε

Στο Βερολίνο το Τείχος ξαναγκρεμίστηκε συμβολικά, γιατί πώς αλλιώς να γίνει; Μια φορά γκρεμίστηκε στ΄ αλήθεια.

Μια φορά, ύστερα από δεκαετίες χωρισμού, καταπίεσης, θανάτων και δυστυχίας, κι όποιος ήταν εκεί στάθηκε τυχερός, έζησε τη γιορτή κι αυτό ήταν. Κι όποιος δεν ήταν εκεί έχασε τη γιορτή, αλλά τουλάχιστον μπορούσε να το δει στην τηλεόραση, να συμμετέχει από μακριά, όπως συμμετέχει κανείς σε αυτά τα πράγματα, νοερά γιορτάζει και ανοίγει η ψυχή του, για λίγο αφήνεται στην ψευδαίσθηση ότι ο κόσμος γίνεται καλύτερος. Και μπορεί να πιστεύει μάλιστα ότι δεν είναι ψευδαίσθηση ακριβώς, δεν είναι κάτι σαν την επήρεια του αλκοόλ που περνά και χάνεται, αλλά πραγματικότητα.

Είναι μια ξεκάθαρη βελτίωση της πραγματικότητας, που απλώς τη συνηθίζουν οι άνθρωποι σε λίγο καιρό και δεν μπορεί να έχει διαρκώς επάνω τους την ίδια μεθυστική επίδραση.

Επειδή έτσι είναι οι άνθρωποι, αν τους συμβεί κάτι καλό χαίρονται και χορεύουν κι ύστερα από λίγο έχουν ξεχάσει τη χαρά και θέλουν κάτι καινούργιο για να χαρούν. Βέβαια υπάρχουν οι χαιρέκακοι που πιστεύουν ότι ξέρουν καλύτερα την ανθρώπινη φύση και την ώρα που όλοι γιορτάζουν εκείνοι κουνάνε το κεφάλι και λένε, α και να ξέρατε τι σας περιμένει! Στο Βερολίνο ας πούμε, που είναι στο κέντρο της Ευρώπης, θα δουν όλοι τι δυσκολίες θα συναντήσετε για την ενοποίηση και πόσο θα νοσταλγήσετε... τι; Το τείχος; Τις φρουρές, τα συρματοπλέγματα, τα αυτόματα, τον έλεγχο διαβατηρίων, το κυνηγητό; Όχι βέβαια, μόνο τη στιγμή της πτώσης του. Εκείνη τη μεθυστική χαρά. Στο Βερολίνο έφτιαξαν ένα συμβολικό τείχος και το γκρέμισαν συμβολικά και γιόρτασαν αληθινά. Πού αλλού έχει τέτοια τείχη τρόμου και καταπίεσης, να τα ρίξουμε, να γιορτάσουμε, να μεθύσουμε;

https://www.tanea.gr/2009/11/10/opinions/analwsima-to-teixos-ksanagkremistike/

Λίγη γραφειοκρατία ακόμα

Τι θα γίνει τώρα με τον Ντανούσκα, τι θα γίνει με τον Πάβι, τα παιδιά της αυλής μας που πάνε κιόλας Γυμνάσιο; Δεν θυμάμαι αν γεννήθηκαν εδώ. Το μωρό της ωραίας Σιναλέζας σίγουρα εδώ γεννήθηκε πριν από λίγους μήνες, αλλά αυτά τα παιδιά δεν ξέρω. Θα την πάρουν την ελληνική υπηκοότητα ή θα πρέπει να τρέχουν σε γραφεία και υπηρεσίες και να μείνουν απάτριδες στο τέλος; Πολλά ερωτήματα εγείρει, λέει, η απόφαση του Πρωθυπουργού να δοθεί η ιθαγένεια στα παιδιά των μεταναστών, κι όπου εγείρονται πολλά ερωτήματα βαστάτε μεγάλο γραφειοκρατικό καλάθι. Ε, λοιπόν, δεν πειράζει.

Γραφειοκρατία έτσι κι αλλιώς και τώρα αντιμετωπίζουν ατελείωτη γονείς και παιδιά, ας αλλάξει τουλάχιστον το περιεχόμενό της. Γιατί άλλο είναι να τρέχεις σαν κανένας και ανύπαρκτος σε ένα κράτος όπου η Εφορία σε βρίσκει, το ΙΚΑ σε χρησιμοποιεί, αλλά δεν σε αναγνωρίζει, κι άλλο να τρέχεις σαν άνθρωπος που έχει κάποια δικαιώματα, ελπίδες για τον εαυτό του και προσδοκίες για τα παιδιά του. Εξάλλου πώς θα γίνουν Έλληνες αν δεν ψηθούν καλά καλά στη γραφειοκρατία; Έτσι είναι η ελληνικότητα, μια διαρκής δοκιμασία, πρέπει καθημερινά να αποδεικνύεις ότι άξια υπάρχεις στα μεγάλα κατάστιχα της πατρίδας.

Έστω κι έτσι λοιπόν, με τα ερωτήματα και τις γραφειοκρατίες, η πατρίδα αποφάσισε να αναγνωρίσει την ανανέωση που της έχει συμβεί εδώ και είκοσι χρόνια. Συνηθίσαμε βέβαια κι εμείς οι παλιότεροι αυτή την κατάσταση, να συμβιώνουμε με ανθρώπους που παρανομούσαν μόνο και μόνο επειδή υπήρχαν, να ξέρουμε ότι δεν είχαν ελπίδα, να ξέρουμε ότι μπορεί να γίνουν αντικείμενα εκμετάλλευσης από τον καθένα, πράγμα που διέφθειρε κι εμάς και την πατρίδα. Όσο γραφειοκρατική και αρτηριοσκληρωτική πατρίδα κι αν είναι, τέτοια παρακμή δεν της άξιζε πάντως, ούτε εκείνης ούτε εμάς.
https://www.tanea.gr/2009/11/06/opinions/analwsima-ligi-akoma-grafeiokratia/

Θησαυροί κρυμμένοι

Με έπιασε παγωνιά στο βουνό, έριχνα ξύλα στη σόμπα, αλλά ζεστασιά τίποτα. Στο σπίτι του γείτονα, μόλις μπήκα χρειάστηκε να βγάλω το μπουφάν. Με μια μικρή σομπίτσα το δωμάτιο ήταν φούρνος, δίπλα η κουζίνα το ίδιο, παραδίπλα και η κρεβατοκάμα- ρα. Μα πώς γίνεται, ρώτησα. Εγώ όλη την ώρα κουβαλάω ξύλα, τα καίει αμέσως και τίποτα δεν κάνει. Γέλασε ευχαριστημένος: είναι ειδική παραγγελία η σόμπα, μου εξήγησε, δέκα χιλιοστά λαμαρίνα.

Ζεσταίνει τρία δωμάτια με ένα ξυλάκι, άμα βάλεις παραπάνω δεν αντέχεις. Μα, γιατί δεν πουλάς την πατέντα σε κάποια βιομηχανία σομπών, να ζεσταθεί το κοκαλάκι του κοσμάκη; Βέβαια, μια σόμπα από χοντρή λαμαρίνα δεν θα ήταν πολύ σικ, αλλά οι οικολόγοι αν ήξεραν θα την προωθούσαν Γελάει πάλι ο γείτονάς μου. Δεν πουλάει τίποτα πια, ούτε τα μήλα του κήπου. Δεν πουλάει τις γνώσεις του κυρίως, γιατί δεν ξέρει πόσο σπουδαίες είναι. Κι είναι τόσα πράγματα που ξέρει και θυμάται, τόσες επιστήμες και τόσες αναμνήσεις που μάζεψε στη ζωή του, τι να πρωτοπεί; Καθόμαστε και τα λέει σε μένα, απολαμβάνω την υπέροχη ντοπιολαλιά του Πηλίου στο στόμα ενός ανθρώπου με πλούσιο λεξιλόγιο, παρατηρητικότητα, ευαισθησία, ακρίβεια έκφρασης και κριτικές ικανότητες, καθισμένη στο καμαράκι με τη σόμπα, τρώγοντας καρυδάκι από τα χέρια της γυναίκας του, άλλο μεγάλο ταλέντο. Αν ήμουν καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, θα έστελνα τους φοιτητές για έρευνα εδώ, να αποτυπώσουν τη ζωή και την επιστήμη του, αν ήμουν σκηνοθέτης θα έστηνα ένα συνεργείο να τον κινηματογραφήσουν με το υπέροχο βουνό που τον τριγυρίζει, αν ήμουν δήμαρχος θα τον έβαζα να σηματοδοτήσει τα μονοπάτια, χρειάζονται οι γνώσεις του για να συντηρηθεί αυτό το πολύτιμο βουνό. Και μετρώντας πόσοι θησαυροί σπαταλιούνται εδώ, σα να πικρίζει το καρυδάκι.

https://www.tanea.gr/2009/11/05/opinions/analwsima-thisayroi-krymmenoi/

Πράγματα και θάματα

Πράγματα και θάματα συνέβησαν τις ημέρες που εγώ προσπαθούσα να περάσω τα διόδια για Λάρισα χωρίς να γίνω ρεζίλι (δεν το πέτυχα). Στον Άγιο Παντελεήμονα έγινε η αντιρατσιστική συναυλία με αστυνομική προστασία. Διότι στον Άγιο Παντελεήμο- να, δεν ξέρω αν το έχετε αντιληφθεί, υπάρχει ένα κράτος εν κράτει, πολύ λιγότερο διάσημο από των Εξαρχείων, αλλά που ταλαιπωρεί πάρα πολύ τον κόσμο που μένει εκεί. Λέγοντας κόσμο δεν εννοώ μόνο τους μετανάστες, νέους και παλιούς, που μερικοί έχουν μαγαζιά μέσα στα οποία εισβάλλουν και τους απειλούν οι «αγανακτισμένοι κάτοικοι», αλλά και τους Έλληνες που απεχθάνονται τις ρατσιστικές εκδηλώσεις περισσότερο από τις ποικιλίες της ανθρώπινης ράτσας. Η Αστυνομία που είχε δώσει άδεια για τη συναυλία την προστάτεψε κιόλας από την επιθετικότητα των ρατσιστών. Αυτονόητο, έτσι; Ο ρατσισμός είναι αντίθετος με το Σύνταγμα, αν μη τι άλλο. Στα δε Εξάρχεια, στο «Φλοράλ» που απέκτησε ήδη τον μύθο του, διάφοροι λέει «αντιεξουσιαστές» επιτέθηκαν με αυγά στη Σώτη Τριανταφύλλου φωνάζοντας να πάει να παρουσιάσει τα βιβλία της στο Κολωνάκι. Αντιεξουσιαστές αλλά οπαδοί της ταμπέλας οι αυγουλιέρηδες, δεν μπορούν να αφήσουν τα πράγματα να μπερδεύονται στα καλά καθούμενα. Τους μπέρδεψε η Σώτη, την είχαν για δική τους και ξαφνικά παρεξέκλινε του δόγματος. Οπότε τι να κάνουν οι άνθρωποι, κατέφυγαν στο μόνο πράγμα που τους είχε απομείνει... Σύντροφοι των άλλων, του Αγίου Παντελεήμονα, κατά βάθος, θέλουν τα πράγματα τακτικά, να ξέρουμε τι μας γίνεται. Στα Εξάρχεια οι αναρχικοί, κι ο υπόλοιπος κόσμος να φοβάται, στον Άγιο Παντελεήμονα οι ρατσιστές, κι ο υπόλοιπος κόσμος να φοβάται. Να ξέρουμε πού πατάμε και πού βρισκόμαστε.
Τους χάλασε η μαγιονέζα τώρα. Βρίσκόμαστε σε χώρα όπου ο καθένας μπορεί να εκφράζεται ελεύθερα. Πω πω καταστροφή!

https://www.tanea.gr/2009/11/04/opinions/analwsima-pragmata-kai-thamata/

Κρίση ταυτότητας

Επρεπε να πάω με τη μητέρα μου στο αστυνομικό τμήμα για την ταυτότητά της, κι ομολογώ ότι δεν απέφυγε το μυαλό μου τους συσχετισμούς που πάντα κάνει ένα μυαλό από μόνο του, λες κι είναι αυτόνομο. Δηλαδή, πού πάμε τώρα σε ζώνη επικίνδυνη στα καλά καθούμενα, έλεγε το μυαλό χωρίς εγώ να το θέλω. Κι αν πέσουμε στη μέρα δράσης των πυρήνων, των ομάδων, των δεν ξέρω ποιων που έχουν κηρύξει μονομερώς πόλεμο με την Αστυνομία, ποιος θα μας κλάψει που δεν είμαστε είκοσι χρονών, γιατί με κάποιον περίεργο τρόπο μετράνε και τα χρόνια; Τον άμαχο πληθυσμό τον ξεχωρίζουν; Ή σου λένε, τι ήθελες, κυρά μου, να πας να πάρεις ταυτότητα; Έχεις συμβιβαστεί δηλαδή με τον αστυνομικό έλεγχο, δέχεσαι να ρυθμίζεται η καθημερινότητά σου από ένα χαρτί που αποδεικνύει την υπακοή σου στο κράτος; Ε, αν το καλοσκεφτείς έτσι είναι τα πράγματα. Μην το πολυψάχνεις. Δέχομαι, δεν δέχομαι; Πώς λένε δέχεσαι για σύζυγό σου τον τάδε, σε χαρές και λύπες και δυστυχίες και ευτυχίες; Μάλιστα δέχομαι. Και τους νόμους δέχομαι, και τους αστυνόμους δέχομαι, ακόμα και τους «σπανίως υπονόμους» που έλεγε εκείνο το σοφό, παλιό τραγούδι. Είμαι μια συμβιβασμένη με την ελαττωματική ελληνική πραγματικότητα κι όλο ελπίζω ότι θα καλυτερεύσει διά της πειθούς και των παρατηρήσεων και πέρσι τον Δεκέμβρη διαπίστωσα ότι δεν θέλω να καταστρέφεται η πόλη μου με βάνδαλο τρόπο όσο άσχημη κι αν είναι. Άντε λοιπόν ψηλά το κεφάλι, κι αν χρειαστεί να βγεις και στους δρόμους αγκαζέ με τους «μπάτσους» για να υπερασπιστείς την ύπαρξή τους, τι θα πεις, δέχεσαι; Τι να κάνουμε, εδώ που φτάσαμε δεν υπάρχουν δισταγμοί. 

Δέχομαι! 

https://www.tanea.gr/2009/11/02/opinions/analwsima-krisi-taytotitas-2/

Ημιυπαίθριοι ολοάσχημοι

Αλλο να βάζεις το συνθετικό «μισο» πριν από μια λέξη, κι άλλο το «ημι». Πώς να το κάνουμε. Για φανταστείτε τον «ημιυπαίθριο» στη δημοτική. Πώς θα ήταν; 

Μισοϋπαίθριο; Ή μήπως μισοέξω; Μισομπαλκόνι, πώς σας φαίνεται; 

Μισοβεράντα- μισοσαλόνι; Μισόμισό πολύ απλά; 

Μισάνοιχτο ή μάλλον μισόκλειστο; 

Καμία παραλλαγή από όλες αυτές δεν έχει τη γοητεία, την ισχύ και το βάρος της λέξης ημιυπαίθριος. Ωστόσο, πρόκειται για κάτι πολύ καθημερινό και στην πράξη αποτελείται από υλικά εντελώς διαφορετικά από την επίσημη αυτή λέξη. 

Αλουμίνια, τζάμια, νοβοπάν, ξύλα και κεραμίδια στις πιο σικ περιπτώσεις, όλα ελαφρά, φτηνά, και κυρίως πολύ αποτελεσματικά στο να κάνουν τους ημιυπαίθριους εντελώς μη υπαίθριους. 

Σιγά το πράγμα δηλαδή, δυο γράμματα αλλάζουν θέση, αλλά αυτό συμβαίνει σε βεράντες και μπαλκόνια που υποτίθεται ότι έμειναν ανοιχτά για το φως και τον αέρα των γειτόνων. Βέβαια, η έννοια του γείτονα είναι πολύ ενοχλητική στη σύγχρονη οικοδομή, αλλά ακόμα δεν βρέθηκε ο τρόπος να καταργηθεί τελείως. Αναγκαστικά οι μηχανικοί χτίζουν με βάση τον οικοδομικό κανονισμό, ο οποίος μπορεί να έχει τους μεγαλύτερους συντελεστές που υπάρχουν, να αφήνει έξω από την οικοδομή όλα τα πράγματα που θα έπρεπε να είναι μέσα, από τους κάδους σκουπιδιών μέχρι τα φρεάτια της ΕΥΔΑΠ, να τα φορτώνει όλα στον δημόσιο χώρο, αλλά ακόμα και στα Πατήσια κάποια στιγμή βάζει ένα όριο. Υποχρεώνει να κάνεις ένα ρετιρέ, έναν όροφο αποτραβηγμένο για να μπορεί το φως να διαχέεται, κάπως να λέει καλημέρα και στους αποκάτω, ή μεγάλες βεράντες που αρχίζουν από χαμηλά, πάλι με τον ίδιο σκοπό. Υπομονή, όπου να ΄ναι θα βρεθεί το υλικό που κάνει τους τοίχους αόρατους απέξω και οι ελληνικές βεράντες θα το δοκιμάσουν πρώτες και καλύτερες. 

https://www.tanea.gr/2009/10/27/opinions/analwsima-imiypaithrioi-oloasximoi/

Κερδισμένες ώρες, χαμένα χρόνια

Ήταν η Κυριακή μεγαλύτερη χθες με την αλλαγή της ώρας και θα έπρεπε να νιώθω πιο ξεκούραστη και προνομιούχα. Γιατί δεν μου συνέβη; Έφταιγε η βροχή που ξεσπούσε κάθε τόσο απότομα και ματαίωνε τα σχέδια για βόλτα, έφταιγε η συννεφιά που κάνει τον ουρανό να χαμηλώνει και χρωματικά να αναμειγνύεται με τα βρώμικα τσιμέντα της Αθήνας; Δεν μου φάνηκε η ώρα που μας χάρισαν, δεν την ευχαριστήθηκα, έφυγε κι αυτή βιαστικά σαν όλες τις συνηθισμένες. Από πού την πήραν, άρχισα να αναρωτιέμαι, και μου τη σερβίρουν τώρα μέσα σ΄ αυτό τον παλιόκαιρο; Και ψάχνοντας να βρω κλεμμένες ώρες βρέθηκα να μετράω κλεμμένα χρόνια στη ζωή, που πάντα κάνεις λάθος τους υπολογισμούς και πάντα αλλιώτικος σου βγαίνει ο λογαριασμός. Φταίει το ότι ο χρόνος του μέλλοντος πάντα επενδύεται με ελπίδες, φαντάζεσαι το μέλλον απελευθερωμένο, χειραφετημένο, λες και ο χρόνος από μόνος του θα τα αλλάξει όλα. Η έννοια του χρόνου εμπνέει όρους που μας μπερδεύουν, ας πούμε τη λέξη «καθυστέρηση». Ήμασταν παιδιά και μαθαίναμε πως η Ελλάδα ήταν σε όλα λίγο καθυστερημένη λόγω προηγούμενων καθυστερήσεων, είχαμε πιστέψει όμως πως κάπως θα έτρεχε στο μεταξύ να προλάβει τους άλλους και όταν θα μεγαλώναμε θα βρίσκαμε τα πράγματα κανονικά και όπως πρέπει. 

Μεγαλώσαμε και οι παλιές καθυστερήσεις έγιναν ιδιαιτερότητες, δεν βιάζονται καθόλου να προλάβουν, κοιτάζουν πίσω ευχαριστημένες, νωχελικά απολαμβάνουν τη λιακάδα και σαν γατούλες γλείφουν το γυαλιστερό τους τρίχωμα. Νωχελικά κι εσείς χαζέψτε στη λιακάδα μας λένε, έτοιμες να βγάλουν νύχια αν εμφανιστεί απειλή ταχύτητας και αλλαγής. Μόνο η συννεφιά τούς το χαλάει. Μια ώρα περίσσευμα ξαφνικά την Κυριακή τη συννεφιασμένη, όπου το ρίχνεις στην περισυλλογή και μετράς κερδισμένες ώρες και χαμένα χρόνια. 

https://www.tanea.gr/2009/10/26/opinions/analwsima-kerdismenes-wres-xamena-xronia/

Παραγραφή και αίσθημα δικαίου

Υπάρχουν ομάδες ανθρώπων σε Ευρώπη, Αμερική, Αφρική και Ασία, που ασχολούνται ακόμα με την καταδίωξη και σύλληψη ναζί εγκληματιών του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Μερικοί ζουν πολύ, όπως ο λεγόμενος Ιβάν ο τρομερός, που θα δικαστεί στο Μόναχο στα 89 του για τη δολοφονία 27.900 ανθρώπων σε στρατόπεδο συγκέντρωσης. 

Μερικά εγκλήματα δεν παραγράφονται όσα χρόνια κι αν περάσουν, όπως τα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας. Κάποια άλλα παραγράφονται πολύ γρήγορα, ορισμένοι εγκληματίες αποφυλακίζονται πριν δικαστούν επειδή πέρασε ο χρόνος παραγραφής. Είναι πολύ ενοχλητικό, αλλά η λογική της παραγραφής δεν είναι αυτή. Είναι ένα είδος κοινωνικού σεβασμού απέναντι στον χρόνο, που έχει ρυθμιστεί ανάλογα με την πράξη, ανάλογα με τη χώρα, τις νομικές ιδέες, τους θεσμούς. 

Γενικά θεωρείται προοδευτική κατάκτηση. Φαίνεται ότι στις ΗΠΑ δεν υπάρχει παραγραφή για βιασμό ανηλίκου ή καταργήθηκε πρόσφατα, τώρα που δεν μπορείς πια ούτε το παιδί σου να πάρεις αγκαλιά στην παραλία και να μην κινδυνεύεις να σε συλλάβουν. Κατά σύμπτωση, ο δικαστής που ζήτησε την έκδοση, είναι αιρετός. Έτσι βρέθηκε στην ελβετική φυλακή ο Πολάνσκι για ένα έγκλημα που ομολόγησε πριν από 29 χρόνια. Κατά άλλη σύμπτωση, λίγο καιρό πριν, οι ΗΠΑ είχαν ζητήσει από την Ελβετία να αλλάξει τη νομοθεσία απορρήτου των λογαριασμών στις τράπεζες, αλλά αν αυτό είναι δύσκολο ίσως μαλακώσουν οι απαιτήσεις με έναν Πολάνσκι στο πιάτο. Όλα αυτά δεν μοιάζουν περισσότερο με παιχνίδια εξουσιών παρά με ζήλο απονομής Δικαιοσύνης; Στην Ελλάδα, όπου η παραγραφή για τα κακουργήματα είναι είκοσι χρόνια, άκουσα και διάβασα πολλές δηλώσεις ικανοποίησης για τη σύλληψη Πολάνσκι. Και δεν ξέρω αν αυτή η διαφορά των περί δικαίου αισθημάτων από τους νόμους περί παραγραφής δείχνει ευαισθησία ή απλώς τη συνήθη ικανοποίηση για τα βάσανα των διασήμων…

https://www.tanea.gr/2009/10/23/opinions/analwsima-paragrafi-kai-aisthima-dikaioy/

Ποτέ μη ζητάς συγγνώμη

Φρενάρισε απότομα το τρόλεϊ στη στάση κι η γυναίκα που ετοιμαζόταν να βγει έκανε τρία βήματα προς τα πίσω κι έπεσε πάνω μου με όλο της το βάρος, ενώ η ζακέτα της γλιστρούσε δίπλα στα πόδια μου. Προς μεγάλη προσωπική μου ικανοποίηση εγώ κατάφερα να μην πέσω, τη σΑτήριξα να μη σωριαστεί, σήκωσα τη ζακέτα από κάτω και την ξανάβαλα στους ώμους της καθησυχαστικά, γιατί είχε τρομοκρατηθεί αρκετά η καημένη. Ξαναπροχώρησε προς την πόρτα και γυρνώντας πίσω το κεφάλι ζήτησε συγγνώμη. Ο άντρας της που βρισκόταν από την αντίθετη φορά της πτώσης, την τράβηξε έντονα από το μπράτσο, μαλώνοντάς τη για την καθυστέρηση. Έπρεπε να κατέβουν, η πόρτα θα άνοιγε σε λίγα δευτερόλεπτα, αλλά το νόημα του τραβήγματος και της αποδοκιμασίας στη χειρονομία ήταν πως δεν έπρεπε να ζητά συγγνώμη. «Μα έπεσα πάνω της», απολογήθηκε η γυναίκα, κι έκανε να ξαναγυρίσει το κεφάλι προς το μέρος μου, ενώ εκείνος την τραβούσε νευριασμένος. «Σιγά το πράγμα», της είπε με θυμό, και την ξανατράβηξε, οπότε εκείνη δεν το ξαναγύρισε το κεφάλι. 

«Μα», του είπε, «μα…» και τίποτε άλλο, γιατί η πόρτα άνοιγε και κατέβηκε πίσω του, ενώ εκείνος φώναζε: 

«Έλα, έλα πάμε, άντε τώρα…». Θα είχε σίγουρα αμφιβολίες για το αν η παρέμβασή του είχε ακυρώσει τελείως τη συγγνώμη της γυναίκας του, γι΄ αυτό προχώρησε να φύγει όλο νεύρα. Αυτές οι γυναίκες κάνουν ό,τι τους έρθει, μπορεί να σκεφτόταν. Λένε συγγνώμη στον πρώτο τυχόντα που θα πέσουν επάνω του, ενώ φταίει ο οδηγός του τρόλεϊ. Διασύρουν την αξιοπρέπεια του ζεύγους, εκφράζονται δημόσια με ευγένεια, την ξοδεύουν σε ξένους ανθρώπους από τους οποίους δεν περιμένουν καμία ανταπόδοση… Δεν είναι να τις κυκλοφορείς, ρεζίλι σε κάνουν… 
https://www.tanea.gr/2009/10/22/opinions/analwsima-pote-mi-zitas-syggnwmi/

Κοδριγκτώνος και Κυψέλης

Μια πολυθρόνα στη γωνία δεχόταν με ανοιχτές αγκάλες τη βροχή κι έτσι πράσινη που ήταν νόμιζες ότι θα φύτρωναν επάνω της λουλούδια. Κάτι ζωντανό και δεκτικό, επιτέλους, στην αφιλόξενη γωνία. Όμως κάποιος τής υποσχέθηκε καλύτερες μέρες και τη μάζεψε έπειτα από τρεις καταιγίδες. Ένα μυστήριο πράγμα είναι αυτή η γωνία, μα πολύ μυστήριο. Ήταν άλλοτε περίλαμπρη, το πάρκο απέναντι, φαρδείς οι δρόμοι, δέντρα στο πεζοδρόμιο, τώρα συσσωρεύει βρώμα και αδιαφορία. Είναι τόσες δεκαετίες τώρα που χτίστηκε γύρω από ένα μικρό χτίσμα ένα άλλο μεγαλύτερο, το οποίο έμεινε κλειστό για πάντα. Δεν θα πρέπει να υπάρχει στον κόσμο άλλη τέτοια περίπτωση, ωστόσο δεν σκέφτηκε ακόμα κανείς να το κάνει σενάριο. Τι ήταν εκεί μέσα; Το μουσείο Πασά, που επί χούντας είχε αρχίσει να χτίζεται περίτρανο και αετωματοφόρο μπροστά στη Σχολή Ευελπίδων, ύστερα έμεινε γιαπί κι ύστερα γύρισε και κρύφτηκε στο κτίριο- σαρκοφάγο τής περί ου ο λόγος γωνίας. Κάποια στιγμή εκτέθηκε αλλού ένα κομμάτι της συλλογής, το μυστηριώδες κτίριο όμως παρέμεινε φρούριο, αεροστεγώς κλεισμένο. 

Πριν από λίγους μήνες μάλιστα στο σημείο όπου βρίσκεται η υποτιθέμενη είσοδος- όπου κανείς ποτέ δεν μπαίνει- τοποθετήθηκε μια αλουμινένια προεξοχή που τρώει τετραγωνικά από το πεζοδρόμιο, ποιος ξέρει με τι στόχο. Άλλη μια ασχήμια και τσαπατσουλιά στον δημόσιο χώρο που δεν υπερασπίστηκε κανένας. 

Ελπίσαμε βέβαια για λίγο ότι κάτι θα δούμε, κάτι θα μάθουμε, θα λυθεί το μυστήριο, αλλά πού; Το επτασφράγιστο μυστικό απέκτησε απλώς ένα ακόμα στοιχείο παραλόγου, που υποδέχεται τρόλεϊ και λεωφορεία όταν στρίβουν κι αρχίζουν την άνοδο στην περιώνυμη οδό Κυψέλης, η οποία κάποτε ήταν λεωφόρος, να έχουν να αναρωτιούνται οι επιβάτες μέχρι να φτάσουν στην πλατεία. 

Μέρα του λευκού μπαστουνιού

Χθες ήταν η μέρα του λευκού μπαστουνιού. Μέρα αφιερωμένη στους τυφλούς και στο βοηθητικό αντικείμενο που έχει βρεθεί για να μπορούν να κυκλοφορούν μόνοι τους. 

Το άκουσα το πρωί στο ραδιόφωνο και λίγο μετά είδα έναν συνάνθρωπο που στεκόταν δίπλα στην πόρτα του βαγονιού στον ΗΣΑΠ και κατάλαβα ότι δεν βλέπει. 

Μόλις η πόρτα άνοιξε έβγαλε από την τσέπη έναν άσπρο κύλινδρο, τον τίναξε και αμέσως βγήκαν από μέσα κομμάτια τοποθετημένα τηλεσκοπικά, έγινε λευκό μπαστούνι. Κατάφερε να μην τον σπρώξουν οι συμπολίτες που ξεχύνονταν ορμητικά, το κράτησε και ξεκίνησε το περπάτημα. Σε όλο τον δρόμο τον σκεφτόμουν, καθώς πήγαινα με το βλέμμα καρφωμένο στην επιφάνεια δρόμων και πεζοδρομίων, να μη γλιστρήσω, να μη σκοντάψω, να μην παγιδευτώ, κι αναρωτιόμουν. Πόσα πράγματα μπορεί να κάνει ένα λευκό μπαστούνι; Πόσες επιφάνειες να αναγνωρίσει; Υπάρχουν για την Αθήνα ειδικά λευκά μπαστούνια; Γιατί η Αθήνα δεν είναι απλή πόλη, με εναλλαγή ασφάλτου- τσιμεντόπλακας. Έχει αλλού φαγωμένους κυβόλιθους, αλλού καλύμματα φρεατίων, αλλού βουναλάκια ασφάλτου, στύλους, πέτρες σπασμένες, τρύπες, εμπόδια, και κίτρινες λουρίδες με ράγες που υποτίθεται ότι έγιναν ειδικά για τυφλούς, βαλμένες έτσι ώστε να δυσκολεύουν το περπάτημα και των μη τυφλών. Λουρίδες και ράμπες είναι αστάθμητος παράγοντας του βαδίσματος και της κυκλοφορίας. Ακόμα δεν έγινε καμία έρευνα να μετρηθεί. Να βρεθεί έστω ένας άνθρωπος που μια φορά μόνο τον διευκόλυναν αυτές οι κατασκευές, και να μην είναι οδηγός μηχανής που την ανεβάζει στο πεζοδρόμιο. Ανάμεσα στην ακραία επίστρωση με ειδικές λουρίδες, την τέλεια δηλαδή διευκόλυνση, και στην αληθινή κατάσταση των πεζοδρομίων τι να σου κάνει ένα λευκό μπαστούνι; 

Δεν φτάνει μια μέρα, δεν φτάνει ούτε μια ζωή να εκπαιδεύεται στις οδούς της μαύρης υποκρισίας. 
https://www.tanea.gr/2009/10/16/opinions/analwsima-mera-toy-leykoy-mpastoynioy/

Ας βρέχει

Μπορεί η υπουργός Περιβάλλοντος και η κυβέρνηση να μην μπορούν να κάνουν πολλά πράγματα για τους πάγους που λειώνουν στην Ανταρκτική. Μπορεί να μην μπορούν να εμποδίσουν να γίνει η Αθήνα κάτι σαν Αβάνα, με κουφόβραση και δυνατές μπόρες σε εξάμηνο καλοκαίρι, όπως έγραφε χτες η Μαίρη. 

Αλλά ακόμα κι έτσι η ζωή θα είναι καλύτερη αν κυκλοφορούν στην πόλη λιγότερα Ι.Χ. κι αν υπάρχουν περισσότερες γραμμές Μετρό και ταχύτερα λεωφορεία. Αυτό λοιπόν μπορούν να το κάνουν. Κι όταν μειώσουν τα κυβερνητικά κυβικά σε 1.600, θα καλυτερέψει η ποιότητα του αέρα στην Αθήνα, κι αν τα εγκαταλείψουν εντελώς και πάρουν ποδήλατο, όπως ελπίζω να κάνει η υπουργός Περιβάλλοντος κατ΄ αρχήν για να δώσει το καλό παράδειγμα, θα φανεί η διαφορά. Αυτό είναι στο χέρι τους. Όπως είναι στο δικό μας χέρι να χρησιμοποιούμε ή όχι κάθε μέρα το ιδιωτικό μας όχημα. Με τη διαφορά πως εκείνοι, οι υπουργοί και οι βουλευτές, μπορούν να πάρουν κι άλλες αποφάσεις. Μπορούν να βάλουν περισσότερα τρόλεϊ και λεωφορεία και πιο τακτικά, να επεκτείνουν το Μετρό, να οργανώσουν τις πληροφορίες στις στάσεις, να ελευθερώσουν τους λεωφορειόδρομους, να κυνηγήσουν συστηματικά τις παρανομίες των οδηγών, να διευκολύνουν τα ποδήλατα και να φτιάξουν ποδηλατόδρομους. 

Μπορούν να οργανώσουν επιτέλους την ανακύκλωση και τη διαχείριση των σκουπιδιών, να ξανασκεφτούν τα μεγάλα έργα, και τα μικρά έργα, να κοιτάξουν το Ρυθμιστικό της Αθήνας, τον Γενικό Οικοδομικό Κανονισμό, ό,τι περνά από το χέρι τους τέλος πάντων. Κι αν γίνουν όλα αυτά και το κλίμα αλλάξει και μεγαλώσει το καλοκαίρι και βρέχει απότομα κάθε τρεις και λίγο, κι ύστερα ο ήλιος μάς ψήνει ξανά, τι να κάνουμε; Δεν θα το χρεώσουμε στην Τίνα Μπιρμπίλη αυτό. 

Ας βρέχει. 
https://www.tanea.gr/2009/10/15/opinions/analwsima-as-brexei/

Τα σκυλιά της Αθήνας

Πριν από επτά χρόνια τα παιδιά μου βρήκαν στα σκουπίδια ένα κουτάβι κι έτσι απέκτησα σκύλο, εγώ που ποτέ δεν είχα φανταστεί ότι θα μου συνέβαινε κάτι τέτοιο. Μέχρι να μεγαλώσει είχα αγωνία για το μέγεθός του. Ήθελα να γίνει μικρόσωμος, για να του φαίνεται το διαμέρισμα μεγάλο. Τελικά είναι μετρίου μεγέθους. Σε μένα φαίνεται μεγάλος, σε όλους τους άλλους μικρός.

Στον δρόμο τον λένε «σκυλάκι». Δικαίως, αφού τα περισσότερα αθηναϊκά σκυλιά είναι μεγαλόσωμα, όπως διαπιστώνω με τόσα χρόνια καθημερινές βόλτες. 

Αφότου λοιπόν έχω τον σκύλο, παρατηρώ και στα ταξίδια μου σε ξένες πόλεις τα σκυλιά του κόσμου. Πουθενά δεν έχω δει τόσο μεγάλα σκυλιά όσο στην Αθήνα. Η συντριπτική πλειονότητα είναι αυτά που λέμε «σκυλιά του καναπέ», τα οποία εδώ περιφρονούνται δεόντως. Να μπορείς να τα πάρεις αγκαλιά αν χρειαστεί, να μπεις σε μετρό ή λεωφορείο, και κυρίως να τους παρέχεις έναν χώρο που μοιάζει μεγάλος έστω κι αν ζεις σε διαμέρισμα. 

Αν έπαιρνα τον σκύλο μου βόλτα στα πάρκα των ευρωπαϊκών πόλεων που κατάφερα να επισκεφθώ αυτά τα χρόνια, θα ήταν σκύλαρος, όχι σκυλάκι. 

Στην Αθήνα δεν έχουμε χώρο ούτε για δίποδα, αλλά τα τετράποδα είναι στη μεγαλύτερη δυνατή κλίμακα. Παράξενα γούστα, που θυμίζουν τα τεράστια αυτοκίνητα στους στενούς μας δρόμους. Μια ακόμα νότα της ιδιωτικής μεγαλομανίας απέναντι στη δημόσια στέρηση. Έχουμε σκύλους που θα χρειάζονταν απέραντα κτήματα για να τρέχουν, κοπάδια να φυλάνε, δάση να κυνηγάνε, κλεισμένους σε τριάρια και δυάρια. Βέβαια είναι φυσικό, γιατί εμείς οι Αθηναίοι δεν ζούμε σε αληθινό χώρο, ούτως ή άλλως, ζούμε σε κάτι φαντασιακό, υπερβατικό, άνευ ορίων και άνευ όρων. 

Δυστυχώς η μόνη αλήθεια που μοιραζόμαστε είναι τα αποτελέσματα της αφόδευσής τους στα πεζοδρόμια. 

https://www.tanea.gr/2009/10/14/opinions/analwsima-ta-skylia-tis-athinas/

Συμβουλές σε πρωτοετείς

Μου άρεσε η έρευνα του «Ταχυδρόμου» με τις συμβουλές στους πρωτοετείς φοιτητές. Κυρίως επειδή έχω και στο σπίτι μου μερικούς. Θα ήθελα κάθε μέρα να δημοσιεύουν οι εφημερίδες συμβουλές προς τους πρωτοετείς, γιατί ξέρετε τι γίνεται με μας τις μαμάδες: τις λέμε στον βρόντο σαν χαλασμένα μαγνητόφωνα από το πρωί ώς το βράδυ και οι πρωτοετείς δεν τις ακούνε καν. Είναι εξαφανισμένοι οι πρωτοετείς, πέρασαν στη Σχολή και μην τους είδατε, ενώ εμείς οι γονείς με κάποιον παράξενο τρόπο μένουμε μετεξεταστέοι. Ακόμα ξυπνάμε νωρίς το πρωί να ετοιμάσουμε πρωινό, σαν να είναι μονίμως υποψήφιοι για Πανελλήνιες, ακόμα είμαστε κουρδισμένοι στους ρυθμούς της απόλυτης εξάρτησής τους από εμάς, ενώ μάλλον εμείς είμαστε που στο μεταξύ εξαρτηθήκαμε, κρεμαστήκαμε στα Νέα Ελληνικά- από τις ανάγκες τους. Κι εκεί που ετοιμάζουμε τους καφέδες, λέμε συμβουλές που τις ακούει η καφετιέρα, κι αργότερα η κουζίνα, το πλυντήριο, το κρεβάτι, η εξώπορτα. Τόσο ωραίες συμβουλές χαμένες… Καμιά φορά ξεχνιέται βέβαια ο πρωτοετής, γλιστράει κουρασμένος κι αυτός στο παλιό πετσί του, ξαναγίνεται μαθητής Λυκείου, ακόμα καλύτερα Γυμνασίου ή Δημοτικού, κι αν τον τσακώσουμε σε τέτοιες στιγμές βάζουμε αμέσως την κασέτα. Αρχίζουμε ωραία- ωραία τις μαζεμένες συμβουλές και πριν καν τελειώσει η εισαγωγή μας έχει λακήσει ο πρωτοετής και δεν το παίρνουμε είδηση. Μένουν οι συμβουλές στα αζήτητα. 

Ενώ άμα τις πει ο καθηγητής, άμα τις δημοσιεύσει το περιοδικό, κάτι μπορεί να γίνει. Ή η τηλεόραση στο τέλος των δελτίων ειδήσεων, στο τέλος των σίριαλ, των ματς. Μπορεί να τις ακούσουν τότε τις συμβουλές οι πρωτοετείς, φτάνει βέβαια να μην τους θυμίζουν σε τίποτα τις δικές μας, να έχουν εντελώς νέο ένδυμα, να μην τις αναγνωρίσουν. 

Καπνιστές στο πεζοδρόμιο

Οι συνάνθρωποι καπνιστές έχουν αρχίσει μια καινούργια ζωή με τις εξόδους και την παραμονή για κάπνισμα στα πεζοδρόμια. Βλέπεις περπατώντας πότε ομάδες κεφάτες, πότε κατηφείς, πότε μοναχικούς εργαζομένους, καμιά φορά με τα ρούχα της δουλειάς, όλους με το τσιγάρο στα χείλη ή στο χέρι, να κουβεντιάζουν, να στοχάζονται ή να φλερτάρουν, να τυλίγονται για λίγο στο συννεφάκι του καπνού πριν τον πάρει ο αέρας. Και καθώς τους βλέπω πια αρχίζω να ελπίζω, γιατί τι θέλει ο άνθρωπος για να ελπίζει; Ένα τίποτα θέλει. Ελπίζω λοιπόν. Ελπίζω πως οι καπνιστές καθώς αναγκαστικά στέκονται στο πεζοδρόμιο θα αρχίσουν να το παρατηρούν. Και καθώς θα το παρατηρούν, θα προσέξουν διάφορα. Ας πούμε ότι έχει πολλές σπασμένες τσιμεντόπλακες, ανοιγμένα φρεάτια της ΕΥΔΑΠ, τρύπες και εξογκώματα όπου μπορείς να σκοντάψεις, ανοίγματα, κομμένους στύλους, πολλές πατημένες τσίχλες και διάφορα άλλα ακατονόμαστα. Οπότε ίσως όλοι αυτοί οι άνθρωποι που αναγκαστικά δεν θα μπορούν να ξεφύγουν από το πεζοδρόμιο, αρχίσουν να σκέφτονται ότι δεν είναι λογικό να έχουν τέτοιο χάλι τα πεζοδρόμια μιας τόσο περήφανης και δη ευρωπαϊκής πρωτεύουσας. Ίσως αρχίσουν να διατυπώνουν τη σκέψη τους, ίσως ακόμα και να την οργανώσουν, να εκφραστούν, να ζητήσουν κάτι να γίνει… 

Εκτός εάν επειδή τους έχουν φορτώσει με ενοχές για την κακή τους συνήθεια, το κάπνισμα, τα βρίσκουν όλα φυσικά. Θεωρούν δηλαδή πως το να πρέπει να καπνίζουν σε ένα τέτοιο άσχημο περιβάλλον είναι ένα είδος τιμωρίας για το βίτσιο αυτό που η κοινωνία αποφάσισε να το καταδικάσει με κάθε τρόπο. 

Οπότε θα υπομένουν την κατάσταση αδιαμαρτύρητα και η μόνη συνέπεια που θα έχει η όλη ιστορία θα είναι ότι θα πάθουν μια ψιλοκατάθλιψη όλοι τους πέρα από τις άλλες βλαβερές συνέπειες του καπνίσματος.
 https://www.tanea.gr/2009/10/09/opinions/analwsima-kapnistes-sto-pezodromio/

Ο άδηλος σφυγμός

Μην ψάχνετε να βρείτε γιατί η διαφορά βγήκε 10% ενώ τα γκάλοπ την έδειχναν 4-5, γιατί τα έξιτ πολ δεν μπόρεσαν να την υποπτευτούν. Δεν φταίνε τα μέσα τους και τα έξω, τα επιστημονικά εργαλεία της έρευνας. Υπάρχει κάτι άλλο που δεν θα μπορέσει να καταγραφεί ποτέ, γιατί κανένας από εμάς δεν το ξέρει πως θα του συμβεί και δεν μπορεί να το δηλώσει ούτε ο πιο ειλικρινής ψηφοφόρος. 

Υπάρχει η στιγμή της μοναξιάς πίσω από το παραβάν, πρόσωπο με πρόσωπο με τα ψηφοδέλτια. Στιγμή που δεν τα αλλάζει όλα και όλους, αλλάζει όμως μερικά και μερικούς. 

Υπάρχει αυτή η σιωπηλή συνομιλία με τον εαυτό μας, όταν δεν έχουμε άλλον κανέναν να ακούσει, να πληροφορηθεί, να μάθει κάτι από μας. Δεν είναι πια ανάγκη να ταιριάζει η δήλωση με την προσωπικότητα και τις ιδέες μας, δεν έχουμε κανέναν να σοκάρουμε, να προβοκάρουμε, είμαστε μόνος ο καθένας με την αντίληψη του κόσμου. 

Μυστική η ψήφος, μυστική και η στιγμή. 

Κανείς δεν έχει δικαίωμα να ζητήσει να μάθει ποιο χαρτί θα διαλέξουμε, είναι μια υπέροχη ελευθερία, ακριβή και δύσκολη. Γιατί να πρέπει να αποκαλύψει κανείς το μυστικό στα έξιτ πολ, στις δημοσκοπήσεις, στον έναν και στον άλλον; Υπάρχουν άνθρωποι που ψηφίζουν αντίθετα και από τον εαυτό τους. Δεν θα το ομολογήσουν ποτέ σε κανέναν, κι είναι αστείο να σκέφτεται κανείς πως όλα αυτά τα ρουσφέτια που μας κρατάνε στην υπανάπτυξη γίνονται στα τυφλά. 

Υπάρχει αυτή η στιγμή που είναι σαν κρυμμένη φλέβα, δεν τη βρίσκεις να τη μετρήσεις, να της πάρεις τον σφυγμό. Είναι λάθος η λέξη σφυγμομέτρηση. Όσες δημοσκοπήσεις και γκάλοπ να γίνουν η στιγμή θα διαφεύγει. Κι ευτυχώς δηλαδή.