To μυστήριο της Αιγύπτου



Πάσχα 1942, δεκαήμερη άδεια, εκδρομή στις Πυραμίδες

Η ανάμνηση του πολέμου ήταν ζωηρή όταν ήμασταν παιδιά εμείς που γεννηθήκαμε στη δεκαετία του ’50. Κάθε 28^η Οκτωβρίου, το μεσημέρι μετά το φαγητό, ο πατέρας μου μας διηγόταν την προσωπική του εμπλοκή στον πόλεμο. Μέναμε καθισμένοι στο τραπέζι και μας μίλαγε, έπαιζαν τα χέρια του μηχανικά με τη φρουτιέρα, κι η μαμά την κοίταζε καθώς τη χόρευε στο τραπεζομάντιλο επάνω, μήπως τη σπάει. Δεν έσπασε η φρουτιέρα, ακόμα υπάρχει, κι όταν τη βλέπω στο πατρικό μου θυμάμαι τον πατέρα μου κι εκείνες τις διηγήσεις.
Ήταν έφεδρος αξιωματικός. Τον είχαν πρώτα στείλει στα βόρεια σύνορα, κι όταν κατέρρευσε το μέτωπο είχε φύγει μέσω Τουρκίας για την Αίγυπτο να καταταγεί στις ελληνικές ταξιαρχίες που συνέχιζαν να πολεμούν εκεί μαζί με τους εγγλέζους. Οι ταξιαρχίες αυτές είχαν πάρει μέρος στη μάχη του Ελ Αλαμέιν, αλλά ο πατέρας μου δεν επέμενε στις περιγραφές εκείνης της μάχης, ούτε και καμιάς άλλης μάχης. Κατά βάθος ήταν καλλιτέχνης, για να αγκιστρώνει λοιπόν την προσοχή μας διηγόταν κάποια περιστατικά και λεπτομέρειες που μας έμεναν στο μυαλό. Από το Ελ Αλαμέιν ας πούμε θυμάμαι μόνο τα μακαρόνια που έτρωγαν και είχαν μέσα άμμο της ερήμου, την οποία κρατσάνιζαν υποχρεωτικά.

Για να πάμε πιο πίσω, από την αναχώρησή του στις 28 Οκτωβρίου, με τα πρώτα τρένα, θυμάμαι τη βιασύνη του να πάει να πολεμήσει. Γιατί βιαζόταν τόσο πολύ; Η μεγάλη του αδερφή που ήταν παντρεμένη κι είχε τρία παιδιά, του έλεγε ότι μπορούσε να περιμένει μια μέρα. Εκείνος όμως δεν κρατιόταν. Επέμενε να φύγει την πρώτη μέρα, τρελός από ενθουσιασμό, ‘επειδή πήγαινα να πολεμήσω το φασισμό’ μας έλεγε, κι εμείς το θεωρούσαμε απολύτως φυσικό. Κι αφού δεν μπορούσε να τον πείσει, κι αφού επέμενε να ταξιδέψει όρθιος και στριμωγμένος, του γλίστρησε μια λίρα στην τσέπη καθώς τον αποχαιρετούσε στο σταθμό.

υλικό προς παράδοσιν ή προς καταστροφή

Λίρα, εικοσάρικο, δεν θυμάμαι πια. Δεν ζουν κανένας από τους δυο τους για να το διευκρινίσω. Και τι αξία είχαν τότε τα εικοσάρικα κι οι λίρες; Ιδέα δεν έχω. Όμως νιώθω το νόμισμα να πέφτει στον πάτο της τσέπης, στο χοντρό στρατιωτικό ύφασμα, σα μικρό φυλακτό, νιώθω το ελαφρύ του βάρος να ακολουθεί το νεαρό έφεδρο σε κείνο το μακρύ ταξίδι. Θυμάμαι αυτό το χέρι, της μεγάλης αδερφής που χαϊδεύει το σακάκι του μικρού της αδερφού καθώς φεύγει για το μέτωπο.

Μεγαλώνοντας λίγο άρχισα να απορώ. Όταν έμαθα λεπτομέρειες για το καθεστώς του Μεταξά ας πούμε. Εκείνο το ‘πήγαινα να πολεμήσω το φασισμό’ με μπέρδευε. Μα γιατί δεν τον πολεμούσατε εδώ το φασισμό, σκεφτόμουνα, αλλά δεν έβρισκα ευκαιρία να το διατυπώσω. Ακόμα το σκέφτομαι, κι ο πατέρας μου είναι εικοσιδύο χρόνια που έχει πεθάνει. Σε κάθε φάση της ζωής μου βρίσκω κι άλλη απάντηση. Τώρα ας πούμε, που βλέπω το φασισμό τόσο ζωντανό και απειλητικό εδώ πέρα, καταλαβαίνω ότι είναι πιο εύκολο να τον πολεμάς στα σύνορα από ότι στην ίδια την πόλη σου, κι ακόμα ότι είναι ανακουφιστικό να μπορείς πια να πάρεις θέση. Με τον Άξονα ή με τους Συμμάχους, θα σκέφτονταν πολλοί που έβλεπαν το Μεταξά να μοιάζει με τους φασίστες πολύ περισσότερο από ότι με τα δημοκρατικά καθεστώτα, κι ίσως υπήρχαν αμφιβολίες ως προς τη στάση του. Με τους Συμμάχους λοιπόν, επιτέλους ήξεραν εκείνη την ημέρα με τίνος το μέρος ήταν, κι ο πατέρας μου ήταν με το μέρος εκείνων που ήθελε. Των δημοκρατικών. Όταν θα κέρδιζαν τον πόλεμο θα ήταν υποχρεωτικό, λογικά, να έχει και η Ελλάδα δημοκρατία. Νικώντας το φασισμό του Μουσολίνι θα νικούσε κάθε φασισμό. Δεν θα μπορούσε μετά να υπάρχει πισωγύρισμα. Συμμαχούσαν εκείνη τη μέρα με τους Άγγλους οριστικά, αλλά και με όλους όσους πολεμούσαν και συγκρούονταν με το φασισμό.Στο παγκόσμιο στρατόπεδο έπαιρναν θέση. Το πράγμα ξεκαθάριζε, γι αυτό έτρεχε χαρούμενος. Γι αυτό έτρεχαν χαρούμενοι.

Κάποτε, πολύ αργότερα από την εποχή εκείνων των επετειακών διηγήσεων, βρήκα το σημειωματάριο του πατέρα μου καταχωνιασμένο κάπου, ένα μικρούτσικο φθαρμένο τετραδιάκι δεμένο με κόκκινο χαρτί. Το κρατούσε όσο ήταν στο οχυρό Λίσε. Βόμβες, όπλα, πολυβόλα, πόλεμος, θέσεις  που κινδυνεύουν, προελάσεις, υποχωρήσεις, όλο για τέτοια έγραφε το ξεθωριασμένο από δεκαετίες μελάνι. Όμως σε μας δεν έλεγε τέτοια. Σε μας έλεγε για το άλογο του. Ήταν στο ιπποκίνητο πυροβολικό. Έλεγε για το φίλο του το Ζώη, που όταν τους ανάγγειλαν την παράδοση της Θεσσαλονίκης είχε βάλει τα κλάματα και του φώναζε πως είναι ψέματα, ψέματα, και τον έσπρωχνε να σταματήσει να μιλάει. Μας έλεγε και για έναν μόνιμο αξιωματικό, που ποζάριζε με το σπαθί στον καθρέφτη ενός δωματίου όπου έμεναν μαζί, όταν πια είχαν νικηθεί οι Έλληνες και οι Γερμανοί είχαν πει ότι θα μπορούσαν ωστόσο να κρατήσουν τη στολή τους. Κοιταζόταν από το πλάι εκείνος ο τύπος κι έλεγε ευχαριστημένος: ‘Μμμ ωραίος θα είμαι με το σπαθάκι μου!’ Μας έλεγε, τέλος, για την απόφαση του να φύγει κρυφά με κείνον το Ζώη, ή κάποιος άλλος ήτανε, δεν θυμάμαι πια. Να φύγουν με τα άλογα για νότια. Είχαν εντολή να παραδώσουν το υλικό, και ‘εγώ δεν παραδίδω’ είπε ο Ζώης. ‘Πάμε να φύγουμε’. Και που έτρεξαν με τα άλογα μέχρι τη θάλασσα, και κάποια στιγμή γλίστρησε το άλογο κι έπεσε στο χιόνι, εκεί κοντά στο Νευροκόπι. Και τότε μια γυναίκα ήρθε και τον βοήθησε, μια γυναίκα με μαντήλι που τον έπιασε από τις μασχάλες και του έλεγε: ‘Μάνουσκα, μάνουσκα..’

Και πιο πολύ απ’ όλα θυμάμαι κι ακόμα ξεσηκώνομαι μέσα μου, εκείνο το όμορφο άλογο που αφού τον  πήγε μέχρι τη θάλασσα, λαχανιασμένο και κουρασμένο, είχε φτάσει η στιγμή να το αφήσει. Και τότε ξαφνικά το άλογο εκείνο ήταν το υλικό που θα έπρεπε να είχε παραδώσει. Αν το άφηνε θα το έπαιρναν οι Γερμανοί, και κλαίγοντας, έβγαλε το πιστόλι και το σκότωσε. Ύστερα μπήκαν οι δυο άντρες σε μια βάρκα και τραβώντας όλη τη νύχτα κουπί, έφτασαν στη Θάσο.

-Μα γιατί το σκότωσες το αλογάκι, ρωτούσαμε κάθε φορά, ο αδερφός μου κι εγώ, κλαίγοντας το κι εμείς τόσα χρόνια αργότερα.

Ισμαηλία1942. Για λεπτομέρειες παραπέμπω στον Τσίρκα

-Σας είπα, θα το έπαιρναν οι Γερμανοί!

-Και τι πείραζε;

Μας εξηγούσε ο μπαμπάς μου ο καημένος τι πείραζε που θα το έπαιρναν οι Γερμανοί, αλλά εμείς κατά βάθος δεν συμφωνήσαμε ποτέ ότι ήταν προτιμότερο να πεθάνει το αλογάκι. Τέτοια γενιά ήμασταν εμείς, πολυτελείας, κι ακόμα και τώρα που έχω ωριμάσει και γερνάω, ακόμα και τώρα δεν έχω πειστεί ότι θα πείραζε τόσο πολύ να είχε ζήσει το αλογάκι, κι ας το είχαν πάρει οι Γερμανοί. 

Από τη Θάσο η αφήγηση δεν είχε θησαυρισμένα επεισόδια, και βιαστικά περνούσαμε στη Μυτιλήνη, όπου είχε συναντήσει τα αδέρφια του τυχαία στο λιμάνι. Ο μεγάλος του αδερφός δεν είχε στρατευτεί λόγω αναπηρίας και μετέφερε μαζί του το αρχείο της Εθνικής Τραπέζης Ξάνθης. Έμεναν στην Ξάνθη τότε εκείνοι. Είχε φύγει για τη Μυτιλήνη μαζί με τη μικρή τους αδερφή την Ολυμπία, την οδοντίατρο. Γινόταν ένας χαμός στο λιμάνι της Μυτιλήνης, έρχονταν, από τα μέρη που έπαιρναν οι Γερμανοί, φαντάροι κι αξιωματικοί για να περάσουν στην Τουρκία, η οποία ήταν τότε ουδέτερη, και να συναντήσουν στην Αίγυπτο τον ελληνικό στρατό, έρχονταν πρόσφυγες σαν τα αδέρφια του πατέρα μου, άνθρωποι που δεν ήξεραν πού να πάνε και τι τους περιμένει. Ειδήσεις δικές του δεν είχαν στην οικογένεια, κι εκείνος δεν ήξερε τι γίνονταν εκείνοι, και ξαφνικά μέσα στον κόσμο τον είδαν να περπατάει και άρχισαν σαν τρελοί να φωνάζουν: ‘Ο Σπύρος μας, ο Σπύρος μας!’

Αυτή τη συνάντηση πιο πολύ μου την είχε περιγράψει η θεία μου η Ολυμπία παρά ο μπαμπάς μου, που ήταν τότε σε πολύ περιπετειώδη κατάσταση για να συγκλονιστεί συναντώντας τα αδέρφια του. Συνέχισε εκείνος προς Τουρκία, κι ύστερα πέρασε στη Χίο κι από κει στην Αίγυπτο,  ενώ οι δυο άμαχοι μαζί με το αρχείο τους πήγαν στην Αθήνα όπου δεν ξέρω τι απέγινε. Το αρχείο εννοώ. Μπορεί να το παρέδωσαν στην Τράπεζα και να κατέληξε στους Γερμανούς, ή να τους είπαν να το κρύψουν. Δεν ενδιαφέρθηκα ποτέ για εκείνο το αρχείο, που δεν είχε ψυχή στο κάτω- κάτω, όπως το άλογο που θυσιάστηκε για να μη γίνει κτήμα του κατακτητή.

Στην Τουρκία ο πατέρας μου έκανε το διερμηνέα, αφού ήξερε τούρκικα λόγω καταγωγής, κι έτσι βοηθώντας τους άλλους πέρασε στη Χίο, όπου συνέβη το πιο αξέχαστο περιστατικό της περιπλάνησης αυτής.

Στη Χίο τον φιλοξένησε κάποιος εφοπλιστής στο σπίτι του. Είχε μια ωραία κόρη, κι όπως ήταν κι ο μπαμπάς μου τότε νέος και γοητευτικός και πολύ ευαίσθητος στο ωραίο φύλο, φλερτάρανε οι δυο τους πολύ ευχάριστα μέχρι την ώρα του ύπνου, ο οποίος μετά από καιρό ήταν πολυτελής: καθαρά, τριζάτα σεντόνια, αφράτα μαξιλάρια κλπ. Το άλλο πρωί ο νεαρός γόης ξύπνησε νωρίς και πήγε για ένα μπανάκι στη θάλασσα. Άφησε τη φανέλα του στα βοτσαλάκια, κολύμπησε, κι όταν γύρισε τι να δει; Ήταν γεμάτη ψείρες η φανέλα. Τότε τις πήρε χαμπάρι τις ψείρες, τότε τις  κατάλαβε. Ζώντας μαζί τους μήνες και μήνες τις είχε πλέον συνηθίσει. Γεμάτος ντροπή, σηκώθηκε κι έφυγε από το μέρος εκείνο, χωρίς να γυρίσει στο πλουσιόσπιτο να πάρει την τσάντα του, να χαιρετήσει την κοπέλα!

-Μα καλά, έτσι έφυγες, χωρίς ένα ‘γεια’;

-Σκέψου τι θα έλεγαν για μένα τη στιγμή που θα έβλεπαν το κρεβάτι όπου είχα κοιμηθεί!
-Μα δεν ήταν χειρότερο να φύγεις έτσι, χωρίς να χαιρετήσεις, να πεις ευχαριστώ για τη φιλοξενία;



Πόση ζέστη θα έκανε για να επιτρέπονται σορτς!

-Εγώ δεν άντεξα να γυρίσω, να τους αντικρίσω...

Πάει, δεν τους καταλαβαίναμε αυτούς τους ανθρώπους. Μυστήριες ευθιξίες. Μυστήριες ιδέες. Ανεξήγητα ήθη και έθιμα…

Πλατεία Αιγύπτου, κάτω από το Πεδίο του Άρεως. Εκεί δίπλα μέναμε και μένουμε. Πλατεία αφιερωμένη στους Έλληνες που πολέμησαν στην Αίγυπτο. Όμως ο μπαμπάς μου δεν ταυτιζόταν με τους ήρωες αυτούς. Κάτι δεν πήγαινε καλά. Καθώς περνούσε στην Αίγυπτο η αφήγηση, καθώς φτάναμε πια υποτίθεται στο κυρίως θέμα μας, το νήμα της μυστηριωδώς χανόταν. 'Την ξέρετε τη συνέχεια, μας έλεγε, πήγα στην ελληνική ταξιαρχία, πολεμήσαμε στο Ελ Αλαμέιν, πληγώθηκε ελαφρά, έμεινα λίγο στο νοσοκομείο, αυτά'. Βέβαια, είχε περάσει η ώρα ενώ μας μιλούσε, σκοτείνιαζε, ο μπαμπάς είχε κουραστεί. 'Μάλλιασε η γλώσσα μου' μας έλεγε, και ακουμπούσε οριστικά τη φρουτιέρα στη θεση της, να πάει για το μεσημεριανό του υπνάκο. Αναγκαστικά το διαλύαμε. Ωστόσο εκείνο το μυστήριο περί της Αιγύπτου δεν έλεγε να διαλυθεί.  Καμία χρονιά, όσο ήμασταν παιδιά, δεν έφτασε η περιγραφή μέχρι τα όσα είχαν συμβεί στην Αίγυπτο.

Του ξέφευγαν ενίοτε, σε άλλες στιγμές, όχι στις επετειακές εκείνες διηγήσεις, διάφορα πικρά λόγια, που έμεναν μετέωρα να τυραννούν το μυαλό μας χωρίς εξήγηση:

‘Μας είχαν βάλει ένα φύλακα θεώρατο που μας απειλούσε με το αυτόματο, ποιους; Εμάς που πήγαμε μόνοι μας να τους βρούμε για να πολεμήσουμε μαζί τους!’

-Ποιοι μπαμπά;

-Ποιοι; Έκανε μια στροφή να φύγει, το μετάνιωνε, γύριζε και μου πετούσε: οι Εγγλέζοι.

-Μα πώς; Αφού ήταν μαζί μας οι Εγγλέζοι.

Δεν καταλάβαινα. Δεν ήθελε να καταλάβω. Μετάνιωνε που μου είχε μιλήσει. Έφευγε, έλεγε κάτι σαν: ‘Άσε, άσε’ και πήγαινε στη δουλειά του. Ήταν πράγματι πολύ περίπλοκο. Καλά, θα μου το εξηγούσε κάποτε.

Μήνες μετά το ξανάφερνε η κουβέντα. Έβγαζε ένα τσιγάρο, το κοιτούσε, χαμογελούσε, κι έλεγε:

-Θα το καπνίσω ολόκληρο. Και θα το ανάψω με σπίρτο!

Με κοιτούσε με νόημα. Χαμογελούσα κι εγώ, ηχώ των λέξεων και των νοημάτων του πιστή κι αφοσιωμένη. Τόσο απολάμβανα την παρουσία του που σπάνια έκανα ερωτήσεις. Μπορεί και να τον κούραζα με τη διαρκή λατρεία μου, γι αυτό συνέχιζε μόνος:

-Έτσι έλεγε ο Θάνος στο Σύρμα…

καφεδάκι στην Αλεξάνδρεια

-Ο κύριος Θάνος;

-Ναι, ο μπαμπάς της Νίνας…

Ο Θάνος ήταν φίλος και συνάδελφος του, είχαν μαζί το δικηγορικό τους γραφείο. Ήταν ψηλός με γαλάζια μάτια, απίστευτα ευγενικός και χαμηλών τόνων, το αντίθετο του πληθωρικού μου μπαμπά. Δεν καταλάβαινα πάντως και πολύ καλά αυτή την ιστορία με το τσιγάρο.

-Δηλαδή, πώς αλλιώς να το άναβε; αποφάσισα να ρωτήσω τη χιλιοστή φορά που άκουσα αυτή τη μυστηριώδη φράση.

-Όπως οι άλλοι. Το έκοβαν κομματάκια για να τους κρατήσει, κι ύστερα δεν είχαν σπίρτο, γιατί μας έδιναν από ένα σπίρτο για κάθε τσιγάρο, οπότε, όταν άναβαν ξανά το κομματάκι τους, έψαχναν κάποιον που να καπνίζει ήδη για να πάρουν από την καύτρα του.

Ποιοι άλλοι έκοβαν τα τσιγάρα; Ποιοι τα έδιναν σε ποιούς;Το μυστήριο παρέμενε, γινόταν και κάπως πιο πυκνό.

-Μα γιατί δεν σας έδιναν τσιγάρα; (άλλα τόσα χρόνια μετά, μέχρι να βρεθεί το θράσος για νέα ερώτηση που θα διέλυε τη μαγεία της φωνής και των εμβληματικών του φράσεων)

-Αφού ήμασταν αιχμάλωτοι…

-Των Γερμανών; (χρόνια αργότερα, είπαμε, άλλα τόσα από την προηγούμενη κλπ κλπ)

-Όχι, των Εγγλέζων…

-Μα πώς;

-Ήθελαν να μας κάνουν χωροφύλακες στην Ελλάδα!
Στροφή και αποχώρηση. Και το μυστήριο να πυκνώνει.

στρατιωτικο κόρδωμα μπροστά σε στρατιωτικές σκηνές

Τελικά έμαθα από άλλες πηγές, και το έζησα με τις "Ακυβέρνητες πολιτείες" του Τσίρκα, το περίφημο Κίνημα του Απρίλη 43 στο στρατό της Αιγύπτου, που ήταν σύμφωνα με πολλούς ο πρόλογος στον ελληνικό εμφύλιο πόλεμο. Ο πατέρας μου είχε πάει με τους αριστερούς, επειδή, εξηγούσε σε άλλο περιστατικό:

-Να σου πω πώς έγινα κομμουνιστής; Θέλεις να μάθεις; (ρητορική ερώτηση, εγώ ήθελα να μάθω τα πάντα που τον αφορούσαν, εκείνος δεν ήθελε να τα μάθω) Κατεβαίναμε στο Νείλο με ποταμόπλοιο και καθόμασταν και βλέπαμε τις όχθες, τους αγρότες να δουλεύουν. Και βλέπω μια γυναίκα να σκάβει μαζί με άλλες, κι έναν που γυρνούσε ανάμεσά τους με το καμτσίκι να τη χτυπάει. Ακούς εκεί; Χτυπούσε τη γυναίκα ο άνανδρος, ο αχρείος. Κι αρχίσαμε να φωνάζουμε από το πλοίο, και ούτε που τον ένοιαξε. Ε, εκείνη τη στιγμή έγινα κομμουνιστής. Οι άνθρωποι είναι ελεύθεροι. Δεν μπορείς να τους χτυπάς. Πρέπει να τους φέρεσαι με αξιοπρέπεια, όσο φτωχοί κι αν είναι, όποια δουλειά κι αν κάνουν. Οι άνθρωποι είναι ίσοι. Γεννιούνται με ίσα δικαιώματα. Για σκέψου τα μωρά που έρχονται στον κόσμο, δεν είναι όλα ίδια; Σκέψου τα γυμνά μωρά…

Βόλτα στο Τελ Αβίβ 1942

Οκέι, έγινα κι εγώ λοιπόν κομουνίστρια εκείνη την ίδια στιγμή. Έστω κι αν η διακήρυξη του κομμουνισμού ήταν ελλιπής, νομίζω ότι παρέμεινα κομουνίστρια μέχρι να βεβαιωθώ ότι σαν καθεστώς δεν τηρούσε τις απαράγραπτες αρχές της αξιοπρέπειας και της ισότητας που έμπαιναν πάνω απ’ όλα. Γιατί εκείνη η εικόνα με τα ίσα, γυμνά μωρά χάραξε στο μυαλό μου την έννοια της ισότητας ανεξίτηλα, πιο βαθιά από κάθε νομική ανάλυση και κάθε λογικό επιχείρημα.

Αλλά το πώς το θέαμα της γυναίκας που τη χτυπούσαν δίπλα στο Νείλο συνδεόταν με το φρουρό ενός εγγλέζικου στρατοπέδου όπου ο γλυκύτατος κύριος Θάνος προτιμούσε να καπνίζει το τσιγάρο του ολόκληρο, έκανα επίσης κάμποσο καιρό να καταλάβω.

 Αλλά και όσα κατάλαβα διαφοροποιούνται στο μυαλό μου με τα χρόνια.  Καταλαβαίνω τώρα πως ο μπαμπάς μου είχε τις αμφιβολίες του για την ορθότητα του κινήματος εκείνου, εκ των υστέρων, γι αυτό δεν κάθισε ποτέ να το συζητήσει μαζί μου, ακόμα κι όταν μεγάλωσα. Εκείνη η αριστερή ανταρσία των στρατιωτών σε καιρό πολέμου, ήταν τελικά δίκαιη; Όπως τον φέρνω στο μυαλό μου με τις μισοτελειωμένες φράσεις και τα κενά στις διατυπώσεις του, αισθάνομαι ότι δεν ήταν σίγουρος πως δεν είχε στασιάσει και δεν είχε υποφέρει τσάμπα. Ξέρω κιόλας ότι προσπάθησε να συμβιβαστεί γυρίζοντας στην Έλλάδα, έμεινε αριστερός αλλά όχι ΚΚΕ, ψήφιζε ΠαΣοΚ μετά τη μεταπολίτευση. Κατά βάθος ήταν αστός που πίστευε στη δημοκρατία πολύ περισσότερο από τον κομουνισμό. Αλλά αυτούς τους ανθρώπους το σκληροπυρηνικό κράτος της δεξιάς μετά τον πόλεμο μπορούσε να τους κάνει να υπερασπίζονται, πέρα απο τις νεανικές τους επιλογές, ακόμα και ανελεύθερα καθεστώτα.

Είκοσι μήνες έμειναν τότε στο 'Σύρμα'. Δημιούργησαν εκεί μέσα ένα είδος αλληλοδιδακτικού σχολείου, όπου ανέβαζαν και παραστάσεις. Οργανώνοντας το σχολείο εκείνο είχε την ευτυχία να ακολουθεί τα ίχνη του πατέρα του, ο οποίος στην πατρίδα τους ήταν πρόεδρος της Σχολικής Εφορίας. Πιο πολύ απ' όλα πίστευαν κι οι δυο στο διαφωτισμό. 
Τον πίκραινε που είχε επιστρέψει στην Ελλάδα με εκείνο το σιδερόφραχτο καράβι, που διάφορες κυρίες και δεσποινίδες οι οποίες δεν ήταν καλά πληροφορημένες περί των ανδραγαθημάτων του αξιωματικού από την Αίγυπτο και τον περίμεναν με ανοιχτές αγκάλες, γύρισαν την πλάτη τους και την αγκάλη τους μόλις μάθανε τις λεπτομέρειες. Θα ήθελα να έχει ζήσει μέχρι το φθινόπωρο του 1987, όταν αποφάσισε η ελληνική κυβέρνηση επιτέλους, το ΠαΣοκ τότε, να αποφανθεί ότι δεν ήταν προδότες εκείνοι οι άνθρωποι και μάλιστα τους απένειμε παράσημα, ‘αναμνηστικόν μετάλλιον δια την συμμετοχήν εις την αντίστασιν εις Μέσην Ανατολήν’ Αλλά είχε πεθάνει τρεις μήνες πριν, τον Ιούλιο της ίδιας χρονιάς, και δεν πρόλαβε έστω και για μια στιγμή να χαρεί αυτή την αναγνώριση, αυτή την ανατροπή στο επίσημο βλέμμα.

Για κάτι τέτοια, α προπό, εγώ συγχωρώ πολλά στο ΠαΣοκ του Ανδρέα. Για κάτι τέτοια που προσπάθησαν να κλείσουν τις παλιές πληγές.

Τέλος. Τρέχει το χέρι μου και γίνανε πολλές οι λέξεις, θα βαρεθούν οι αναγνώστες. Μου αρέσει αυτή η φωτογραφία. Εκδρομή στις πυραμίδες. Είναι τόσο νέοι αυτοί οι τρεις, τόσο φωτεινοί κι ευτυχισμένοι. Ο μπαμπάς μου, που τον γνώρισα αρκετά εύσωμο, είναι εδώ τόσο λεπτός. Τον άλλον δεν τον ξέρω, αυτόν που ακουμπάει στην καμήλα, ούτε την κοπέλα, που είναι ντυμένη μεγαλίστικα αλλά αστράφτει από νιάτα. Έτσι ντύνονταν οι κοπέλες τότε, κυρίες από τα δεκάξι τους. Μπορεί να είχαν πόλεμο, να μην ξέρανε πού βρίσκονταν οι οικογένειες τους, αλλά ήταν νέοι και ωραίοι, κι η ζωή συνεχιζόταν. Μια μέρα στις Πυραμίδες, θα είχαν ξεχάσει τους Γερμανούς και τους Εγγλέζους, τους κομμουνιστές και τους φασίστες, και θα σκέφτονταν μονάχα να λένε αστεία, να πιούνε κάτι δροσερό, να ακουμπήσουν το ανοιχτόχρωμο φόρεμα της νεαρής, να φλερτάρουν και να χαράξουν μια γερή ανάμνηση ο ένας στον άλλον.

Κοιτάζω με τις ώρες αυτή τη φωτογραφία, λες και περιμένω να πεταχτούν αυτοί οι τρεις οι γελαστοί από κει μέσα και να αρχίσουν να τρέχουν στο δωμάτιο πάνω στην άμμο.. Ζήσανε, χάρηκαν τη ζωή έστω και μέσα σε πολέμους, με βεβαιώνουν με σίγουρο, πλατύ χαμόγελο. Μα ναι, ας ήταν ο φόβος μεγάλος, το σκοτάδι πυκνό, ας είδαν φίλους να πεθαίνουν, είχαν κι αυτοί τις πολυτέλειες τους, είχαν τις συγκινήσεις της σαρκός και της ψυχής, τις διαφυγές τους. Είχε πράγματα να θυμάται ο πατέρας μου, τότε που καθόταν κουρασμένος πια σε μια πολυθρόνα κι αφηνόταν να γεράσει.  Τον ευγνωμονώ που μου άφησε ωραίες φωτογραφίες εκδρομών και διασκεδάσεων από εκείνη την ταραγμένη εποχή.

Εκδρομή στις Πυραμίδες

Εκανα µεγέθυνση σε µια ασπρόµαυρη φωτογραφία µπροστά στις Πυραµίδες, βγαλµένη στη διάρκεια του Β’ Παγκοσµίου Πολέµου. 

Σε πρώτο πλάνο είναι τρεις νεαροί, δυο άντρες µε στολές αξιωµατικών πλαισιώνουν µια κοπέλα που φοράει ανοιχτόχρωµο φόρεµα µε ζώνη και κρατάει από το χερούλι µια µικρή άσπρη τσάντα. Ρούχα εντελώς ακατάλληλα για εκδροµή, αλλά είναι προφανές ότι έχουν πάει εκδροµή. Ο ένας ακουµπά σε µια καµήλα καθισµένη στην άµµο. 

Υποθέτω πως είναι άµµος, δεν ξέρω, δεν έχω πάει. 

Χαµογελούν κι οι τρεις ευτυχισµένοι, τόσο νέοι στην παλιά φωτογραφία, ξένοιαστοι και φωτεινοί. Ξέρω µόνο τον έναν, είναι ο πατέρας µου πολύ πριν γίνει πατέρας µου, τότε που είχε πάει στην Αίγυπτο να πολεµήσει µε τις ελληνικές ταξιαρχίες. Τους άλλους δυο δεν τους ξέρω. Δεν ρώτησα ποτέ, παράξενο, δεν είχα περιέργεια; Κάθε 28η Οκτωβρίου, όσο ήµασταν παιδιά, καθόµασταν να ακούσουµε τις πολεµικές του περιπέτειες. Ηταν βεβαίως ηρωικές, να περνάει µε βάρκα από τη Θράκη στη Θάσο, από κει στη Μυτιλήνη και την Τουρκία, τη Χίο και την Αίγυπτο. Ηταν κάµποσο περίπλοκες, να ξεκινά να πολεµήσει τους Γερµανούς, να καταλήγει σε στρατόπεδο Αγγλων, να επιστρέφει πολύ καιρό µετά την απελευθέρωση, µε φρουρούµενο πλοίο. Υπήρχαν µυστήρια που κάνανε πολύ καιρό να λυθούν και δηµιουργούσαν δυσεξήγητα κενά στη διήγησή του. Σιωπές και κάτι πεισµατικές φράσεις που όταν τις έλεγε σα να µετάνιωνε, βυθιζόταν σε περισυλλογή. Τα µυστήρια λύθηκαν πολύ αργότερα, µετά τη Μεταπολίτευση που αποκάλυψε τα κρυµµένα βιογραφικά των ανθρώπων ανοίγοντας νέες συζητήσεις. Ακόµα δεν έχουµε καταλάβει όλα όσα έγιναν τότε. Αλλά ξέρω κοιτάζοντας την ασπρόµαυρη φωτογραφία, ότι εκείνη τη µέρα στις πυραµίδες ο λυγερός νεαρός που δεν είχε ακόµα οικογένεια, ήταν κεφάτος κι ευτυχής, µπορούσε να χαµογελάει ανυπόκριτα στον ήλιο. 

https://www.tanea.gr/2010/10/27/opinions/analwsima-ekdro-i-stis-pyra-ides/

Λογική κι ευαισθησία

Οταν λέµε ανακύκλωση στους µηχανισµούς του Δήµου Αθηναίων, δεν εννοούµε απλώς να φύγει το ένα κόµµα για να έρθει το άλλο. Αν κι εγώ, το οµολογώ, θα ψήφιζα και την κοµµατική επιλογή µε κρύα καρδιά έστω, γιατί µια εξουσία που µένει δυόµισι δεκαετίες απαράλλαχτη κι ανενόχλητη σαπίζει µαζί µε τους υπηκόους της, ακόµα κι αν αποτελείται από αγίους. 

Που λέει ο λόγος. Ωστόσο µάς προσφέρεται η πολυτέλεια ενός ανθρώπου που δεν έχει καµία σχέση µε το κουρασµένο πολιτικό προσωπικό. Ο συνήγορος του πολίτη είναι αυτό που λέει, συνήγορος του πολίτη. Δεν έχει µόνο το όνοµα, δεν είναι ρεκλάµα και σλόγκαν, είναι καθηµερινό κυνηγητό της ουσίας σε νόµους και πρακτικές, το ξέρουµε. Λοιπόν τόσα χρόνια λέµε πως κουραστήκαµε µε τα κόµµατα και τους µηχανισµούς, µε τα ίδια και τα ίδια, τώρα που η πρόταση Καµίνη κάνει την υπέρβαση λέµε πως δεν είναι αρκετά σταρ. Δηλαδή δεν είναι όλα όσα έχουµε µπουχτίσει. Καταγγέλλουµε τα κόµµατα ότι µας χειραγωγούν, όταν κάτι κινείται σε διαφορετική κατεύθυνση φοβόµαστε µήπως δεν χειραγωγηθεί αρκετά το εκλογικό σώµα. Αλλά η Αθήνα δεν χρειάζεται σταρ. Οι σταρ δεν αντέχουν ούτε την πρώτη συνεδρίαση του Δηµοτικού Συµβουλίου, κι η δουλειά των σκουριασµένων µηχανισµών συνεχίζεται ερήµην τους. Η Αθήνα χρειάζεται λογική κι ευαισθησία. Λένε πολλοί ότι χρειάζεται και αντοχή, ότι ένας λογικός και ευαίσθητος πανεπιστηµιακός που θα αναγκαστεί να συγκρουστεί µε παγιωµένες πρακτικές αφανών συνηθειών της δηµοτικής εξουσίας, δεν θα τα βγάλει πέρα. Ετσι λένε, και παραιτούνται από την προσπάθεια. Είναι ξεκούραστο να κατρακυλάς στην παρακµή. Ισως έχουν και δίκιο. Ο Καµίνης, κανένας Καµίνης, µόνος του δεν τα βγάζει πέρα. Χρειάζεται κι εµάς, την καθηµερινή µας συνεργασία. Εξάλλου δεν υπάρχει συνήγορος του πολίτη χωρίς πολίτες. 

https://www.tanea.gr/2010/10/26/opinions/analwsima-logiki-kai-eyaisthisia

Ανακύκλωση τώρα!

Βραδάκι φωτεινό και ξαφνικά περνούν στον δρόµο περήφανα και θορυβώδη κάτι φορτηγά θηριώδη. Θυµίζουν απορριµµατοφόρα, αλλά είναι, λέει, της ανακύκλωσης τα φορτηγά, έχουν στο πλάι εκείνα τα σκιτσάκια µε τις συσκευασίες. Βρε, για δες, υπάρχουν λοιπόν τα ειδικά φορτηγά ανακύκλωσης, έστω και µια φορά στα τέσσερα χρόνια περνάνε και µαζεύουν το περιεχόµενο των µπλε κάδων. Μπορεί να µην αντέχουν τα εργοστάσια ανακύκλωσης να ξεχωρίζουν περισσότερα υλικά, γι’ αυτό τον υπόλοιπο καιρό τους µπλε κάδους τους αδειάζουν στα συνηθισµένα σκουπιδιάρικα. Η αλήθεια είναι το έχω δει µε τα µάτια µου το θέαµα αυτό, αλλά συνεχίζω να ανακυκλώνω και να τσακώνοµαι µε όσους ρίχνουν άσχετα σκουπίδια στον µπλε κάδο. Κι αυτούς που µε ειρωνεύονται τους αγνοώ, ακόµα κι αν οι κάδοι ανακύκλωσης είναι απάτη, ή σχεδόν απάτη, εµείς λέω να συνεχίσουµε να ανακυκλώνουµε εκεί, σαν ένα σιωπηλό κίνηµα πολιτών που εκφράζει καθηµερινά την πεποίθησή του ότι αξίζει κάτι καλύτερο από αυτό που του δίνουν. Ξέρω, σε άλλες πόλεις η ανακύκλωση γίνεται διαφορετικά, αλλά δεν στρέφω την πλάτη ακόµα και σε αυτή την ποµπώδη και καθόλου πειστική ανακύκλωση που υποτίθεται ότι κάνουµε εδώ. Μπορεί να µην αξίζουµε το καλύτερο. Κουραστικά, πεισµατικά, κάθε µέρα ξεχωρίζω κεσεδάκια, µπουκάλια, αλουµίνια. Αλλά η εξουσία πρέπει επίσης να ανακυκλωθεί. Αυτοί οι διαµερισµατικοί σύµβουλοι, είκοσι χρόνια στην ίδια θέση, πρέπει να ανακυκλωθούν επειγόντως.. Τα στελέχη του Δήµου, οι διευθυντές, οι αντιδήµαρχοι, αυτοί οι άνθρωποι της ήσυχης, βολεµένης και χορτάτης δηµοτικής εξουσίας, πρέπει να ανακυκλωθούν πριν χωνέψουµε όλοι στη χωµατερή αυτής της πόλης. Εχουµε καταντήσει να τροµάζουµε από το νέο, τόσο η πώρωση του Δήµου µάς µόλυνε το µυαλό και την ψυχή. Χρειαζόµαστε επειγόντως ανακύκλωση, ανθρώπων, ιδεών και εικόνων. Ανακύκλωση ελπίδων και συσκευασίας, ανακύκλωση προπαντός περιεχοµένου. 

Καπνιστές σας ζηλεύω

Δεν καταλαβαίνω γιατί δεν σας αρέσει η απαγόρευση του καπνίσµατος. Ανοίγει τόσες κοινωνικές προοπτικές, τόσους νέους ορίζοντες. Το κάπνισµα έξω σας χαρίζει µια καινούργια διάσταση, µια δεύτερη πόλη. Και µιλώντας για πόλη, στην Πόλη ξέρετε τι κάνουν; 

Στα τραπεζάκια που είναι έξω, σε µερικά µαγαζιά ακουµπούν στη ράχη της καρέκλας µια µάλλινη εσάρπα διπλωµένη για τους καπνιστές που κρυώνουν. Μου φαίνεται τόσο ευρηµατικό και συµπαθές που σκέφτοµαι να ξαναρχίσω τις προσπάθειες να µάθω να καπνίζω, που τις έκοψα γύρω στα είκοσι. 

Δεν είναι βαρετό να ζούµε συνέχεια στο ίδιο περιβάλλον, µες σε καπνούς και σε βρισιές, τη στιγµή που τα πεζοδρόµια µάς περιµένουν να τα ανακαλύψουµε; 

(Τώρα µιλάω ήδη σαν εν δυνάµει καπνιστής!) 
Βέβαια εδώ κρύο δεν κάνει και όσοι θέλουν να βάλουν εσάρπες στις καρέκλες θα πρέπει να περιµένουν καιρό, αλλά υπάρχει η ελπίδα για κάποιον που θέλει επειγόντως να καπνίσει, ότι θα συναντήσει έξω από την ταβέρνα του, το κουτούκι ή το µπαρ του, µια παρέα ενδιαφέρουσα που σε καινούργιο φόντο θα τη δει αλλιώς. Κι αν πιάσει και λίγη ψύχρα ποιος στη χάρη του, θα µπορεί να απολαύσει τη σπάνια γεύση της ανθρώπινης αλληλεγγύης ενώπιον έστω των καιρικών συνθηκών, θα έχει ευκαιρίες να αστειευτεί ή να φλερτάρει. 

Στάδιον δόξης λαµπρόν ανοίγεται στης Σταδίου την οδόν, καθώς και σε όλες τις άλλες. Γιατί επιδεικνύετε αυτήν την αρνητική στάση, αγαπητοί καπνιστές, γιατί φοβάστε τόσο την καινοτοµία; Ασε που έχω την εντύπωση ότι ήδη τη γλεντάτε αυτήν τη µικρή κατασκήνωση στα πεζοδρόµια, ένα τσιγάρο δρόµο, αλλά δεν το λέτε για να µη χάσετε πόντους. 

Ελάτε τώρα, οµολογήστε το, θα βρούµε κι εµείς οι άλλοι έναν τρόπο να µπούµε στην παρέα σας, έστω µε µια τζούρα. 

Τα τρένα που μας τίναξαν τις συνάψεις

Ποιοι είναι αυτοί που διαφηµίζουν τον ΟΣΕ, τον καηµένο τον ΟΣΕ που θέλει η κυβέρνηση η κακιά να τον κλείσει; Μήπως τα στελέχη µε τους µισθούς των δύο και τριών και τεσσάρων χιλιάδων ευρώ τον µήνα; Αυτοί που πλήρωναν συνεδρίες αλατοθεραπείας στο Σύνταγµα για να τους κατεβαίνουν ιδέες µέσα στις αλατοσπηλιές, αλλά που δεν τους κατέβηκαν; Γιατί αν τους είχαν κατέβει θα είχαν κάνει τα τρένα αληθινά τρένα τόσον καιρό, όχι αποµεινάρια της παρακµής των αποµειναριών που σέρνονται σε γραµµές σκουριασµένων αναµνήσεων. Πώς µπορούν και µιλάνε, αυτοί που µας έκαναν να µισήσουµε το πιο συµπαθητικό, το πιο ποιητικό και λογοτεχνικό επάγγελµα του κόσµου; Πώς µπορούν και πληρώνουν διαφηµίσεις για να καταγγέλλουν την άκαρδη κυβέρνηση, η οποία θέλει λέει να µας κάνει να αγοράσουµε όλοι αυτοκίνητα; Δεν ντρέπονται καθόλου να λένε τέτοια; Αυτοί δεν αγόρασαν αυτοκίνητο; Γιατί δεν µας λένε πόσα αυτοκίνητα συµφέρει να αγοράσεις µε τον µέσο µισθό τους µέσα σε έναν χρόνο, για να µιλήσουµε σε ρεαλιστική βάση; Μια λεπτοµέρεια στην ψυχολογία µας, έτσι για όσους αντιλαµβάνονται τα σηµεία των καιρών: Υπάρχει κάτι που συµβαίνει σε αυτήν τη χώρα, πέρα από το Μνηµόνιο και το ΔΝΤ. Κι αυτό είναι ότι µαθαίνουµε πολλά µαζεµένα από τα έργα και τις ηµέρες στελεχών, υπαλλήλων, συνδικαλιστών, και δεν συµµαζεύεται. Οσοι θέλουµε να µάθουµε κι όσοι ακόµα δεν θέλουµε, κάτι ψυλλιαζόµαστε. Βοά ο τόπος πλέον και η κλασική κλάψα, τα σκονισµένα συνθήµατα φαντάζουν σαν εκτροχιασµένα βαγόνια σε σµπαραλιασµένα δίκτυα. Δεν γίνεται ξανά τα ίδια παραµύθια να σερβίρονται µε τόση ευκολία. Για την αγάπη των λογοτεχνικών ηρώων, ανανεώστε λίγο το λεξιλόγιό σας αγαπητοί διαµαρτυρόµενοι όλων των ΔΕΚΟ, και κυρίως του ΟΣΕ. 

https://www.tanea.gr/2010/10/21/opinions/analwsima-ta-trena-poy-as-tinaksan-tis-synapseis/

Μοσέν Αμπντελχοσεϊνί, χωρίς άσυλο

Αυτήν τη νεαρή κοπέλα, φωτογραφία στα χθεσινά «ΝΕΑ», την λένε Μοσέν, που είναι εύκολο. 

Επώνυµο Αµπντελχοσεϊνί, που είναι δύσκολο. Ακόµα πιο δύσκολο να κοιτάξεις αυτό το πρόσωπο, ένα κορίτσι µε γυαλιά, προσεγµένα φρύδια και ανταύγειες στα µαλλιά, που έχει ράψει τα χείλια του µε δυο µαύρες κλωστές, σαν να είναι πληγή που δεν πρέπει να ανοίξει. Πριν από είκοσι χρόνια το είχαν κάνει κάποιοι κρατούµενοι σε φυλακές αυτό, σε ένδειξη διαµαρτυρίας. Μας συγκινούσε τότε το ραµµένο στόµα, στο µεταξύ είναι που πάθαµε κάτι σαν αναισθησία; Η Μοσέν το κάνει για να της δώσει η Ελλάδα πολιτικό άσυλο. 

Περνάνε οι ηµέρες, άσυλο δεν δίνουµε, τα χείλη µένουν έτσι. 

Κοριτσάκι, θέλω να πω στη Μοσέν, µη ράβεις έτσι τα χείλη σου, σε ικετεύω. Δεν έπρεπε να το ξεκινήσεις αυτό καθόλου. Γιατί σε άφησαν; Δεν είχες φίλους από δω, να σου πουν ότι… 

δεν; Δεν, εδώ εµείς, δεν. 

Δεν συγκινούµαστε, πώς το λένε; Μην κυκλοφορείς και φωτογραφίζεσαι έτσι, µας αναγκάζεις να γίνουµε κι άλλο ασυγκίνητοι. Δεν ευκαιρούµε, έχουµε προβλήµατα, µας µειώνουν τους µισθούς, µπαίνουµε σε ύφεση και, επιπλέον, ο πρωθυπουργός σας είναι αντιαµερικανός. Μη µας σπρώχνεις στον πάτο της µικρότητας µε πράξεις εναντίον του εαυτού σου. Δεν θα κερδίσεις τίποτα κι εµείς θα χάσουµε τα τελευταία µας κουρέλια προσχηµάτων, πως είµαστε άνθρωποι λέει, πως ξέρουµε από διώξεις. Δεν µας φτάνουν οι µετανάστες, που αρρωσταίνουν κι επιβαρύνουν το Σύστηµα Υγείας µας (το οποίο τους περιθάλπει αντί να τους αφήνει να πεθαίνουν στον δρόµο), δεν µας φτάνει που οι πολιτικοί µας µιλάνε σαν να έπρεπε να γίνεται αυτό, έρχεσαι κι εσύ µε ραµµένο στόµα; Μα, δεν µας λυπάσαι; Εµείς να σε λυπηθούµε πρέπει; Είσαι σίγουρη;


https://www.tanea.gr/2010/10/20/opinions/analwsima-mosen-a-pntelxoseini-xwris-asylo/

Μαραθώνιος στη γέφυρα

Η φωτογραφία δείχνει τη γέφυρα του Βοσπόρου γεµάτη ανθρώπους. Συνήθως είναι γεµάτη αυτοκίνητα. 

Τις ώρες αιχµής για να περάσεις από τη µία πλευρά στην άλλη, από την Ευρώπη στην Ασία ή το ανάποδο, χρειάζεσαι ένα δίωρο. Μόνο δύο γέφυρες έχει ο Βόσπορος, πώς να χωρέσει ο κόσµος; Αλλά την Κυριακή δεν είχε αυτοκίνητα, οι πεζοί που την πληµµύρισαν έτρεχαν στον Ευρασιατικό Μαραθώνιο. 

Το κάνουν κάθε χρόνο τώρα τελευταία, και δεν σκέφτηκαν να ονοµάσουν τον Μαραθώνιο κάπως αλλιώς. Δεν σκέφτηκαν ότι ο µαραθώνιος έχει ονοµαστεί έτσι από τη µάχη του Μαραθώνα, όπου οι αρχαίοι Αθηναίοι νίκησαν τους αρχαίους Πέρσες και ίσως θα έπρεπε κι αυτοί ως Τούρκοι, και άρα συγγενείς ή απόγονοι των αρχαίων Περσών, να βρουν κάτι δικό τους, να µην υιοθετήσουν το όνοµα αυτό για τον µεγάλο αγώνα δρόµου, να συµπαρασταθούν ύστερα από τόσα χρόνια στη νικηµένη ανατολίτικη υπερδύναµη. Αλλά όχι, ο µαραθώνιος έχει περάσει σε όλες τις γλώσσες, σε όλες τις ηπείρους, ο καθένας τον βλέπει ως αναµέτρηση µε τις δυνάµεις του, το αναγνωρίζει ως πανανθρώπινη παράδοση. Αυτή είναι η τελική νίκη του Μαραθώνα, όσο και να προσπαθούν οι κάτοικοί του να γιορτάσουν την επέτειο της µάχης µε βαρετά πανηγύρια. Ο Μαραθώνας προ πολλού δεν µπορεί να σηµαίνει πια αντιθέσεις και συγκρούσεις. Στη γέφυρα του Βοσπόρου που ενώνει την Ευρώπη µε την Ασία, σε αυτήν την τόσο ιδιότυπη γεωγραφικά περιοχή, µαζεύτηκαν τόσο πολλοί που είναι να απορείς πώς κατάφεραν να φτάσουν απέναντι έτσι στριµωχτά, τρέχοντας κιόλας. Σε ποια κατεύθυνση τρέχουν δεν φαίνεται, µοιάζει να στριµώχνονται στις πύλες της Ευρώπης, θυµίζουν τους µετανάστες τους οποίους η Γηραιά Ηπειρος δεν θέλει, µπορεί όµως να επιστρέφουν και στην Ασία. Ονόµατα αυθαίρετα οι ήπειροι, τα πόδια των ανθρώπων διανύουν αποστάσεις. 

Τελετουργικές καταλήψεις

Το πρωί το ραδιόφωνο µάς πληροφορεί ότι πάνω από εκατό σχολεία «τελούν υπό κατάληψη». Ωραίο αυτό το «τελούν». Δεν πάνε χαµένα τα αρχαία που παπαγαλίζει ο ελληνικός πληθυσµός στο γυµνάσιο και το λύκειο. Εχουµε µάθει όλοι µας ένα σωρό ελληνικούρες τώρα πια, για κάθε περίσταση. 

Κι εδώ που τα λέµε, αυτές οι καταλήψεις των σχολείων έχουν γίνει κάτι πολύ τελετουργικό. Συµβαίνουν κάθε χρόνο σχεδόν, περίπου τέτοια εποχή, ανάµεσα φθινόπωρο και διακοπές των Χριστουγέννων. 

Αν δεν κάνω λάθος, επαναλαµβάνονται την άνοιξη. 

Πάνε µε τον ασταθή καιρό, κατά κάποιον τρόπο. 

Τελετές ενηλικίωσης, από τις οποίες τα παιδιά πρέπει να περνάνε υποχρεωτικά, για να αποδείξουν την παλικαριά και τον ανδρισµό τους (αγόρια και κορίτσια). Εχω δει στην τηλεόραση τελετές ενηλικίωσης Ινδιάνων, που τους αγκιστρώνουν το γυµνό στήθος και τους τραβούν ολόκληρο το σώµα, οπότε µπορούµε να πούµε πως οι καταλήψεις σχολείων είναι κάτι πιο ήπιο. Αλλά και πάλι θα ταλαιπωρούνται τα καηµένα τα παιδιά, να πρέπει να παίζουν από τόσο µικρά το κουραστικό παιχνίδι της επικράτησης σε οµάδες, της ανάδειξης ηγετών, της αναµέτρησης µε όλη αυτή τη µεγαλίστικη ορολογία των διεκδικήσεων που στεγνώνει το µυαλό. Για πρώτη φορά στη ζωή µου, γιατί γενικά δεν το πιστεύω καθόλου, σκέφτοµαι ότι καλύτερα ήµασταν εµείς στο θέµα αυτό (µόνο σε αυτό όµως). 

Με δυο κοπάνες και µια αποβολή µπορούσαµε να κυκλοφορούµε µε ψηλά το κεφάλι, δεν χρειαζόταν όλο αυτό το βάσανο, αυτό το πολιτικό τσαλαβούτηµα. 

Και στις κοπάνες τουλάχιστον πηγαίναµε κάπου αλλού, δεν καθόµασταν πάλι µέσα, στο σχολείο! Αλλά τώρα παίζουν και οι γονείς, µερικοί συµπαρίστανται στα παιδιά, άλλοι κάνουν µηνύσεις. 

Οµως, ενηλικίωση µε τους γονείς να σε κρατούν και να σε προστατεύουν δεν γίνεται. Παιδιά, χρειάζεται να βρείτε κάτι άλλο.
https://www.tanea.gr/2010/10/15/opinions/analwsima-teletoyrgikes-katalipseis/

Κωνσταντινούπολη, πρώτη γνωριμία

  

Μωσαϊκά του βυζαντινού παλατιού

Το πρώτο ταξίδι στην Κωνσταντινούπολη είναι σαν ταξίδι στο χρόνο. Η σημερινή Ισταμπούλ θυμίζει σε πολλά την Αθήνα της δεκαετίας του 50, κι ίσως γι αυτό αρέσει στους έλληνες να ταξιδεύουν εκεί. Στο δρόμο βλέπεις ένα σωρό φτωχούς ανθρώπους που έχουν έρθει από την επαρχία, ακριβώς όπως ήταν η Αθήνα πριν σαράντα χρόνια. Πολύς κόσμος. Πάρα πολύς κόσμος, τρέχει πάνω κάτω, αγωνίζεται, στριμώχνεται στα πεζοδρόμια, στους δρόμους, στις υπόγειες, διαβάσεις, στα φανάρια. Στη γέφυρα του Γαλατά κι από τις δυο μεριές ψαρεύουν άνδρες κάθε ηλικίας, είναι τόσοι πολλοί που δεν βρίσκεις  χώρο να σταθείς να χαζέψεις τη θέα. Πιάνουν συνέχεια ψάρια, δεν έχω δει τόσο εύκολο ψάρεμα. Μέχρι να περάσουμε από τη μια άκρη στην άλλη θα είδαμε και καμιά εικοσαριά ψάρια να σπαρταράνε στο καλάμι.



  Στα παζάρια γίνεται χαμός. Όχι μόνο στα μεγάλα παζάρια, όπως το Σκεπαστό Παζάρι και το Αιγυπτιακό, με τους ξένους, αλλά και στα μικρά, σε κάθε δρόμο, σε κάθε στενό. Εκεί η νοσταλγία μεγαλώνει, πουλάνε βλέπεις κάτι πράγματα που είχαν οι παππούδες μας, μνήμες από χωριά της παιδικής ηλικίας μας ξεπηδούν καθώς χαζεύουμε ξεχασμένα μπακίρια και ντενεκέδες, που εδώ χρησιμοποιούνται ακόμα, τηγάνια, σόμπες, ταψιά κάθε λογής, μασίνες, γκαζιέρες, ψηστιέρες, ηλεκτρικά είδη που έχουν εξαφανιστεί από τη δική μας ζωή. Και ψάθα χύμα, σαν αυτή που είχαν κάποτε οι γύφτοι για να φτιάχνουν τις καρέκλες. Και κάθε είδους πλεγμένη ψάθα βέβαια.

Εκεί στο παζάρι των στενών είδα κάποια στιγμή έναν άντρα που φορούσε ένα ξηλωμένο παλιό σακάκι. Είχε ανοίξει μια μεγάλη τρύπα στο μέσα μέρος της μανικοκόλλησης, κι όπως κουνούσε τα χέρια φαίνονταν οι στρώσεις του υφάσματος. Ήταν τόσο παλιοκαιρίστικο το ρούχο, τόσο σκούρο, τόσο ντεμοντέ, που πιο πολύ απ’ όλα με ταξίδεψε στο χρόνο, τότε που στην Αθήνα έβλεπες ένα σωρό κόσμο με ρούχα παλιά και μπαλωμένα αξιοπρεπώς και επιμελώς. Τόσο παλιά που θα νόμιζες ότι το ονειρεύτηκα, αλλά ξέρω ότι το έχω ζήσει, στην πόλη μου, που τώρα έχει τόσο αλλάξει ώστε να μοιάζει σαν άλλη ζωή.

Το άλλο ταξίδι στο χρόνο είναι η επίσκεψη στα αξιοθέατα, που αρχίζει από τον Ιππόδρομο, όπου στέκονται στη σειρά, ένας αιγυπτιακός Οβελίσκος, ένας μπρούτζινος μικρός κίονας από τους Δελφούς που θα ανήκε σε τρίποδο, κι ένας άλλος χτιστός ρωμαϊκός οβελίσκος, λεγόμενος του Πορφυρογέννητου, που είναι απλώς ένας στύλος από πέτρες. Έτσι αρχίζουμε από την πρώτη αυτοκρατορική εποχή της πόλης, τότε που ο Κωνσταντίνος μάζεψε ό,τι αριστούργημα μπορούσε, από κάθε γωνιά της Αυτοκρατορίας και το έφερε να στολίσει την καινούργια του πόλη.
Έχει μείνει ένα μικρό κομμάτι από τον Ιππόδρομο, αλλά και μόνο τη βάση του Οβελίσκου να δεις φαντάζεσαι μια χαρά την αγριότητα των θεαμάτων που αγαπούσαν οι πρόγονοί μας οι Ρωμαίοι.

Η πλατεία είναι γεμάτη υπαλλήλους από το παρακείμενο κρατικό κτίριο (ένα πολύ όμορφο κτίριο), μαθητές που επισκέπτονται αξιοθέατα με τις γραβάτες και τα κοστουμάκια τους, τουρίστες όλων των εθνών. Λίγο πιο πέρα, σε μια σειρά παγκάκια  που καθόμαστε αφού επισκεφτήκαμε καναδυο μαυσωλεία (τουρμπέδες) και μερικά τζαμιά, κυκλοφορούν πωλητές σιμιτιών και επίσης μπορείς να παραγγείλεις κάτι να πιεις. Οι υπαίθριοι πωλητές είναι πολύ ισχυρή παράδοση. Αγοράζω ένα χυμό ρόδι, κάτι που στην Αθήνα το βρίσκεις μόνο στο Public με έξι ευρώ και θεωρείται σπάνιο. Εδώ κοστίζει δυο τούρκικες λίρες.

Συνεχίζουμε στην Αγιασοφιά, μαζί με πολλούς ασιάτες και ευρωπαίους τουρίστες. Απ’ έξω δεν είναι όμορφη, εξαιτίας των προσθηκών που έχουν γίνει κατά καιρούς για να τη στηρίξουν, αλλά μέσα είναι όντως υποβλητική. Αν και σε μια μητρόπολη για την οποία έχεις ακούσει τόσα πολλά από μικρό παιδί, είναι δύσκολο να εντυπωσιαστείς, το παλεύουμε. Με τον οδηγό στο χέρι πηγαίνουμε σε όλα τα σημεία που αναφέρει, βγάζουμε φωτογραφίες, στεκόμαστε στην ουρά για να θέσουμε το δάχτυλο σε μια τρύπα της ‘κολώνας που δακρύζει’, ξελαιμιαζόμαστε για να δούμε τη διακόσμηση στις οροφές.

Η μεγαλοπρέπεια όμως δεν μπορεί να κρύψει ένα είδος τσαπατσουλιάς που επικρατεί εδώ μέσα. Η χριστιανική μητρόπολη έγινε μουσουλμανική, τα μωσαϊκά σκεπάστηκαν, ύστερα ξεσκεπάστηκαν, ύστερα ξανασκεπάστηκαν και ξαναμαναξεσκεπάστηκαν. Οι συντηρητές θα πρέπει να σπάνε το κεφάλι τους πώς να τα διατηρήσουν και πώς να τα αναδείξουν όλα. Τα μουσουλμανικά μάλλον παρουσιάζονται αρκετά με τα μεγάλα στρογγυλά πανό στα τύμπανα του θόλου που έχουν καλλιγραφίες απο το Κοράνι, τα χριστιανικά συνεχίζουν να αποκαλύπτονται. Νοσταλγώ τον Άγιο Μάρκο της Βενετίας που δεν έχει περάσει τόσες ταλαιπωρίες, αν και θεμελιωμένος πάνω σε παλούκια.

Καλύτερα θα ήταν να είχαμε πάει  πρώτα στα μωσαϊκά από το Μεγάλο Παλάτιο, που είδαμε μερικές μέρες μετά. Είναι ένα σχετικά άγνωστο και σχετικά καινούργιο αξιοθέατο, γιατί οι τελευταίες βυζαντινές δυναστείες είχαν εγκαταλείψει το Παλάτιο  και είχαν μετακομίσει στις Βλαχέρνες, οπότε θα πρέπει να ήταν ερειπωμένο πριν απο την οθωμανική κατάκτηση. Δεν έχει απομείνει τίποτε πέρα από αυτά τα ψηφιδωτά, που στεγάζονται σε ένα απλό μουσείο, πίσω από την Αγιασοφιά, δίπλα σε ένα παζάρι. Είναι φτιαγμένα στην εποχή του Ιουστινιανού, αλλά δεν θυμίζουν τα σύγχρονα τους, της Αγίας Σοφίας. Εδώ βλέπεις, σε άσπρο φόντο, παιδιά που παίζουν με ζώα, που κυνηγάνε, υπάρχουν θηρία μέσα σε δάση, κεφάλια του Βάκχου, αρκούδες, πίθηκοι που κατεβάζουν χουρμάδες με ένα καλάθι στην πλάτη, ελέφαντες παρέα με λιοντάρια, αγόρια που ταΐζουν το γαϊδουράκι τους, κουβαλάνε τα παιχνίδια τους, ένα σωρό σκηνές ανάλαφρες και γεμάτες ζωντάνια, απενοχοποιημένες, χαρούμενες και ευχάριστες, πολύ κοντά στον αρχαίο παγανισμό. Εντάξει, δεν βλέπεις και την Αφροδίτη να χαριεντίζεται αποκαλύπτοντας στήθη και μπούτια, αλλά ούτε και το καταθλιπτικό, αυστηρό βλέμμα των διαφόρων χριστιανών αγίων.

Μετά από αυτή την πανδαισία, τα χριστιανικά μωσαϊκά της Μονής της Χώρας σε κάνουν να σκεφτείς  ότι οι αυτοκράτορες κρατούσαν για τον εαυτό τους ένα ευχάριστο περιβάλλον και για τους πιστούς δημιουργούσαν διδακτική υποβλητικότητα. Ταυτόχρονα, ίσως και νωρίτερα, η εικονογραφία της εκκλησίας μπορεί να έχει κρατήσει μερικά χρώματα, κάποια ποικιλία στα φυλλώματα των φυτών και μια ζωντάνια στην απόδοση των λίγων ζώων που απομένουν, αλλά όλα έχουν το στυλιζάρισμα της θρησκείας που έπρεπε πια να ελέγξει, να ομογενοποιήσει, να συγκρατήσει, να απειλήσει. Η αυτοκρατορία άλλαζε τα πολιτικά της μέσα, είχαν τελειώσει οι ελευθερίες και τα ρίσκα του πολυθεϊσμού. Δεν της αρκούσε να ελέγχει τα σύνορα, έπρεπε να ελέγχει και τα άτομα΄, να τακτοποιεί και να ρυθμίζει τις συνειδήσεις. Απαντώντας στις προκλήσεις των δυνατών θεών της Ανατολής, το Μίθρα, την Αστάρτη, τον Όσιρι, κι όλους τους άλλους που είχαν πέραση στον πληθυσμό της, και λατρεύονται απο τους στρατιώτες της, η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία αποφάσισε να χρησιμοποιήσει το κράμα που η ίδια κατασκεύασε ως Χριστιανισμό, να ξέρει τι της γίνεται.
Είμαστε ακόμα όλοι μας παιδιά της Ρώμης. Ακόμα μας κυνηγάνε τα οράματα και τα κατορθώματα της, αφού κυνήγησαν επί αιώνες τους βασιλιάδες και τους αυτοκράτορες Ανατολής και Δύσης, και κάθε μικρό και μεσαίο ηγεμόνα, κάθε παπά και κάθε διανοούμενο. Μια Ευρώπη ενωμένη, πότε με τον Ιουστινιανό, πότε με τον Καρλομάγνο, πότε με τους Γερμανούς της Αγίας Ρωμαϊκής κλπ, πότε με τους τσάρους, πότε με το Ναπολέοντα, πότε με το Χίτλερ. Ακόμα κι ο Μωάμεθ ο πορθητής κάτι τέτοια θα είχε κατά νου. Όλοι ήθελαν να ενώσουν την Ευρώπη, υπό την κυριαρχία τους βέβαια, να δημιουργήσουν ξανά την PAX ROMANA. Αυτό που φανταζόταν ο καθένας ότι ήταν η PAX ROMANA. Κι όταν, πριν μερικά χρόνια, ονειρευτήκαμε  ότι η Ενωμένη Ευρώπη, θα μπορούσε να γίνει αλήθεια πια, όχι σαν αυτοκρατορία, αλλά σαν εθελούσια ένωση κρατών –εθνών που παραιτούνται από τους εθνικισμούς τους, πάλι κάτι ρωμαϊκό ονειρευτήκαμε. Και ιδού το αποτέλεσμα, σε αυτό που θέλησε να γίνει η Ενωμένη Ευρώπη, λυσσομανάνε πάλι οι εθνικισμοί.



Στο χαρέμι του ΤοπΚαπι

 Εδώ, στην Πόλη, σαν κύμα τραβήχτηκε η μια αυτοκρατορία, η ρωμαϊκή, σαν άλλο κύμα ήρθε κι απλώθηκε η οθωμανική. Ο πορθητής ήθελε να κατακτήσει τον κόσμο, να τελειοποιήσει το καθεστώς της μιας θρησκείας που ελέγχει τους πάντες, πιστεύοντας ότι η δική του θα ήταν η καλύτερη. Αλλά περιορίστηκε στην παρηκμασμένη ανατολική πλευρά της μονοθεϊστικής επικράτειας και βρέθηκε απλώς κάτω από το θόλο που τόσο είχε θαυμάσει. Τον ξαναθαύμασε, έκανε με ενθουσιασμό την Αγιασοφιά τζαμί, κι ύστερα συνέχισε να παράγει θόλους. Αν δείτε τζαμί χωρίς θόλο ξαφνιάζεστε, κι όμως δεν είναι θρησκευτικός κανόνας του Ισλάμ οι θόλοι, υποθέτω. Μίμηση της κατακτημένης μητρόπολης είναι, ένα είδος αναβίωσης του αυτοθαυμασμού για την πόλη που κατάφερε κάποτε ο πορθητής να κατακτήσει. Πέρασαν αιώνες μέχρι να χειραφετηθούν οι μουσουλμάνοι από αυτό το σχέδιο. Αλλά καθώς μετά την Αγιασόφια πάμε στο Μπλε Τζαμί, σκέφτομαι ότι οι μουσουλμάνοι, τουλάχιστον οι Τούρκοι, είναι επίσης παιδιά των Ρωμαίων, μόνο που ίσως το συνειδητοποιούν λιγότερο.
Κι έπειτα πάμε στο Τοπ Καπί βεβαίως, με μιλιούνια κόσμο, με ουρές παντού, με υπομονή, επιμονή και τη γνωστή τουριστική μας επιμέλεια. Ευτυχώς το μισό είναι κλειστό για συντήρηση, θα επιβιώσουμε. Περνάμε απο το χαρέμι, όπου τη στιγμή εκείνη δεν έχει πολύ κόσμο. Ένα εξαιρετικά στολισμένο κλουβί για γυναίκες, που θα έχει κάνει όλους τους άντρες του κόσμου κάποια στιγμή να ονειρεύονται. Κι όλες τις γυναίκες του κόσμου κάποια στιγμή να ανατριχιάζουν. Ρίχνει ακόμα την εφιαλτική του σκιά πάνω στα ζευγάρια της Ιστάμπουλ που θέλουν να ζήσουν ισότιμα, άραγε;
Το παρόν μας αγκαλιάζει ανάλαφρο καθώς κάνουμε βόλτα στην Ιστικλάλ, έναν από τους πιο πετυχημένους πεζόδρομους του κόσμου. Τα μαγαζιά είναι ανοιχτά ως αργά, οι δρόμοι πλημμυρίζουν νεολαία, οικογένειες, τουρίστες, ντόπιους, περιπατητές και μικροπωλητές. Περνάει και το τραμ, τρέχουν τα πιτσιρίκια πάνω του. Είναι το παλιό τραμ, καμία σχέση με το σύγχρονο που διασχίζειεδώ και λίγα χρόνια ένα μεγάλο μέρος του κέντρου της πόλης.

Σε μερικά σπίτια υπάρχουν ελληνικές επιγραφές, εδώ είναι η μεγάλη οδός του Πέρα, το κοσμοπολίτικο, και κυρίως ρωμέικο, καμάρι της Κωνσταντινούπολης. Όμως μόνον έναν έλληνα συναντάμε, κι αυτός δεν είναι ντόπιος, τώρα εγκαταστάθηκε εδώ, που παντρεύτηκε Τουρκάλα. Μας δείχνει ένα ρωμέικο μαγαζί στη γωνία, 'καπέλα Καίτη'. Έχει κλείσει απο νωρίς, οι κυρίες που το κρατούν είναι μεγάλες και κουράζονται.

Βοηθάει τον πωλητή χυμού απο ρόδι

Κάτω απο το Φανάρι, στην επόμενη βόλτα μας, βλέπουμε τα σπίτια των Ρωμιών, πώς ερημώνουν αγριεμένα. Όταν φτάσεις εδώ απο το Μπαλάτ, την εβραίικη γειτονιά που είναι γεμάτη ζωντάνια, σε πιάνει η ψυχή σου με την αλλαγή του τοπίου. Η Ιστάμπουλ έχασε τους ρωμιούς της και τους νοσταλγεί, τους νοσταλγούν όσοι έχουν την ωριμότητα να το παραδέχονται. Αυτή τη στιγμή, μπορεί οι Τούρκοι να είναι πιο φτωχοί και εκτός Ευρώπης, αλλά σε κάποια πράγματα είναι ωριμότεροι απο μας, και ο πρωθυπουργός τους πιο τολμηρός απο τους πολιτικούς μας.
Την τελευταία μέρα, κάνοντας εκδρομή στο Βόσπορο, σε μια ταβέρνα ένας γέρος με τραβάει να μου δείξει οπωσδήποτε τη φωτογραφία της Παναγίας Σουμελά στην Τραπεζούντα, την πατρίδα του. Την ξέρω βέβαια αυτή τη φωτογραφία, αλλά απο ευγένεια πηγαίνω. Μου λέει ότι ήσαν έλληνες εκεί πολλοί, όπως κι εδώ, και τώρα έφυγαν κι απο δω, τέτοια. Έχει πράσινα μάτια που βουρκώνουν καθώς μιλάει. Μετά τη βόλτα μας, όταν επιστρέφουμε και περνάμε ξανά μπροστά απο την ταβέρνα του, ακούω κάποιον να φωνάζει  'Αφέντη!'. Γυρίζω, τον βλέπω. Γελά απο τη χαρά του που με ξαναβρήκε. Θα με φώναξε έτσι επειδή το 'εφέντιμ' δεν έχει γένη, σκέφτομαι, δεν υπάρχουν γένη στα τούρκικα, και νομίζει ότι αρκεί να πει 'αφέντη' για να είναι σωστά ελληνικά! Κοκκινίζω, ο αφέντης.  Είναι τόσο απρόσμενη προσφώνηση.
'Αυτή εδώ είναι ελληνίδα και έμαθε τούρκικα' πληροφορεί ενθουσιασμένος τους νεαρούς που δουλεύουν στο μαγαζί του, κι εκείνοι κουνάνε το κεφάλι κάπως απορημένοι.
'Γεια σου εφέντιμ, του λέω κι εγώ βιαστκά, μη χάσω και το πλοίο. Σε εμπιστεύομαι στον Αλλάχ!' (Αλλάχ ισμαρλαντίμ)

Από τον πύργο του Γαλατά

Oi ποδηλάτες ονειρεύονται

Την Κυριακή ήρθαν στο πάρκο οι ποδηλάτες και έκαναν πικνίκ. Μου φαίνεται η πιο ενδιαφέρουσα προεκλογική είδηση της εβδοµάδας. Δεν αρκούνται πια µόνο στον γύρο της Αθήνας. Κάθε Παρασκευή βράδυ, ώρες τρελές, όταν τελειώνει η εβδοµάδα εργασίας των περισσότερων, βγαίνουν οι ποδηλάτες µια µεγάλη βόλτα στο Λεκανοπέδιο. Υπάρχουν πολλοί που κουνάνε το κεφάλι, τους λένε τρελούς. 

Δέκα χρόνια πριν, πάλι, όσους κυκλοφορούσαν µε ποδήλατο στην Αθήνα τους έλεγαν τρελούς. 

Αλλά ήταν µόνοι τους και λίγοι. 

Το θέµα του ποδηλάτου στην Αθήνα είναι ίσως το µόνο που µπορεί να σε κάνει να πιστέψεις στην έννοια της προόδου. Στο πόσο µπορεί να προοδεύσει η εξάπλωση της τρέλας, ιδίως. 

Ευτυχώς που υπάρχουν και τα ποδήλατα, γιατί η προεκλογική περίοδος θυµίζει ρεάλιτι κατά τα άλλα. Οπως υπάρχουν οµάδες πολιτών που µαζεύονται και καθαρίζουν ρέµατα, ευπρεπίζουν δρόµους, κρατάνε τις πλατείες ανοιχτές και ασφαλείς. Μπορεί το ρεπορτάζ γύρω από αυτές τις κινήσεις να βγαίνει ακόµα κάπως ρηχό και χαζοχαρούµενο, αλλά τουλάχιστον σπάει τη µονοτονία τού ποιος φίλος του Μητσοτάκη πήγε µε τον Σαµαρά, αν θύµωσε ο Φασούλας και αν ο κοµµατάρχης τού τάδε παζαρεύει µε τον δείνα, ποιοι είναι αντίζηλοι εκεί και ποιοι ψηφίζουν για το Μνηµόνιο εδώ. 

Οι ποδηλάτες είναι άνθρωποι που ταξιδεύουν. 

Θα πήγαν, ας πούµε, στο Μιλάνο και θα είδαν ότι µπορείς να νοικιάσεις ποδήλατα δηµοτικά, θα το δοκίµασαν, θα ένιωσαν αυτή την ευφορία που σου χαρίζει η ποδηλασία, θα είπαν γιατί να µην κάνουµε και στην Αθήνα ποδήλατο; 

Κι έτσι άρχισαν τις βόλτες της Παρασκευής και καθώς ευτυχούν κάνοντας µεγάλες αποστάσεις όλοι µαζί, ονειρεύονται κιόλας ότι η Αθήνα θα έχει κάποια µέρα ποδηλατοδρόµους για να κάνουν όλοι ποδήλατο και όχι µόνο όσοι έχουν ψυχή κασκαντέρ. 

Στο Δήμο Αθηναίων έχουμε μονοκρατορία

Θα ήθελα να γράψω µε κάποιο νόστιµο τρόπο όλα αυτά που έζησα ψάχνοντας πότε το σχέδιο της πολυκατοικίας µας στην Πολεοδοµία του Δήµου Αθηναίων, πότε τις αποχετευτικές του αρµοδιότητες, πότε τους νόµους για απαλλοτριώσεις αλλά και τις πρακτικές που έχουν επικρατήσει πίσω από τις ελπίδες και τις ψευδαισθήσεις µας. Θα ήθελα ψύχραιµα να τα διηγηθώ ένα ένα, αλλά µε πνίγουν σαν νερά απότοµης βροχής που δεν βρίσκουν διέξοδο σε χαντάκι. Από πού να αρχίσω και πώς να το κάνω γλαφυρό, πώς να εξηγήσω όλα αυτά τα βαρετά και αντιπαθητικά πράγµατα που χρειάστηκε να καταλάβω για να πάρω µια µικρή µόνο γεύση για το πώς λειτουργεί ή µάλλον πώς µπλοκάρεται µε σχεδόν επιστηµονική αδιαφορία η λειτουργία αυτής της πόλης; 

Ναι, είναι βαρετό, αλλά είναι επίσης αλήθεια ότι χάρις στις ιδέες µας για αποκέντρωση, που είναι στη βάση σωστές και λογικές, οι δήµοι έχουν αναλάβει πάρα πολλές δουλειές. Και ίσως θα ήταν πιο σωστό να πούµε ότι έχουν αναλάβει πάρα πολλές εξουσίες, γιατί µε τις δουλειές δυσκολεύονται. Στην Αθήνα τα δηµοτικά διαµερίσµατα, ας πούµε, έχουν απίστευτες αρµοδιότητες και δυνατότητες, ναι, αυτοί οι λεβέντες που βλέπετε να χαζεύουν οληµερίς πάνω από ένα παρτέρι της Φωκίωνος Νέγρη, κάτι παλικάρια που θα έστυβαν την πέτρα κανονικά και τώρα κάθονται και χαχανίζουν πίνοντας φραπέ δίπλα στα µαραγκιασµένα λουλούδια, είναι εργαζόµενοι του έκτου δηµοτικού διαµερίσµατος. Το οποίο, όπως όλα, έχει τον ίδιο επικεφαλής την τελευταία εικοσαετία, ενώ έχουν αλλάξει πέντε έξι δήµαρχοι, που είναι όµως όλοι από το ίδιο κόµµα. Εχουµε µονοκρατορία στον Δήµο, έχουµε εφεύρει το νέο πολίτευµα της ακινησίας. Ξεχάσαµε ότι υπάρχει κι άλλη επιλογή, συνηθίζουµε την υποβάθµιση και τον κατήφορο. Μένοντας ακίνητοι απλώς βουλιάζουµε στον βάλτο.

Ο νεροχύτης έρχεται

Με τη µέση ακόµα σφιχτοδεµένη στον ορθοπεδικό κορσέ (ή µήπως ορθοπαιδικό; Είναι η ορθή πέδη ή το ορθό παιδί; Εδώ προκύπτει ένα σχεδόν βατοπεδινό ή βατοπαιδικό δίληµµα. Αν είναι να νιώθουµε παιδιά, εντάξει να το πούµε ορθοπαιδικό. 

Ελα όµως που µερικά παιδιά ήταν φανατικά µε την ορθογραφία και δεν εννοούν να ξεχάσουν όσα έµαθαν σε τρυφερή ηλικία; Τέλος πάντων…, ψάχνω στο Google πληροφορίες περί λουµπάγκο. Το παθαίνουν οι περισσότεροι άνθρωποι κάποια στιγµή της ζωής τους. Το 80% σχεδόν. Κι αυτό το 20% που περισσεύει πώς τα καταφέρνει; Δεν υπάρχει συνταγή. 

Πάντως να µη νοµίζω ότι έχω κάτι σπάνιο, είναι µπανάλ και πανανθρώπινο. 

Οι δουλειές, η κούραση, η όρθια στάση του ανθρώπου. Είναι το τίµηµα της όρθιας στάσης. Πώς να το αποφύγεις; 

Μακριά από τον νεροχύτη, συστήνει η φυσικοθεραπεύτρια. 

Εντάξει, εγώ να µείνω µακριά από το νεροχύτη, εκείνος όµως πώς θα κρατηθεί µακριά από µένα; Ερχεται και µε βρίσκει εκεί που κοιµάµαι για να ξεχάσω τον πόνο και την πίκρα µου, να ανήκω σε ένα ποσοστό που δεν έφτασε ποτέ κανένα κόµµα στις εκλογές, κυρίως κανένα από αυτά που έχω ψηφίσει. 

Εγώ δεν σκύβω, εκείνος χαµηλώνει, µουρµουρίζει και γουργουρίζει. Με τραβά κοντά του σαν να είναι ωκεανός κι εγώ η γοργόνα που τον αρνήθηκα για την αγάπη κάποιου αναίσθητου πρίγκιπα. 

Το αλουµίνιο λαµπυρίζει από ειδικά καθαριστικά. 

Καθρεφτίζει αστραφτερά σκεύη, γεµίζει νερά που τραγουδάνε. Τι νεροχύτης είναι αυτός ακαταµάχητος; Πόσο χαµηλά ακόµα θα φτάσει για να µε δελεάσει; Αυτός αλλάζει τη µέρα µου, στολίζει τη ζωή µου. 

Σκύβω προς το µέρος του και ουρλιάζω από πόνο καθώς ξυπνάω. Δεν είναι µόνο η όρθια στάση που µας ξεχωρίζει, είναι και τα αντικείµενα που εισχωρούν στα όνειρά µας.

https://www.tanea.gr/2010/10/12/opinions/analwsima-o-neroxytis-erxetai/

Ακριβές αγκαλιές εντελώς δωρεάν

Τα παιδιά βγήκαν στο Σύνταγµα κρατώντας ταµπέλα «Δωρεάν Αγκαλιές». Αν ήθελες πήγαινες και τους αγκάλιαζες. 

Μετάφραση του Free hugs. Θα µεταφραζόταν και «ελεύθερες αγκαλιές», ή «αγκαλιές έτσι χωρίς πρόγραµµα», «αγκαλιές χωρίς λόγο». Υποτίθεται ότι πάντα δωρεάν είναι οι αγκαλιές, ή το κόστος δεν αποτιµάται. Βέβαια η λέξη δωρεάν υποδεικνύει την αξία τους. Θα ήταν ακριβές αν δεν ήταν δωρεάν, οπότε ξανασκέψου όλες τις αγκαλιές της ζωής σου, µήπως είσαι πλούσιος και δεν το ξέρεις; 

Μου αρέσουν αυτές οι φιλοσοφικές δράσεις, αλλά διστάζω να πέσω στην αγκαλιά των νεαρών παιδιών. Η αγκαλιά, πώς να το κάνουµε, χρειάζεται έναν βαθµό εξοικείωσης. Οπως τα φιλιά στο µάγουλο. Στη Γαλλία όταν συστήνεσαι φιλιέσαι τρεις φορές. Για µήνες, όταν σπούδαζα εκεί, στεκόµουν παγερή, να αποθαρρύνω τέτοια φιλιά. Οι άλλοι πάγωναν ακόµα περισσότερο όταν έλεγα πως είµαι Ελληνίδα. Σκόνη έκανα τον µύθο θερµότητας των Ελλήνων. Πιστεύω πως οι Ελληνες είµαστε επιφυλακτικοί άνθρωποι. Δεν κατάλαβα ποτέ πώς βγάλαµε φήµη θερµών. Η µόνη εξήγηση είναι ο Ζορµπάς, ο οποίος όµως, µάθαµε τελικά, ήταν Σλαβοµακεδόνας. Πάντα τα εθνικά κλισέ είναι ιστορίες παρεξηγήσεων. 

Χαζεύω ένα τέταρτο τα νεαρά παιδιά να γελάνε αγκαλιάζοντας περαστικούς πιο τολµηρούς από µένα. Μελετάω τις αντιδράσεις, τον δισταγµό, την απόφαση, τα γέλια. Εχει ρίσκο να αγκαλιάζεις αγνώστους; 

Ανταλλάσσεις κύτταρα σε τόσο λίγο χρόνο; Παραβιάζεται κάτι ιδιωτικό που το θέλεις ανέγγιχτο; Βρίσκεις µια ευχαρίστηση που οφείλεις αµέσως να αρνηθείς; 

Γιατί µας παιδεύουν έτσι τα νεαρά παιδιά στις πλατείες; 

Ζήλεψα κοιτώντας, πήγα κι εγώ σε µια αγκαλιά για µισό δευτερόλεπτο. Φαντάσµατα οικειότητας, γνωριµιών, σχέσεων και προσδοκιών πέρασαν από τις µασχάλες µου κι ελευθερώθηκαν αµέσως. Μόλις ξεµάκρυνα µε αγκάλιασε µια αόρατη µελαγχολία. 

Γύρισα σπίτι να κρατήσω τον σκύλο µου αγκαλιά κατά βούληση. Εντελώς δωρεάν. 

Κουφός είσαι;

Στο εξώφυλλο του µικρού βιβλίου, η φράση αυτή εγκαλεί προκλητικά τη γλώσσα της καθηµερινότητας. Γιατί η συγγραφέας, η Σοφία Κολοτούρου, είναι κουφή ή είναι κωφή κι αυτή η διαφορετική γραφή, η χρήση του ωµέγα ή του ου για την πρώτη συλλαβή της λέξης, περιέχει και τη διαφορά που µπορεί να έχει στη στάση του κανείς απέναντι σε ανθρώπους που δεν ακούνε. Ενα φωνήεν αλλάζει, και η υποτιµητική ειρωνεία γίνεται απόσταση σεβασµού. Και στις δυο περιπτώσεις η γλώσσα, οι λέξεις αυτές, δεν βοηθούν στην αντιµετώπιση του προβλήµατος ακοής. Χρειάζεται κάτι άλλο, γνώσεις και εµπειρίες για τις ικανότητες και τις ελλείψεις ενός ανθρώπου µε αυτήν την ειδική ανάγκη. Και αναλαµβάνει η συγγραφέας, στο µικρό αυτό βιβλιαράκι, να µας διαφωτίσει. Είναι καταπληκτικό πόσα δεν ξέρουµε για την κωφότητα, είναι εντυπωςσιακό και πόσο ξεχνάµε να ρωτήσουµε. Η νεαρή Σοφία αναλαµβάνει να µας φωτίσει, να µας ανοίξει τα µάτια ή τα αυτιά – ό,τι προτιµάτε. 

Σαν γιατρίνα που είναι θεραπεύει την άγνοιά µας µε την πιο καλή συνταγή. 

Οµολογώ πως ντράπηκα λιγάκι για τόσα που δεν ήξερα, αλλά τουλάχιστον χάρηκα που τα έµαθα µε αυτόν τον τόσο γενναιόδωρο τρόπο. Γιατί τα διηγήµατα στο µικρό αυτό βιβλιαράκι, που είναι µικρές ιστορίες από τη ζωή της συγγραφέα, είναι γραµµένα µε εξαιρετικό χιούµορ και ζωντάνια. 

Είναι σαν να ακολουθείς τη Σοφία στις «Κουφές ιστορίες καθηµερινής τρέλας», όπως είναι ο υπότιτλος του βιβλίου της, και να αγωνίζεσαι µαζί της να καταλάβεις από τα χείλη της πωλήτριας τι σου λέει, να πείσεις την υπάλληλο του Δηµοσίου για την ειλικρίνειά σου, να τα βγάλεις πέρα σε έναν κόσµο φωνακλάδικο που δεν έχει προνοήσει για εσένα. Και να την βλέπεις να µην παραιτείται από τίποτε, ούτε καν από τη µουσική. 

https://www.tanea.gr/2010/10/01/opinions/analwsima-koyfos-eisai