Φωνές αγαπημένες

Με χαμηλή φωνή, διακριτικά, ο μικρός διορθώνει τα ελληνικά της μαμάς του. Της ψιθυρίζει τις σωστές λέξεις με τέλεια αθηναϊκή προφορά, γεννημένος και μεγαλωμένος στην πρωτεύουσα, έστω κι αν το ελληνικό κράτος δεν του δίνει ιθαγένεια. Η μαμά του χαμογελάει ντροπαλά, και ξαφνικά, καθώς την ακούω να παιδεύεται με τα φωνήεντα, ζωντανεύει στη μνήμη μου η γιαγιά μου, που έχει σβήσει η φωνή της πάνω από τρεις δεκαετίες. Έτσι κι εκείνη δεν ήξερε καλά ελληνικά, έκανε λάθη όταν μιλούσε, και τη διορθώναμε καμιά φορά, μέχρι που το πήραμε απόφαση ότι κάποια πράγματα δεν σκόπευε να τα μάθει. Η φωνή της, η βαθιά, υγρή, βαριά τουρκομερίτικη προφορά της, ήταν για μένα η ίδια η πατρίδα της, που δεν μπορούσε παρά να την κουβαλά στο λαρύγγι, στο πείσμα των διωγμών και των πολέμων και των ανταλλαγών. Ήταν παράξενη, παρούσα κι απούσα μαζί, επειδή μιλούσε παράξενα. Αυτή την παραξενιά την αγαπούσαμε, ήταν το παρελθόν της, ο καημός της, η κληρονομιά μας. Κι ο παππούς μου μιλούσε παράξενα με άλλο τρόπο, εκείνος ήταν από τη Θεσσαλία. Έλεγε λέξεις που μας πλημμύριζαν νοσταλγία για μέρη που δεν γνωρίσαμε ποτέ, όπως το «καταή» για το καταγής, με το οποίο η γη και το πάτωμα μεταμορφώνονταν στο χώμα που είχε πατήσει στο χωριό του, το μακρινό και άγνωστο. Ανεξέλεγκτες οι φωνές κρατάνε τον αέρα του παρελθόντος και προδίνουν την καταγωγή, τη μετανάστευση, τα ταξίδια. Ακόμα κι αν η μνήμη η ίδια θέλει να τα ξεγράψει όλα αυτά, να τα πετάξει και να ξεκινήσει νέα ζωή, η φωνή δεν την αφήνει. Είμαστε όλοι μετανάστες, μου θυμίζει η ξένη μητέρα, παιδιά μεταναστών, εγγόνια μεταναστών, κι αν το ξεχνάμε μας προδίνουν τα λαρύγγια.