Αναχωρήσεις

Η χρονιά των γυναικών, πανηγυρίζουν τα πολιτικά ρεπορτάζ. Πρώτη η Σεγκολέν, ελαύνει πραγματικά, με τη στενή της φούστα και την αξιοθαύμαστη γαλλική σιλουέτα, κι ακολουθούν αρχηγοί κόμματος- ή μήπως να τις λέμε αρχηγίνες, άντε να στραμπουλιχτεί η ηγετική λέξη για να γίνει θηλυκή και πάλι θα είναι με κάταγμα σε γύψο, η λέξη εννοώ… Χίλαρυ Κλίντον, άλλη αισιόδοξη, και η Νάνσι Πελόζι, πρόεδρος  στην αμερικανική  Βουλή, η Μισέλ Μπασελέ στη Χιλή, κι άλλες, κι άλλες… Γυναίκες που έρχονται, και μου φέρνουν στο μυαλό εκείνη που έφυγε απρόσμενα τη χρονιά αυτή, ήσυχα και διακριτικά, τόσο που το έμαθαν πρώτοι οι Έλληνες, επειδή είχε υπάρξει σύζυγος του Νίκου Πουλαντζά, κι έπειτα οι συμπατριώτες της οι Γάλλοι. Τα βιβλία της Αννί Λεκλέρ ωστόσο είχαν ξεσηκώσει κόσμο στη δεκαετία του 70, ο φεμινισμός που ανέτρεπε τα φεμινιστικά στερεότυπα και επανεκτιμούσε τις αξίες των γυναικείων ρόλων και εξειδικεύσεων.  Μιλούσε για τη χαρά της γέννας, του θηλασμού, του να μεγαλώνεις παιδιά…Ίσως να είναι αυτονόητα τώρα πια όσα έλεγε, ελπίζω εγώ, ίσως να είναι εντελώς ξεπερασμένα, θα θεωρούν άλλοι, κρίνοντας από το ότι η επικαιρότητα την είχε εγκαταλείψει τα τελευταία χρόνια. Εκείνη όμως συνέχιζε να γράφει και να δουλεύει, δίδασκε στις φυλακές επί δεκαετίες κάνοντας δύσκολη πράξη τις ωραίες ανθρωπιστικές ιδέες της. Η παριζιάνα φίλη μου έφερε το τελευταίο βιβλίο της, έχει τίτλο «Εγκώμιο στο κολύμπι» Διηγείται τις επισκέψεις στην πισίνα, τη σχέση της με το νερό, την αίσθηση του βάρους που χάνεται όταν σε σηκώνει, το πώς ένοιωθε να επιστρέφει  στην πηγή, πίσω, στο παρελθόν, στα παιδικά χρόνια…Πιο λυρική κι αβάσταχτη προσέγγιση του θανάτου δεν έχω διαβάσει, και την έγραψε αυτή η υμνητής της ζωής.. Αγία Αννί, καλά την είχε πει, σαρκαστικά βεβαίως, εντελώς αντίθετος, ο Κούντερα. Είναι πετυχημένοι οι σαρκασμοί, συχνότατα, τον υιοθετώ για τον αποχαιρετισμό της.

https://www.tanea.gr/2006/12/29/opinions/analwsima-anaxwriseis/

Το χιόνι

Χιονίζει εκεί που δε χρειάζεται να χιονίσει. Στην Καμπούλ, όπου τα σπίτια θερμαίνονται στη δυσκολία. Στο Πακιστάν, στις περιοχές των σεισμών, όπου τα σπίτια γκρεμίστηκαν, κι από την άλλη, στα ωραία χιονοδρομικά κέντρα της Ευρώπης δεν υπάρχει χιόνι. Απειθάρχητο χιόνι. Κι οι άνθρωποι, τι σόι σπουδαίο είδος θεωρούνται, να μη μπορούν να το ρυθμίσουν! Να μοιάζει με μουτζούρα το αλπικό τοπίο. Άσπρες διστακτικές γραμμές σε αμήχανο γκρίζο. Τι φόντο να βρουν οι χαρούμενοι σκιέρ, με τις ωραίες αδιάβροχες στολές, τις πολύχρωμες, πώς να δείξουν την ευλυγισία και τις ωραίες φιγούρες τους; Αντί να στρωθεί στα ευρωπαϊκά βουνά, το χιόνι πήγε στις πόλεις των φτωχών, ακάλεστο. Κοινωνική κριτική βάλθηκε να μας κάνει και το χιόνι, σαν τα πικρόχολα σχόλια που δεν αφήνουν να χαρούμε τις γιορτές. Έγινε φόντο σε μπλε, μαύρα και  γκρίζα τσαντόρ, σειρές από ρούχα που σκεπάζουν σειρές γυναικών στο Αφγανιστάν. Πόσο αλλιώτικο φαίνεται εκεί, ανατριχίλα φέρνει και μόνο μέσα από την εικόνα. Χήρες, δείχνει το Ρόιτερ, μια σειρά γυναίκες κουκουλωμένες, όρθιες πάνω στο χιόνι, περιμένουν τη διεθνή βοήθεια από την οργάνωση Care international. Άραγε ζεσταίνουν αρκετά οι μπούρκες στο χιόνι, ή μπάζουν από παντού; Ο στόχος αυτών των ρούχων είναι να κρύβουν τα πρόσωπα, τα σώματα, τις γυναίκες ολόκληρες να τις εξαφανίζουν από τον κόσμο. Να ανήκουν στον άντρα τους μονάχα, αλλά είναι χήρες πια. Ανήκουν στον άντρα που δεν έχουν. Δεν τις προφύλαξαν από την ανάγκη τόσα τσαντόρ, τόση κάλυψη, βρέθηκαν εκτεθειμένες στην πείνα, στην ανάγκη της διεθνούς ελεημοσύνης. Και μοναδική βοήθεια που τους προσφέρουν τώρα, έτσι ανυπεράσπιστες που περιμένουν στην ουρά, είναι να κρύβουν τα πρόσωπά τους από τους ανθρώπους που μοιράζουν τη βοήθεια.  Κάτι είναι κι αυτό.

Θεραπείες με ψώνια

Μη με αγριοκοιτάτε που τρέχω με τις σακούλες των μαγαζιών να ξεφεύγουν ένθεν κακείθεν και να χτυπάνε όπου βρουν στον δρόμο εμπόδιο κινούμενο, συνάνθρωπο δηλαδή. Δεν είμαι μανιακή της κατανάλωσης, εντάξει; Όχι περισσότερο από τον μέσο όρο του φυσιολογικού τουλάχιστον, μετρήθηκα πέρσι. Το ξέρω ότι δεν μετριέται, άμα μετριόταν όμως; Δώρα αγοράζω.

Είναι οι μέρες που σου έρχεται σφήνα στον νου το φιλικό, το αγαπημένο ή το μισητό, ενίοτε κι αυτό, πρόσωπο και νοερά αναμετριέσαι μαζί του. Με την επιθυμία του, που ανακαλύπτεις ότι την αγνοείς. Με την ευχαρίστησή του, που παραδέχεσαι ότι δεν την ελέγχεις καθόλου.

Μπορεί να σε βομβαρδίζουν πανταχόθεν με διαφημίσεις και διαβεβαιώσεις, το τάδε είναι καταπληκτικό, θα χαρεί, αλλά ξέρεις ότι δεν υπάρχει καμιά εγγύηση για το αποτέλεσμα.

Όσο οι δικές σου λαχτάρες είναι ξεκάθαρες και κραυγαλέες, πιεστικές και απλούστατες, τόσο του πλησίον οι λαχτάρες είναι αδιαπέραστο μυστήριο.

Προσπαθείς να θυμηθείς πληροφορίες, τι του αρέσει, τι του λείπει, σε τι θα έστεργε να δώσει σημασία, τι θα τον έκανε στ΄ αλήθεια να χαμογελάσει; Τι θα μπορούσε να γεννήσει εκείνη τη μικρή αναπήδηση στο στήθος, τη γνήσια ευχαρίστηση; Πώς να μη διανύεις χιλιόμετρα καταστημάτων, να μην ατενίζεις εκατομμύρια αντικείμενα, να μην ψαχουλεύεις υφάσματα και εξώφυλλα, να μην ανοίγεις κουτιά και να μη χαλάς βιτρίνες, για να μπορέσεις να φανταστείς τη στιγμή της προσφοράς; Τόση καταναλωτική φρενίτιδα, κι όμως δεν αρκεί, τόση προσφορά και ποικιλία, κι όμως πρέπει να γίνεις εξερευνητής, να βρεις τον σπάνιο θησαυρό, για να κάνεις ένα απλό δωράκι. Δεν είναι σόπιν θέραπι αυτό, είναι θεραπεία των σχέσεων ή μάλλον κάτι σαν διάγνωση.

Γιατί είναι τόσο δύσκολο πράγμα η σκέψη του άλλου, οι επιθυμίες του, η ευχαρίστησή του...

https://www.tanea.gr/2006/12/21/opinions/analwsima-therapeies-me-pswnia/

Υποχρεωτικό νηπιαγωγείο

Το νηπιαγωγείο γίνεται υποχρεωτικό. Έτσι,  για μερικές χιλιάδες παιδιά που δεν θα πιάνουν στις εισαγωγικές τη βάση του Δέκα, τουλάχιστον θα έχουν αυξηθεί τα έτη σπουδών αρχίζοντας από τα κάτω. Ούτως ή άλλως, η μανία των γονιών να χώνουν στα κεφάλια των παιδιών τους, όσο περισσότερα πράγματα γίνεται, όσο το δυνατόν νωρίτερα, έχει ήδη χτυπήσει τα νηπιαγωγεία. Περιέργως, παιδιά και νηπιαγωγοί αντιστέκονται. Τα παιδιά καταφέρνουν ακόμα κυρίως να διασκεδάζουν στα νηπιαγωγεία. Και το παράξενο είναι ότι επειδή διασκεδάζουν, μαθαίνουν κιόλας αρκετά, ίσως, μόνο και μόνο επειδή ακριβώς δεν είναι υποχρεωτικό. Και βλέπεις κάτι τετράχρονα να πιάνουν το μολύβι με ζήλο και μεράκι, που δεν συναντάς στο δημοτικό, να γράφουν  με απόλαυση, να ανοίγουν τα βιβλία με δέος, να συλλαβίζουν ακούραστα, να ξεφυλλίζουν εγκυκλοπαίδειες, και νομίζεις ότι έγινε το θαύμα, γεννήθηκε  η σχέση του παιδιού με τα γράμματα, θα κρατήσει, θα καρπίσει, θα το οδηγήσει σε επιτυχίες και χαρές. Κι ύστερα, δυο χρόνια αργότερα, μόλις πάει Δημοτικό, το ίδιο παιδί, αρχίζει να χάνει το γούστο του. Τα βιβλία αντιμετωπίζονται με καχυποψία, το διάβασμα γίνεται αγγαρεία, τα γράψιμο δεν είναι καθόλου πια ευχαρίστηση, η σχέση που φαντάστηκες ότι θα γεννηθεί, τις περισσότερες φορές ξεφτίζει άδοξα. Πώς το κατορθώνει αυτό το Δημοτικό, είναι απορίας άξιο, αλλά μπαίνει κανείς στον πειρασμό να σκεφτεί ότι η ελευθερία παίζει κάποιο ρόλο. Αφού το να κάνεις μαθήματα, στο νηπιαγωγείο, δεν είναι αναγκαστικό, όλο και κάτι μαθαίνεις. Ας ελπίσουμε ότι τώρα που η φοίτηση θα γίνει υποχρεωτική, δεν θα του βάλουν και αναλυτικό πρόγραμμα, για να καλύψουν τα κενά που κάθε τόσο προκύπτουν. Τουλάχιστον θα αφήσουν τα παιδιά να μην ξέρουν την υποχρέωση.

https://www.tanea.gr/2006/11/28/opinions/analwsima-ypoxrewtiko-nipiagwgeio/

Η Αχερουσία του Γούντυ Άλεν

Η Αχερουσία έχει μαύρα νερά, και πάνω πλέει ένα καΐκι χωρίς να προχωρά και οι
άνθρωποι είναι κάπως παραξενεμένοι, αλλά ήρεμοι πολύ. Μπορεί και να είναι ο
Αχέροντας. Ο δημοσιογράφος, που μόλις έχει πεθάνει, ακουμπά στα ξάρτια και
πιάνει συζήτηση με μια νεαρή. Και το κοινό γελά, γιατί λίγη ώρα αργότερα ο
δημοσιογράφος πάει στον Χάρο και προσπαθεί να τον λαδώσει. 
Το καΐκι είναι παλιό, από εκείνα τα μεγάλα ψαράδικα που κάποτε έβλεπες στα λιμάνια, με τη
στενή ψηλή καμπίνα στη μία άκρη, σαν ανάμνηση σημερινού εξηντάρη. Μπορεί ο
Γούντι Άλεν να ταξίδεψε στο Αιγαίο όταν ήταν μικρός, ή τα καΐκια να ήταν
παντού ίδια. Να υπήρχαν σε κάθε λιμάνι, όπως υπάρχει η εικόνα αυτή σε τόσες
μυθολογίες, ο Χάρος με το πλεούμενο φορτωμένο ψυχές. Κι αν δεν είδε το Αιγαίο,
άκουσε σίγουρα τις ιστορίες για τους περαματάρηδες των σκοτεινών λιμνών, κι
ίσως να τρόμαζε, όταν ήταν παιδί, μ' αυτό το ταξίδι. Αλλά μεγάλωσε και γερνά
και αφού πάντα πλησίαζε τα πράγματα με σκοπό να τα κάνει πιο ελαφριά, έβαλε
και στο καΐκι του Αχέροντα την κάμερά του. 
Ορίστε, δεν είναι τίποτατρομακτικό, ο ρεπόρτερ παραμένει ρεπόρτερ, κι ο ταχυδακτυλουργός απολαμβάνεινα μαγεύει με τα κόλπα του τους συνταξιδιώτες. Οβολός δεν χρειάζεται, ηεπιβίβαση γίνεται δωρεάν, προφανώς κατά τα αμερικανικά πρότυπα, όπως το φέρι μπόουτ στη Νέα Υόρκη που σε πάει τσάμπα απέναντι, στο Στάτεν Άιλαντ. Υπάρχουν
σύγχρονες νότες στην αρχαία παράδοση, αλλά η εικόνα της ήταν απαραίτητη αφότου
δώσαμε το όνομα του Αχέροντα σε αληθινό ποταμό - κάνουν και ράφτινγκ - και η
Αχερουσία, νομίζω, αποξηράνθηκε για καλλιέργειες.

https://www.tanea.gr/2006/11/23/opinions/analwsima-i-axeroysia-toy-goynti-alen/

Ηθική παρενόχληση

Το κακό με τις κουμπαριές που βγήκαν στη φόρα είναι ότι είναι υψηλά ιστάμενες.Τόσο υψηλά ιστάμενες, που νιώθουμε σαν να μη μας αφορούν, παρακολουθούμε τα πάντα να ξετυλίγονται με κάποια αποστασιοποίηση, την αγανάκτηση, τις απολύσεις, τις χειροπέδες. Στο μεταξύ η ζωή συνεχίζεται και δεν άκουσα να άλλαξε κάτι στην καθημερινότητα της μίζας, για τις δουλίτσες της απλής ζωής που διαμορφώνονται με την κανονική ταρίφα: τόσα το λάδωμα για να τακτοποιηθεί η άδεια της Πολεοδομίας, τόσα για το δίπλωμα οδήγησης, τόσα για τον διακανονισμό του φόρου, κ.λπ., κ. λπ... Εκεί το χρηματιστήριο δεν περνά κρίση, οι τιμές ανεβαίνουν σταθερά. Και μας υποχρεώνουν, όσο εντάξει και άτεγκτοι κι αν είμαστε, όσο κι αν αγωνιζόμαστε να ζούμε με αξιοπρέπεια σαν πολίτες, μας αναγκάζουν να σκύβουμε το κεφάλι και να συμμετέχουμε σαν πελάτες στο κύκλωμα που σιχαινόμαστε, διότι, όπως λένε όλοι και κυρίως οι ίδιοι οι εισπράκτορες, αλλιώς δεν γίνεται η δουλειά. Ας έχεις πληρώσει μέχρι κεραίας τους φόρους σου σύμφωνα με το σουηδικό μοντέλο, όταν χρειαστείς μια συγκεκριμένη λειτουργία οφείλεις να υποκύψεις στο οθωμανικό μοντέλο του μπαξισιού. Κι αν σηκώσεις κεφάλι σε κάνουν να ντρέπεσαι, προσπαθούν να σε φοβίσουν, ενώ θα έπρεπε αυτοί να ντρέπονται και να φοβούνται. Γιατί να υποχρεωθείς να ακούσεις και μόνο τηνανήθικη πρότασή τους; Εδώ χρειαζόταν νόμος για παρενόχληση, και μόνο η πρόταση

στον πελάτη να αποτελεί αδίκημα. Πήγαμε και θεσπίσαμε τη σεξουαλική
παρενόχληση, κατά μίμηση, για να έχουν υλικό οι επιθεωρήσεις, κι ετούτη εδώ,
που προσβάλλει όλα τα φύλα, που εξευτελίζει την ουσία του πολίτη και την
έννοια του κράτους, την έχουμε αφήσει ακάλυπτη. Ηθική παρενόχληση και ψυχική
οδύνη και προσβολή της προσωπικότητας και ό,τι άλλο. Πέρα από τη δωροδοκία.
Δεν έχουμε φαντασία απέναντι στις ιδιαιτερότητές μας.
https://www.tanea.gr/2006/09/21/opinions/analwsima-ithiki-parenoxlisi/

Iππος χλωρός

Έχω μόνο μία φωτογραφία του μπαμπά μου παιδί. Δεν ξέρω πότε έχει τραβηχτεί ακριβώς, ούτε πού βρίσκεται. Δε γράφει τίποτα επάνω το μικρό σκληρό χαρτόνι. Είναι ανεβασμένος σε ένα άλογο και φοράει κοστούμι και τραγιάσκα. Το ένα του παπούτσι, αυτό που φαίνεται, μοιάζει να έχει λίγο ξεκολλημένη σόλα. Μπορεί να φορούσαν τα παπούτσια τους και λίγο χαλασμένα τότε, ή να ήταν πρόσφυγας ήδη.

Χαμογελάει συγκρατημένα. Μπορεί να είναι στην πατρίδα του, γιατί εκεί ο πατέρας του είχε άλογο για τις μετακινήσεις του ως γιατρός. Μπορεί να είναι και στην Ελλάδα, ποιος ξέρει. Αν είναι στην πατρίδα του, αν αυτό είναι το σπίτι του, θα είναι η μόνη εικόνα που υπάρχει. Φαίνεται ένα χαμηλό παράθυρο και δύο ψηλά. Κάτω δεν υπάρχει λιθόστρωτο ή άσφαλτος, μόνο χώμα με πέτρες, δεν ξεχωρίζει καλά.

Είναι κάτι πολύ μακρινό, το άλογο, το σακάκι σε μικρό παιδί, τραβάει εκεί που κουμπώνει, η τραγιάσκα, η φωτογραφία επίσης, είναι τόσο πολύ παλιά. Ωστόσο στο παιδικό του πρόσωπο τον αναγνωρίζω όπως τον ήξερα μεγάλο και να γερνάει, ίδια τα χαρακτηριστικά. Βέβαια δεν είναι μόνο τα δικά του. Είναι επίσης του Γιάννη παιδί, και ακόμα τώρα, είναι του Οδυσσέα μικρότερου, είναι και του Σπύρου. Όλα τα παιδιά λίγο πολύ έχουν ξαναπάρει αυτό το πρόσωπο, λίγο φουσκωτά μάγουλα, βαθιά κόγχες ματιών. Ακόμα κι εγώ, νομίζω. Έχει λοιπόν κάτι δικό μας, αλλά ταυτόχρονα είναι τόσο πολύ ξένη με μας αυτή η εικόνα, το άλογο, το καπέλο, το άσπρο πουκάμισο, το σακάκι, το ανοιγμένο παπούτσι. Χαμογελά και το παπούτσι… χαμογελούν από έναν άλλο κόσμο, τότε που δεν υπήρχαν παιδικά ρούχα και φορούσανε τραγιάσκες στα καλά καθούμενα και δεν πετούσαν τα παπούτσια τους μόλις πάλιωναν, ακόμα και οι γιοι γιατρού, κι αν ήθελαν να ανέβουν σε ένα ωραίο αραβικό άλογο με άσπρο αστέρι πάνω στο μέτωπο, όπως αυτό, δεν είχαν παρά να πάνε στο στάβλο του σπιτιού και να το σελώσουν. Κι όλα αυτά είναι τόσο απίθανα, ο κόσμος αυτός έχει χαθεί, ούτε εγώ τον γνώρισα ποτέ, κι όμως ο Σπύρος της φωτογραφίας έχει το ίδιο πρόσωπο κάτω από την τραγιάσκα με το δικό μου Σπύρο.

Το χαμόγελό του, περιέργως, είναι πολύ χαρακτηριστικό του προσώπου του, αλλά και εντελώς μοναδικό. Θέλω να πω ότι του μοιάζει μεν, αλλά δεν τον θυμάμαι ποτέ να χαμογελά έτσι. Έχει κάτι που δεν το είδα στο πρόσωπό του. Μήπως είναι ανεμελιά, κάτι που δεν μπορεί ποτέ κανένα παιδί να δει στο πρόσωπο του πατέρα του; Μπορεί να είναι αυτό. Δεν θα γνώρισε ούτε μια ανέμελη στιγμή αφότου γεννηθήκαμε. Έτσι γίνεται πάντα.

Μέρα των γυναικών

Δεν είναι αγωνιστικές οι εποχές μας. Δύσκολα σήμερα να βγουν στις πλατείες του
κόσμου οι γυναίκες, να διεκδικήσουν τα δικαιώματά τους. Ακόμα και η έννοια του
αγώνα περνάει κρίση, σα να έχει διαβεί πια κι αυτή την εποχή της αθωότητας. Κι
όμως, πόσα θα μπορούσαν να διεκδικήσουν οι γυναίκες... Το πρώτο και βασικό, να
ελέγχουν το σώμα τους, αυτό το δικαίωμα που υποτίθεται κατακτήθηκε στη Δύση,
πρέπει να το παλεύουν κάθε μέρα, η κάθε μια μονάχη, απέναντι σε χίλιες
απειλές. Από τη βία που ελλοχεύει έξω, τον φόβο, που ελλοχεύει μέσα, μέχρι τις
συζητήσεις που ξαναρχίζουν από διάφορους δήθεν φιλόσοφους και θρήσκους, για το
αν είναι ηθικό να επιτρέπεται η έκτρωση, και πότε αρχίζει να ζει το έμβρυο,
στον τρίτο μήνα ή τον δεύτερο αποκτά υπόσταση; Λες και μπορεί να ζήσει έμβρυο
χωρίς τη μάνα του στον πέμπτο μήνα ή τον έκτο... Πόσα θα μπορούσαν να
διεκδικήσουν οι γυναίκες στην Αφρική, στην Ασία, στην Αμερική, παντού όπου
στην υπομονή και την αντοχή τους στηρίζονται καθεστώτα καταπίεσης. Αν
ξεσηκώνονταν οι γυναίκες, αν ζητούσαν στοιχειώδη σεβασμό για την υποχρέωση που
η φύση τους έχει επιβάλει, να γεννούν παιδιά, να τα μεγαλώνουν, θα κλονίζονταν
οι δικτατορίες, θα έμεναν μετέωροι οι πόλεμοι, θα κατέρρεαν οι ανίκανες
ηγεσίες. Αν έπαιζαν οι γυναίκες μια φορά τη Λυσιστράτη, θα γεφυρώνονταν τα
χάσματα, θα άλλαζαν τα πάντα. Αλλά είμαστε μακριά από τέτοιο κλίμα. Σήμερα
μόνο, που θα μας φλομώσουν στα υποκριτικά μηνύματα, ας κρατήσουμε λίγο
ψύχραιμη τη σκέψη μας, να οραματιστούμε τι θα μπορούσε να γίνει αν... Αν οι
γυναίκες έβρισκαν τον τρόπο.
https://www.tanea.gr/2006/03/08/opinions/analwsima-mera-twn-gynaikwn/