Ηρακλής αντιήρωας

Υπήρχε πάντα κάτι παράξενο στις ιστορίες με τον Ηρακλή, κάτι πολύ σκοτεινό. Γιατί είχε σκοτώσει τα παιδιά του; Τον κυνηγούσε η Ήρα, λέει η Μυθολογία, εξάλλου για να ξεπληρώσει εκείνους τους φόνους έκανε τους 12 άθλους. Ο Καλλιφατίδης έγραψε την ιστορία του Ηρακλή σαν ένα παραμύθι για μεγάλους χωρίς να καταφεύγει στην εξήγηση αυτή της κακιάς μάγισσας. Σίγουρα η Ήρα τον καταδίωξε πριν γεννηθεί κι όταν ήταν μωρό, αλλά όταν μεγάλωσε είχε μέσα στην ίδια την ψυχή του την απειλή της καταστροφής. Ήταν υπερβολικά δυνατός, δεν μπορούσε να ελέγξει το σώμα του και τη δύναμή του, η ζήλεια του κι οι φόβοι του κατάφερναν να τον οδηγούν σε εγκλήματα,δεν χρειαζόταν η παρέμβαση των θεών.

Η σωματική ρώμη του Ηρακλή δεν έχει τίποτε το ηρωικό σ’αυτή την αφήγηση. Είναι μια βαριά μοίρα που τον οδηγεί στα όρια της ανθρώπινης υπόστασης. Πάει να αγγίξει κάποιον και τον χτυπάει. Αν σηκώσει χέρι να χτυπήσει μπορεί να σκοτώσει, όπως σκότωσε τον δάσκαλό του όταν ήταν νέος. Νικάει τα τέρατα, αλλά αυτό το σκοτεινό πράγμα που έχει μέσα του δεν μπορεί να το νικήσει, είναι διαρκώς νικημένος. Δεν έχει τη δύναμη να καταλάβει τι του συμβαίνει. Είναι το γενετήσιο ένστικτο που τον καταστρέφει, η ηδονή του φόνου, δεν ξέρει. Δεν μαθαίνει ποτέ. Γύρω του οι άνθρωποι μπορούν να ζουν με κάποιο μέτρο, εκείνος που το έχει ξεπεράσει συνέχεια βρίσκει μπροστά του τη δυστυχία και δεν τη νικάει.

Ωστόσο περνάει μερικά ωραία χρόνια οργώνοντας τα χωράφια του και ζώντας δίπλα στη γυναίκα του. Πριν τον πιάσει η μανία αυτά, πριν αναγκαστεί να γίνει ένα είδος περιφερόμενου τσίρκου. Ενα μικρό διάλειμμα σε μια ταραγμένη ζωή. Από φόνο σε φόνο κι από τιμωρία σε τιμωρία, από άθλο σε άθλο κι από ήπειρο σε ήπειρο, αναζητούσε το μυστικό της καταγωγής του και το νόημα των παθών της ζωής. Δεν βρήκε τίποτε από τα δύο. Σκότωσε πολλούς, υπέφερε πολύ, δοξάστηκε πολύ από μια κούφια δόξα. Ο Kαλλιφατίδης τον έχρισε άγιο εξαιτίας των παθών του. Δεν τον προτείνει για σωτήρα της κατάστασης με τίποτε. Μάλλον σαν παράδειγμα προς αποφυγή. Δεν είναι ο ήρωας που θα έρθει να μας σώσει. Μάλλον σαν τους εξοπλισμούς ένα πράγμα, ένα βαρίδι δύναμης που μας τραβά στον πάτο, αν θέλουμε να διαβαστεί 'εθνικά'.

Το καλοκαίρι συζητούσα για τον Καλλιφατίδη με τους Σουηδούς που είχα γνωρίσει. Τον αγαπούν πολύ στη Σουηδία, όπου ζει, με διαβεβαίωσαν. Κι εκείνος γράφει τα εξής για τη χώρα των Υπερβορείων, τη Σουηδία δηλαδή, την οποία επισκέφτηκε ο Ηρακλής όταν κυνηγούσε την έλαφο:
»Σ’ εκείνη τη μακρινή χώρα με τις πολλές λίμνες, ο ήλιος ήταν απαλός σα μάγουλο μικρού παιδιού, οι άνεμοι σαν χάδι, τα δέντρα κι οι θάμνοι θέριευαν, οι αγροί έδιναν σοδειά δυο φορές το χρόνο, στα ποτάμια και στις λίμνες έπαιζαν μεγάλα ψάρια με σφιχτή σάρκα, τα κορίτσια ήταν ψηλά, λιγνά και τολμηρά. Του μιλούσαν χωρίς φόβο, απαντούσαν στις ερωτήσεις του, τον καλούσαν σπίτι τους να τον γνωρίσουν οι γονείς τους, που ήταν ευγενικοί και γενναιόδωροι. Ο έρωτας ήταν ελεύθερος αλλά όχι ελευθέριος. Βασιζόταν σε αμοιβαία αισθήματα που έτσι έβαζαν ένα όριο στην ελευθερία. Κανείς δεν ήταν φτωχός, κανείς δεν ήταν πλούσιος, οι περισσότεροι ήταν μακρόβιοι κί όταν ερχόταν η ώρα τους να πεθάνουν πήγαιναν σε ένα ψηλό βράχο και στεφανωμένοι με λουλούδια ρίχονταν στη μεγάλη θάλασσα, που είχε ένα σπάνιο γκριζοπράσινο χρώμα από όλους τους ευτυχισμένους ανθρώπους που πέθαναν εκεί..