Καλή επαναστατική χρονιά

Τα μέτρα για την πανδημία θα αναγκάσουν οπωσδήποτε τις γιορτές για τα 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση να αλλάξουν κατεύθυνση. Δύσκολο να μαζέψεις πλήθος σε εορτές και πανηγύρεις όταν δεν είναι σίγουρο ότι θα έχουμε όλοι εμβολιαστεί ως το τέλος του χρόνου. Αλλά θα μπορούσε να είναι ευκαιρία για αναστοχασμό και αποφάσεις σχετικά με τα όσα μαθαίνουμε γι αυτήν από τα μαθητικά μας χρόνια και στη συνέχεια.

Γράφονται ήδη άρθρα πολλά και κυκλοφορούν βιβλία, μερικά στο Διαδίκτυο, όπου αποτυπώνονται άμεσα και πολλές αντιδράσεις αναγνωστών. Αμέσως διαπιστώνει κανείς ότι οι ιστορικοί που τολμούν να εκθέσουν τα γεγονότα επιστημονικά, σύμφωνα με τις πηγές τους και τις έρευνες τους, συναντούν αντιδράσεις θυμού. Δύσκολα θα γίνουν δεκτά στη συζήτηση γεγονότα που αλλάζουν τις αγιογραφίες των ηρώων με τις οποίες μεγαλώσαμε, ή ακόμα και την κλασική αριστερή κριτική προς τους πολιτικούς που παίρνει θέση σε έναν ή σε όλους τους εμφύλιους που περιλάμβανε η Επανάσταση. Έχουμε μάθει να θεωρούμε τους Έλληνες πάντα καλούς, πάντα θύματα, και η απλή αναφορά σε σφαγές που εκείνοι έκαναν, αμάχων πληθυσμών, ας πούμε, σοκάρει τόσο ώστε την πληρώνει ο ερευνητής που θα τολμήσει να την αναφέρει. Κι όμως θα έπρεπε να ξέρουμε, τρεις φορές σε διαφορετικές ηλικίες μαθαίνουμε την Ιστορία της Επανάστασης.

Πριν τελειώσει το 2020 διάβασα για την ατομική ταφή μικρών παιδιών στα Κατεχόμενα της Κύπρου που είχαν σκοτώσει οι άνδρες της ΕΟΚΑ β σε τουρκικό χωριό τον Αύγουστο του 1974. Την πλευρά των ελληνικών επιθέσεων στον πόλεμο εκείνο που κατέληξε στην τουρκική εισβολή και κατοχή, μόνο υπαινιχτικά την έχω δει να δημοσιεύεται σε μας. Η είδηση κατέληγε σε ανάλυση της τουρκικής προπαγάνδας, που ξανά οργάνωσε ταφή παιδιών τα οποία είχαν ήδη ταφεί. Ναι, αλλά ήταν παιδιά που θα ζούσαν τώρα, θα ήταν γύρω στα πενήντα, και με φριχτό τρόπο έχασαν τη ζωή τους. Και δεν θυμάμαι να έχουμε μιλήσει γι αυτό δημόσια και πολύ.

Πιστεύω ότι υπάρχει ένα ανώτερο επίπεδο εθνικής συνείδησης από αυτό στο οποίο βρισκόμαστε επίσημα αυτή τη στιγμή. Περισσότερη αλήθεια, παραδοχή των λαθών και των εγκλημάτων, θα οδηγούσε σε μεγαλύτερη γνώση και τελικά αυτοπεποίθηση. Εύχομαι να αντέξουν οι ιστορικοί να συνεχίσουν τη δουλειά τους, και με την αναγκαστική στέρηση πολυπληθών εορτών και πανηγύρεων, να κερδίσουμε ένα σκαλοπάτι καλλιέργειας και περίσκεψης.

 

Καλή απόλαυση

 Στην καθημερινή μου βόλτα στο κοντινό πάρκο (sms 6) παρατηρώ τους νέους που πηγαίνουν κι αυτοί για περπάτημα ή απλώς για να πάρουν καθαρό αέρα και να δουν ο ένας τον άλλον. Δύσκολη περίοδος για τις ηλικίες τους, η αναγκαστική απραξία που έρχεται ύστερα από δέκα χρόνια ανεργίας σε όλους τους τομείς.

Αλλά είναι νέοι και όταν συναντιούνται χαμογελούν, δεν αφήνονται να κατεβάσουν τα μούτρα, κι ας τους βασανίζει αυτή η μετέωρη κατάσταση. Εξάλλου τώρα έρχεται η αύξηση της στρατιωτικής θητείας και θα χαρούν όλοι πολύ μόλις τα σχέδια ανακοινωθούν επισήμως. Ποιος τη χάρη τους.

Στρατό δεν πήγα στον καιρό μου, αλλά ξέρω από τους φίλους μου κι ύστερα γιους φίλων και δικούς μου το πόση πλήξη περνούν εκεί οι νέοι, πόσο βράζουν στο ζουμί της απραξίας με την αίσθηση των χαμένων ωρών, των χαμένων μηνών, των χαμένων χρόνων ενίοτε.

Οπως ήταν στη γενιά μου, 28 μήνες είχε κάνει ο αδερφός μου στο Ναυτικό και θεωρούσαμε εκείνη την εποχή προ πολλού ξεχασμένη στο παρελθόν, ιστορίες να τις λες και να μην τις πιστεύουν. Κι όμως, να που ανακοινώνεται η αύξηση θητείας, βρέθηκε το φάρμακο για τις ανησυχίες και τις υπαρξιακές κρίσεις της νεολαίας, τρεις μήνες μπόνους στο φανταριλίκι, να σε ζώσει το κενό του νοήματος και να μην ξέρεις πώς να γλιτώσεις την ψυχική σου υγεία.

Ακριβώς τη στιγμή που το χρειάζονται λοιπόν οι νέοι το νόημα της ύπαρξής τους, που δεν βρίσκει δουλειά, που δεν βρίσκει ταίρι, που δεν βρίσκει χαρά στις υποτιμημένες και κακοπληρωμένες δουλειές, που δεν βρίσκει αναγνώριση στις προσπάθειες εκπαίδευσης, που δεν βρίσκει στόχο να διοχετεύσει τη φυσική του ενεργητικότητα, αυτό το τρομερό νόημα, ακριβώς πάνω στα δύσκολα, να η εθνική μας άμυνα σαν κοπελούδα δροσερή με ένα καλάθι ροδοπέταλα ραίνει με ένα έξτρα τρίμηνο την ούτως ή άλλως πληκτική, απωθητική, υπερτιμημένη για λάθος λόγους και υπαρξιακά επικίνδυνη στρατιωτική θητεία, προσφέροντας το ομοιοπαθητικό μαντζούνι στις τρομερές αρρώστιες της νιότης.

Περνάτε δύσκολα παιδιά, βιώνετε τους περιορισμούς για τον Κόβιντ τραυματικά, δεν βρίσκετε δουλειά, δεν έχετε όρεξη για μελέτη, δεν μπορείτε να καναλιζάρετε τα ταλέντα σας; Σας χρειάζεται η πατρίδα, εξασκημένη στο να παράγει ιεραρχίες όπου η απορία για το τι κάνω εδώ που βρίσκομαι και γιατί, βρίσκει την αποθέωσή της, με εγγυημένους περιορισμούς που δεν θα ξέρετε γιατί τους υφίσταστε και θα θυμάστε κλαίγοντας από νοσταλγία τον Κόβιντ. Καλή απόλαυση, που λέγανε και τα γκαρσόνια.

Η κυρία Έπη

Το πρώτο πράγμα που μαθαίναμε στο μάθημα Τεχνικών στο σχολείο ήταν τα ονόματα των χρωμάτων. Το θυμήθηκα όταν συζητούσαμε για την κατάργηση της μίας τελευταίας ώρας Τεχνικών από τα Γυμνάσια, το θυμάμαι και τώρα που έμαθα το θάνατο της δικής μας καθηγήτριας Τεχνικών, της αγαπημένης μας κυρίας Έπης Πρωτονοταρίου. Ή μάλλον προσπαθώ να θυμηθώ εκείνο τον κατάλογο που μου προκαλούσε έντονα και ανάμικτα συναισθήματα. Κόκκινο καρμίνι, μπλε ουλτραμαρίν, σιέν μπρυλέ… Πόσο παράξενα ονόματα έχουν τα χρώματα, σκεφτόμουν, και τι σημαίνουν, και πόσο θέλω να τα γνωρίσω σε βάθος, να τα αφήσω να με παρασύρουν στον κόσμο τους, να φτιάξουν έναν κόσμο για μένα, κι από την άλλη πόσα πολλά είναι, οι γονείς μου θα βογγήξουν πάλι, είναι πανάκριβα…

Μιλάμε για τον εαυτό μας πάντα όταν μιλάμε για κάποιον που χάθηκε, ειδικά αν δεν τον ξέραμε καλά, κι ακόμα πιο ειδικά αν μας έκανε να γνωρίσουμε πλευρές του εαυτού μας. Αλλά νομίζω ότι όταν μιλάμε για δάσκαλο και μάλιστα σε μάθημα τόσο υποτιμημένο,  έχει νόημα η αναφορά. Η Έπη Πρωτονοταρίου δεν μας έμαθε μόνο τα χρώματα, αλλά κυρίως να ξεπερνάμε το φόβο μπροστά στο λευκό χαρτί και μπροστά στο ενδεχόμενο να μην είμαστε αρκετά καλές, έξυπνες ή ταλαντούχες. Αυτοί είναι οι σπουδαίοι δάσκαλοι, όχι μόνο να δουλεύουν με τους καλούς και ταλαντούχους μαθητές και να τους βοηθούν να αποκτούν εμπιστοσύνη στο ταλέντο τους και να προχωρούν, αλλά και στους κακούς και τους ατάλαντους να βρίσκουν τη χαραμάδα που οδηγεί στην εμπιστοσύνη και χτίζει τη σχέση  μαθητή και δασκάλου, και ανοίγει τους ορίζοντες προς άλλες σχέσεις, όπως η σχέση με την Τέχνη για μια ολόκληρη ζωή.

Έτσι, εμένα που ήμουν στα Τεχνικά έως τότε με το αίσθημα του καταδικασμένου στον προθάλαμο, με πήρε από το χέρι και με έβαλε στο σαλόνι όπου γινόταν η γιορτή, να χαρώ και να καταλάβω, να λερώσω τα χέρια και να αγγίξω την ψυχή μου, τη δική μου και των άλλων. Θυμήθηκα, μόλις έμαθα το θάνατο της, τη λαχτάρα μου στο θρανίο, περιμένοντας να περάσει και με δυο κουβέντες να με βοηθήσει λίγο ακόμα να βρω νόημα στα σχέδια που είχα ξεκινήσει, στα χρώματα που δοκίμαζα, και την αγωνία μου, μήπως δεν προλάβει. Είναι ταλέντο άραγε να είναι κανείς τόσο καλός δάσκαλος που να αλλάζει τους ανθρώπους, ή είναι κάτι που καλλιεργείται κάπως;