NEON στο Καπνεργοστάσιο

 Για λίγο φαντάζεται κανείς, καθώς κάνει το πρώτο βήμα μέσα στο χώρο του παλιού Καπνεργοστασίου, εργάτριες να ξεχωρίζουν καπνόφυλλα με το μωρό τους δίπλα σε ένα καλάθι, όπως το έχει διαβάσει ή δει στο σινεμά, είναι τόσο υποβλητικός ο χώρος που τις ακούς να βηματίζουν και τα έργα που εκτίθενται από τον οργανισμό ΝΕΟΝ με γενικό τίτλο «Πύλες» σα να σε καλούν να περάσεις μαζί τους στα δικά τους φανταστικά ταξίδια

Δυο κηδείες

 Την προηγούμενη εβδομάδα, παράλληλα με τις εικόνες από την κηδεία του Θεοδωράκη, έρχονταν και οι εικόνες της κηδείας του Ζαν Πολ Μπελμοντό. Μερικοί μάλιστα σύγκριναν τις δύο τελετές, επισημαίνοντας το λιτό στιλ της κηδείας του Μπεμπέλ. Ομολογώ ότι δεν μου φάνηκε και πολύ λιτό να σε κηδεύουν με τόση μεγαλοπρέπεια, τυλιγμένο στη σημαία, με αποχαιρετισμό του Προέδρου της Δημοκρατίας κι όλα τα συμπαρομαρτούντα. Αν κρίνουμε το στιλ, μάλιστα, είχε στιλ θαυμάσιο, αλλά μιλάμε για τη Γαλλία. Προσωπικά, πολύ εντυπωσιάστηκα από τις τόσο μεγάλες τιμές. Για δες, στρατός και στόλος, παρόντες στην κηδεία ενός αστέρα του σινεμά! Αλλο ο Μίκης, ήταν μαχητής και επέμενε στο χαρακτηριστικό του αυτό.

Αλλά μήπως έκανε λάθος ο Μίκης να επιμένει; Μήπως αρκούσε τελικά να είναι αγαπημένος καλλιτέχνης για να απολαμβάνει τόσες τιμές μετά θάνατον -και εν ζωή βέβαια-, αφήνοντας στην άκρη τις μάχες; Μήπως οι Γάλλοι έπραξαν σοφά συγκεντρώνοντας την επίσημη θλίψη τους σε έναν κοσμαγάπητο αστέρα και παραδεχόμενοι ότι δεν έχουν πλέον ανάγκη τους μαχητές, ότι μαχητές είναι οι καλλιτέχνες τους; Και τους φτάνει η συγκίνηση που ξεσηκώνει η πλοκή των ταινιών και τα πρόσωπα ερωτικών αντρών και γυναικών, για να ταυτίζονται με δράματα μεγάλα και πρόσωπα συγκλονιστικά από την αναπαυτική τους καρέκλα του σινεμά ή τον συκοφαντημένο καναπέ, αυτό το τόσο παρεξηγημένο κι ωστόσο αγαπημένο έπιπλο;

Δεν χρειαζόμαστε ήρωες, διακήρυσσε η Γαλλία, την ίδια ώρα που η Ελλάδα ανατρίχιαζε με τα άσματα τα ηρωικά και πένθιμα του Μίκη και προσπαθούσε να καταλάβει γιατί αυτή η επιμονή του στον κομμουνισμό και πώς θα συνδυαζόταν η επιθυμητή ενωτική εικόνα με την ανάμνηση του εμφυλίου που υπερηφάνως ξεμύτιζε.

Ολα είναι στο πανί ή στο γυαλί, αγάπες και μίση, τρόμος και έκσταση, μίμηση πράξεων σπουδαίων και τέλειων, μέγεθος εχουσών, ή ίσως και άνευ καθόλου μεγέθους, σίριαλ εικοσιτετράωρα που τραβάνε βδομάδες, μήνες και χρόνια. Μας φτάνει το ντοματόζουμο αντί για αίμα, μας προμήθευσε η Ιστορία πολέμους για πολλές γενιές ταινιών και μυθιστορημάτων, δόξα και τιμή σε όσους καταφέρνουν να δανείζουν το πρόσωπό τους στις αγάπες και τις απογοητεύσεις μας, στα κατορθώματα και τα λάθη μας, κι ας συνεχίσουμε εμείς τις ταπεινές μας εργασίες, να καθαρίζουμε τα ξερόχορτά μας και να αρμέγουμε τις αγελάδες μας.

Ασχετο αυτό με τα ξερόχορτα, αλλά έχετε ταξιδέψει ποτέ στη γαλλική εξοχή, να δείτε καθαριότητα και φροντίδα; Ισως όχι και τόσο άσχετο τελικά. Δεν ξέρω.

Ας βριζουν οι νέοι

Για δέκα μέρες μπαινόβγαιναν στο σπίτι, που είχε γίνει κάπως γιαπί, οι νεαροί εργαζόμενοι σε εταιρία αερίου, τώρα βρήκαμε εμείς να βάλουμε αέριο, που ακριβαίνει και γίνεται και πολιτικό παιχνίδι, τέλος πάντων. Ρεύματα από παντού, σκόνη, και βρισιές σύννεφο. Οι νέοι να μιλούν σε γλώσσα ακατανόητη, να βρίζονται χαϊδευτικά, να φωνάζουν ο ένας στον άλλον με τρόπο που εμένα με σοκάριζε, ίσως επειδή ήταν ένα ολόκληρο καινούργιο γλωσσάρι προσβολών και πειραγμάτων που δεν έχω προλάβει. Ευτυχώς δηλαδή, είναι από τα προνόμια που φέρνει ο χρόνος, το μπούλινγκ αραιώνει κάπως γύρω σου, αν σε βλέπουν, γιατί ένα άλλο προνόμιο είναι που γίνεσαι αόρατη. Υπάρχουν φάσεις.

‘Εβριζα τόσο πολύ, και χωρίς λόγο, εγώ στα νιάτα μου; Θυμήθηκα, όχι με μεγάλη δυσκολία, τα πρώτα χρόνια στη δημοσιογραφία που ήταν σε γραφεία κυριολεκτικά μέσ’ σε καπνούς και σε βρισιές. Κάπνιζαν τότε οι συνάδελφοι, αρειμανίως. Μου ήρθαν στο νου εικόνες θαμπές από τον καπνό, έκανα κι εγώ φιλότιμες προσπάθειες εκμάθησης καπνίσματος, ανεπιτυχείς εν πολλοίς. Με την αθυροστομία το πάλεψα επίσης, με αποφασιστικότητα έλεγα διάφορες μεγαλοπρεπείς βρωμοκουβέντες, συνήθως άνευ ουσίας, σαν ένα είδος αναγνωριστικών συνθημάτων, ή ιεροτελεστικών ασματίων, κυρίως για να ξορκίσω την επίδραση που ασκούσαν πάνω μου όταν έλουζαν εμένα. Με τα πολλά τα κατάφερα έτσι που σε περιβάλλοντα λιγότερο αγχωτικά και ανταγωνιστικά εμφανιζόμουν σα βρωμόστομη. Οπότε ας μην κάνω την αθώα τώρα ακούγοντας τους νεαρούς.

Το μυστικό είναι η νεότητα, σε τραβά η φασαρία και η πρόκληση. Μετράς διαρκώς  τα όρια των άλλων. Δεν σκέφτεσαι ότι κινδυνεύεις από κάτι, ότι ίσως χτυπήσεις ή αρρωστήσεις και θα τους χρειαστείς, ή ότι ο άλλος μπορεί να πεθάνει και να μετανιώσεις που τον πρόσβαλες συνέχεια. Βρίζεις κυρίως τη φθορά, το θάνατο, να δείξεις ότι δεν φοβάσαι, είσαι μακριά απ’ αυτό. Όσο μεγαλώνεις μετανιώνεις για κάθε επίθεση σε άνθρωπο, ειδικά αν δεν είχες κανένα δίκιο να διεκδικήσεις. Μεγαλώνοντας βλέπεις τη φθορά των άλλων, μαθαίνεις και να φαίνονται  άνετοι, χαμογελαστοί, να αστειεύονται, ή να πειράζουν, στο βάθος έχουν όλοι λαχανιάσει για το αποτέλεσμα της καλής εικόνας. Εκτιμάς την ευγένεια, ας φαίνεται και τυπική, κρύα, ανέμπνευστη, θέλει την τέχνη της κι αυτή και το σχετικό ταλέντο. Καλό είναι ν’ αρχίζεις νωρίς την εξάσκηση, να εγκαταλείπεις τη θορυβώδη νεότητα και να αναζητάς καλλιεπείς προσεγγίσεις πριν συνηθίσεις την επιθετική συμπεριφορά και δεν μπορείς να ξεμάθεις.

 

Μνήμη Κυριάκου Κατζουράκη

 Τι κάνουν τα παιδιά έξω από το καφενείο; Να είχες εξηγήσει στους γονείς μου, που τόσο σε θαύμαζαν και σ αγαπούσαν, όταν αγόρασαν τον πίνακα; Δεν θα έπρεπε να θυμάμαι;

Ισως κάνουν σινιάλα της ΕΠΟΝ. Ισως κάτι σημαντικό ή μπορεί κάτι ασήμαντο, απλώς περιμένουν να μεγαλώσουν και να μπουν μέσα, να είναι στην καρδιά των πραγμάτων. Μπορεί το καφενείο να τα περιμένει κι εκείνα να φαντάζονται ότι θα φύγουν και θα του ξεφύγουν. Πάντα κοιτούσα σ αυτό τον πίνακα πέρα από τα πίσω παράθυρα, σε έναν άλλο κόσμο.

Μαθαίνοντας ότι πέθανε ο Κυριάκος Κατζουράκης, μου φάνηκε ότι τον είδα στον αγαπημένο αυτό πίνακα. Σα να μου έκανε κι εμένα σήμα, κάτι μυστικό που δεν κατάλαβα, είμαστε ακόμα έξω από το καφενείο, να μου είπε. Δεν μεγαλώσαμε ποτέ να μπούμε μέσα.

Ο βασιλιάς είναι γυμνός

Στο παραμύθι του Άντερσεν, μόλις το παιδάκι φωνάζει πως ο βασιλιάς είναι γυμνός, γυρίζουν ο ένας στον άλλον οι μεγάλοι που φοβούνταν να ομολογήσουν τι έβλεπαν, κι αναγκάζονται να παραδεχτούν την αλήθεια. Ο βασιλιά συνέχισε να περπατά κορδωμένος ως το τέλος της τελετής, αν κι εκείνος άκουσε το αθώο παιδί και δεν του έμεινε πια καμιά αμφιβολία. Δεν συνεχίζεται το παραμύθι. Μας αφήνει να σκεφτούμε μόνοι μας τη λυτρωτική επίδραση της αλήθειας, στο μέλλον της χώρας όπου κάποιοι απατεώνες πούλησαν ανύπαρκτα ενδύματα στο βασιλιά.

Στο αληθινό βασίλειο της Δανιμαρκίας η αναμέτρηση με την αλήθεια είναι πιο περίπλοκη. Ενώ η τραγωδία παίζεται και ξαναπαίζεται, κάθαρση δεν επέρχεται και το σοκ της αποκάλυψης είναι μικρότερο κάθε φορά, μέχρι τελικής αναισθησίας και αναισθητοποίησης. Όταν πέρσι δημοσιεύτηκε η εικόνα του πρύτανη της ΑΣΟΕΕ με την ταμπέλα στο λαιμό, σαν θύμα της κινέζικης πολιτιστικής επανάστασης που διασύρεται πριν δολοφονηθεί, το σοκ ήταν μεγάλο. Τότε ελπίσαμε ότι δεν θα μπορούσε να συνεχιστεί αυτή η κατάσταση του νόμου της ζούγκλας στα ΑΕΙ, ότι θα επέλθει η κάθαρση πια. Αλλά δεν έγινε τίποτε. Ο πρύτανης μπόρεσε να ξαναπάει στο γραφείο του, να ξανακάνει τη δουλειά του, δεν ξέρουμε με τι συναισθήματα, κανένας δεν διώχθηκε για την επίθεση εναντίον του, και η ζωή συνεχίστηκε.

Εδώ που τα λέμε, είναι χρόνια τώρα που καταφέρνουν και συνυπάρχουν οι καθηγητές και οι πρυτάνεις με τη βία των λεγόμενων αντιεξουσιαστών που συχνάζουν στα ΑΕΙ και επιλέγουν στόχους, γραφεία, πρόσωπα, βάλθηκαν και να χτίσουν κάτι τις προάλλες. Πώς γίνεται αυτό; Τους θαυμάζω, και μαζί με φοβίζουν. Αν είσαι φοιτητής, πες ότι σου εξηγούν πως θα πρέπει για 4-5 χρόνια να κάνεις υπομονή, ασκήσεις ζεν και αναπνοής που την κρατάς περνώντας δίπλα από τη βρώμα που βασιλεύει στους περισσότερους χώρους, κοιτώντας να προστατέψεις όπως- όπως τη δουλειά σου και τον εαυτό σου, να αποφεύγεις τα κακά συναπαντήματα, και θα τελειώσει η θητεία, θα φύγεις και θα θυμάσαι μόνο τα ωραία. Οι καθηγητές όμως που ζουν στο υποβαθμισμένο αυτό περιβάλλον, που υπομένουν τον εκβιασμό σε όλη την καριέρα τους, πώς μπορούν; Πώς αντέχουν; Πώς δέχονται, μια βδομάδα μετά τον ξυλοδαρμό φοιτητή μέσα στην ΑΣΟΕΕ για τις απόψεις του, να πηγαινοέρχονται και να κάνουν τις δουλίτσες τους, κι ακόμα να μην έχουν αποφασίσει την επανάσταση που θα ξαναδώσει στα πράγματα την έννοια τους, τις κινήσεις που θα απελευθερώσουν;

Πλατεία Κουτσουλιάς, Αγορά ιών, Χαφτεία θλίψης

 

Πλατεία Κουτσουλιάς, η λεγόμενη Κοτζιά, μπροστά στο Δημαρχείο, χωρίς ένα παγκάκι, με ένα λερωμένο σιντριβάνι, και περιστέρια ανενόχλητα. Δίπλα στην περίφημη Αγορά τη λεγόμενη Βαρβάκειο, την πιο βρώμικη ίσως της Ευρώπης, όπου προβλέπω ότι θα αναδείξει τον επόμενο ιό στα πλούσια σε βακτήρια διαρκή λασπόνερα της.

Πιο πάνω η γωνία του Κατράντζου, θλιβερό απομεινάρι σε όλο και χειρότερη κατάσταση σαράντα χρόνια τώρα, μετά τη βόμβα των Χριστουγέννων του '80, που λέγαμε ότι τη βάλανε προβοκάτορες.

Παρατημένη πόλη, αβίωτη, ελεεινή και τρισάθλια, γεμάτη ζητιάνους που σέρνουν παιδιά τα οποία θα έπρεπε να έχει πάρει προ πολλού κάποια Πρόνοια, της οποίας βέβαια ο δήμαρχος, αν έχει δυο δεκάρες μυαλό, και πολιτικές φιλοδοξίες, της γυρίζει την πλάτη. Κι αρχίζει να λέει παραμύθια και να κάνει πιρουέτες, μεγάλους περιπάτους, πλατάνια, να συζητιέται στα μακρινά προάστεια που ζουν οι δημότες του, να νιώθουν μαζί του ότι βρίσκονται πολύ μακριά από το χάλι της πόλης, να ανεβαίνουν όλοι μαζί χαρούμενοι στα σκάφη των ψευδαισθήσεων. Εξάλλου αυτοί δεν ξέρουν, δεν ζουν εδώ. Αλίμονο σε κάτι ξεπεσμένους που θέλουνε να περπατούν στη λεγόμενη Αθήνα.

Ανύπαρκτη reality

Στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης κυκλοφορεί μια συλλογή υπογραφών κατά του ριάλιτυ «Μπάτσελορ» στο οποίο δέκα γυναίκες διεκδικούν έναν και μοναδικό άντρα και του παρουσιάζουν τα θέλγητρά τους σα να χορεύουν σε ινδικό μπαλέτο ταινίας του ’50. Στο μεταξύ στη σημερινή Ινδία οι ταινίες αυτές θα μοιάζουν σε λίγο με επιστημονική φαντασία και κανείς δεν θα πιστεύει ότι υπήρξε ποτέ τέτοια εποχή περίσσιας γυναικών, διότι αυτή τη στιγμή οι άντρες σε νεαρή ηλικία είναι ήδη μερικά εκατομμύρια περισσότεροι από τις γυναίκες, αφού οι γονείς προτιμούν τ’ αγόρια και κάνουν ό,τι μπορούν για να εξαφανίζουν τα κορίτσια τους, με εκτρώσεις κατόπιν υπερηχογραφήματος και άλλα τέτοια σεξιστικά. Αυτά δηλαδή κι αν είναι σεξιστικά, πρακτικές που καταδικάζουν το μέλλον σε ανισορροπία της παρουσίας των φύλων και μάλιστα σε υπερβολικά παραπανίσια αρσενικά. Τι θα απογίνουν οι σημερινοί νέοι ασιάτες κανένας δεν μπορεί να φανταστεί, αλλά τίποτε καλό δεν προοιωνίζουν οι αριθμοί. Τα ίδια έχουν συμβεί και στην Κίνα. Μιλούν οι μελλοντολόγοι για τον πόλεμο του νερού, τον πόλεμο της κλιματικής αλλαγής, για πόλεμο περίσσειας αντρών δεν έχω ακούσει. Μάλλον δεν αντέχεται καθόλου σαν προοπτική, ούτε καν σε αυτούς που αρέσκονται να σκιαγραφούν μελλοντικές απειλές, πουλώντας πιθανόν συνταγές σωτηρίας.

Μα τι συνταγές σωτηρίας να πουλήσεις μπροστά σε τέτοιο ζόφο; Καλύτερα να καταφεύγεις σε παρελθοντολογικές δήθεν ανατολίτικες φαντασιώσεις, όπως είναι το Μπάτσελορ. Λειψανδρία που υπήρχε κάποτε, ειδικά πριν εκατό χρόνια, μετά τον 1^ο Παγκόσμιο Πόλεμο θα πρέπει να ήταν κάτι τρομερό κι ως γνωστόν η ανθρωπότητα μένει προσκολλημένη στο παρελθόν πάρα πολύ και τρομάζει να αντιληφθεί το παρόν που ζει. Η λέξη λειψανδρία δεν έχει αντίστοιχο όρο για την έλλειψη γυναικών.

Καθώς μεγαλώνουν τα δεκάδες εκατομμύρια παραπανίσια αγόρια που δεν θα βρίσκουν ταίρι εκ των πραγμάτων στην Ινδία και στην Κίνα, και είναι ήδη τώρα η πρώτη φουρνιά πάνω από είκοσι χρονών και δεν ξέρουμε τι κάνει και πώς πορεύεται,  με τα σημερινά κοινωνικά δεδομένα δε, είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς πώς θα μπορέσει να εξελιχθεί η κατάσταση τους, εμείς ξεχνιόμαστε με τηλεοπτικά χαρέμια.

Και γιατί να απαγορευτεί το Μπάτσελορ; Ας αφήσουμε το γένος των αντρών να χαρεί για λίγο ακόμα τα περασμένα μεγαλεία του. Ίσως η ενορχηστρωμένη αυτή άρνηση της πραγματικότητας με το όνομα «ριάλιτυ» να δώσει ιδέες. Θα βιώσουν οι νέοι πολύ σύντομα την αντιστροφή των όρων στο πλατώ της ζωής.

Ημέρα των ζώων

Ζώο δικό μου δεν έχω, τα παιδιά μου έχουν σκυλιά που μου παρουσίασαν ως δικά τους παιδιά, άρα είμαι η γιαγιά τους. Μεγάλη πρόοδος, αν υπολογίσει κανείς ότι μεγάλωσα με φόβο για τα σκυλιά και τις γάτες, ακόμα και τα αρνάκια φοβόμουν σαν παιδί, και χρειάστηκε συστηματική προσπάθεια να τον καταπολεμήσω, αυτό το φόβο.

Καλά τα πήγαμε ως εδώ, τώρα αρχίζουν τα δύσκολα, οι νέοι φόβοι. Τ’ αηδόνια που δεν με άφηναν κάποτε να κοιμηθώ στο Πήλιο, τρόπος του λέγειν δηλαδή, ποιος κάθεται να κοιμηθεί όταν λαλούν τ’ αηδόνια, αυτά λοιπόν τα πουλιά που μάλλον έχουν φύγει τρομάζοντας από τα κανόνια, τα ψεύτικα, όχι τίποτε πολεμικά, μη φανταστείτε, πήραν κι άλλα μαζί τους. Τι κανόνια είναι αυτά που κήρυξαν πόλεμο στη βουνίσια πανίδα; Κανόνια για να διώχνουν τ’ αγριογούρουνα, τα οποία πολλαπλασιάστηκαν πολύ εξαιτίας, λένε, κάποιων που τα ξαμόλησαν από τις φάρμες επί κρίσης, όταν οι φάρμες έκλεισαν. Φήμες, που ίσως είναι αληθινές, ίσως εξίσου εμμονικές με τις άλλες που λένε ότι οι οικολόγοι, τρελοί όπως είναι, ξαμόλησαν αγριογούρουνα στα βουνά επειδή έτσι. Υπάρχει μια τάση να αποδίδονται διάφορα στους οικολόγους, αλλά αυτό δεν σώζει την κατάσταση. Τα αγριογούρουνα, ως γνωστόν, κάνουν τώρα βόλτες στους δρόμους της Κηφισιάς, αλλά δεν είναι απλό να τα περιορίσουν αφού ένα σωρό κόσμος εναντιώθηκε στην απόφαση για κυνήγι, λόγω φιλοζωίας.

Στο μεταξύ στα όρη στα βουνά κυνηγιούνται τα πάντα αδιακρίτως, αγριογούρουνα, αλεπούδες, αρκούδες και πουλιά πάσης φύσεως. Αγαπάμε τα ζώα με διακρίσεις, λατρεύουμε τους σκύλους και τις γάτες μας, τα κοντινά μας πλάσματα. Αν τ’ αγριογούρουνα λόγω γειτνίασης γίνουν κι αυτά αγαπημένα, αλίμονο στ’ αηδόνια, θα οργιάσουν στην ποταμιά τα κανόνια. Δύσκολο να μοιραστούν οι αγάπες στο βασίλειο των ζώων, εκεί τα μεν κυνηγούν τα δε, η δε ισορροπία έχει προ πολλού διαταραχθεί. Κι οι άνθρωποι πώς να κάνουν κουμάντο; Έχουν κι αυτοί τις αδυναμίες τους. Λυπούνται τα μοσχαράκια, κόβουν το κρέας και τρώνε μόνο ψάρια, αλλά όχι ιχθυοτροφείου γιατί δεν είναι πολύ καθαρά, λέει, άγρια ψάρια, αυτά που κινδυνεύουν να εξαφανιστούν. Άντε βγάλε άκρη.

Δύσκολο πράγμα η μέρα των ζώων αν είσαι απλώς γιαγιά σκυλιών και δεν τα λατρεύεις αρκετά ώστε να μη σε νοιάζει τι γίνεται παραέξω. Νομίζω θα έπρεπε να συζητάμε περισσότερο για ισορροπίες στη φύση, αλλά άντε να χαλάσεις τώρα τη γιορτή…