Η τόλμη των γυναικών

 Το καινούργιο στοιχείο στις μηνύσεις για βιασμό τα τελευταία χρόνια είναι ακριβώς αυτό: οι μηνύσεις. Η τόλμη των γυναικών που αργά και δύσκολα γεννήθηκε και προχωρά μέσα σε αντιδράσεις. Δεν είναι καθόλου εύκολο. Είμαστε κι εμείς εδώ που ακόμα μέσα μας φωλιάζει ο φόβος του παρελθόντος, ας τον πούμε ανάμνηση.

Οταν μεγαλώναμε, ήταν αδιανόητο να σου συμβεί οτιδήποτε, κακοποίηση, βιασμός, παρενόχληση κι όλα τα παρεμφερή, και να μη φταις εσύ ως γυναίκα. Μαθαίναμε πολύ τραυματικά στην εφηβεία μας ότι και μόνο που υπήρχαμε ήταν λάθος, ήταν πρόκληση, ήταν επικίνδυνο. Επρεπε να κρύβουμε τη θηλυκότητα που ούτως ή άλλως μας έφερνε σε αμηχανία, οι παρενοχλήσεις, οι ταπεινώσεις, τα πειράγματα στον δρόμο, στην παραμικρή διαδρομή, ήταν δεδομένα, ήταν ψωμοτύρι, ήταν αυτονόητα.

Κι όμως ήταν εποχές που ο φεμινισμός είχε ήδη κατακτήσει πολλά, στις πόλεις ας πούμε κανείς δεν διανοούνταν να πει στα κορίτσια ότι δεν θα συνέχιζαν το σχολείο, υπήρχε αρκετή ισότητα στους νόμους, στο σχολείο, στα λόγια των γονιών μας. Βιώναμε ένα σιωπηλό χάσμα ανάμεσα στα λόγια και στην καθημερινότητα και η αδυναμία μας να το συνειδητοποιήσουμε, να βρούμε λόγια να το εκφράσουμε, μας έκανε να εσωτερικεύουμε τις κατηγορίες προς γυναίκες ανάξιες της νέας ελευθερίας, να τις κάνουμε ενοχή. Φταίγαμε αν κυκλοφορούσαμε αργά, αν νομίζαμε ότι μπορούσαμε να αστειευτούμε με νεαρούς, αν προκαλούσαμε. Η έννοια της πρόκλησης είναι καθοριστική ακόμα. Οι γυναίκες προκαλούν επειδή υπάρχουν απλώς. Οι άντρες είναι θύματα, δεν μπορούν να αντισταθούν στους πειρασμούς της σάρκας.

Υστερα ήρθε η σεξουαλική επανάσταση, όπου έπρεπε και να μάθουμε την απόλαυση και να παίρνουμε τα μέτρα μας, να μη μας εκμεταλλεύονται οι πιο ελεύθεροι και πιο αναγκεμένοι για την επανάσταση αυτή, οι σύντροφοι άντρες. Δύσκολες ισορροπίες, τις οποίες οφείλαμε να βρίσκουμε σιωπηλά και κατά μόνας. Κι οι στραβές στη βάρδια αν ήταν άφθονες, οφείλονταν σε έλλειψη δεξιοτήτων. Καταπίναμε όσα μας συνέβαιναν, προσπαθώντας να βγάλουμε νέες πορείες πλεύσης.

Η τόλμη που έχουν σήμερα τα νέα κορίτσια είναι αληθινή επανάσταση. Χρειάστηκαν χρόνια, πολλές περιπτώσεις, πολλές συζητήσεις, πολλές αναλύσεις, για να μπορούμε σήμερα να ακούμε αυτή την απλή φράση, ότι οι γυναίκες έχουμε δικαίωμα να ντυνόμαστε όπως θέλουμε, να κυκλοφορούμε όπου μας αρέσει, ότι για τις επιθέσεις φταίνε μόνο οι επιτιθέμενοι.

Οι νόμοι αλλάζουν πιο γρήγορα απ' όσο μπορεί η αυτογνωσία να ελευθερώσει τις ψυχές.

Πίτσα και καφέ

 Στο παρατημένο γωνιακό μαγαζί μπήκαν εργάτες. Ελπίζω να καταφέρει να ορθοποδήσει αυτή τη φορά, χρόνια βασανίζεται να στεγάσει κάτι, κάθε τόσο ανοίγει ένα μαγαζί και γρήγορα ξανακλείνει. Την τελευταία φορά πουλούσε πόρτες ασφαλείας και συναγερμούς. Νόμιζα θα μακροημέρευε, τόση ανασφάλεια που κυκλοφορεί, τόσοι συναγερμοί που βαράνε ασταμάτητα, αλλά όχι.

Τώρα ετοιμάζεται εκεί κάτι σαν κουζίνα αρχοντικού, ένα ισόγειο Ντάουντον Αμπι, με φούρνο από τούβλα και πάγκο από αστραφτερό μέταλλο, συνδυασμός τολμηρός, ελπίζω να λειτουργήσει. Στο βάθος σειρά από καφετιέρες, άρα, λέω, θα είναι συνδυασμός πιτσαρίας και καφενείου. Πίτσα στο φούρνο, καφέ στον πάγκο, θαυμάσια. Φαντάζομαι ήδη τον εαυτό μου να ακουμπά και να χαλαρώνει, να παραγγέλνει και να περιμένει. Κι αμέσως στα νώτα της προσδοκίας απολαύσεων καραδοκεί επιθετικά η κριτική, η ενοχή, μα πάλι καφενείο; Όλο καφενεία και φαγάδικα ανοίγουν, πού θα πάει αυτή η κοινωνία, λέει η συνείδηση αυστηρά, λες κι εγώ την κάνω την επένδυση.

Είναι μια παρατήρηση που κάνουν οι ειδήμονες περί τα οικονομικά και πάντα με αγχώνει. Πράγματι δεν βλέπουμε κάτι αληθινά παραγωγικό στα πέριξ, αλλά εδώ που τα λέμε πώς θα χωρούσε κάτι παραγωγικό στα λίγα τετραγωνικά των μαγαζιών που απαραιτήτως κάλυπταν τα ισόγεια την εποχή που χτίζονταν οι πολυκατοικίες της Κυψέλης; Τότε, κι ακόμα τώρα, δίνονταν μάχες πολιτικές και άλλες για να μην καταργηθεί αυτή η συνήθεια, η πρόταση να γίνονται θέσεις πάρκινγκ στα ισόγεια είχε ξεσηκώσει επανάσταση. Κάθε κορίτσι έπρεπε να έχει την προίκα του σε μαγαζί, κι αργότερα και κάθε αγόρι. Πόσα μαγαζιά όμως μπορούσε να συντηρήσει η γειτονιά, ειδικά την εποχή της παρακμής της; Στοίχειωναν άδεια επί δεκαετίες μαζεύοντας ποντίκια και γκράφιτι. Μερικοί σκέφτονται να τα μετατρέψουν τώρα σε πάρκινγκ.

Καφενεία λοιπόν. Ζούμε παραπάνω, έχουμε πιο πολύ ελεύθερο χρόνο, μας τρώει η μοναξιά, ας γίνει ένα σε κάθε πολυκατοικία, μπορεί να είναι αυτό που λείπει από την καθημερινότητά μας. Κοντινό, να μη χρειάζεται μεγάλη μετακίνηση, και με τη δική του προσωπικότητα το καθένα, να μαζεύει τον δικό του κόσμο. Έτσι θα βρω κάποτε κι εγώ αυτό που μου ταιριάζει. Και η παραγωγικότητα ας πάει αλλού ή πού ξέρεις; Μπορεί να γίνουμε εμείς παραγωγικοί στα κατάλληλα τραπεζάκια, ξοδεύοντας τη σοφία και την γκρίνια, παράγοντας ιδέες και σχέσεις. Δεν μετράνε αυτά;

https://www.efsyn.gr/stiles/triti-matia/328175_pitsa-kai-kafe

Επιστολή συγχρόνου περιηγητού

 Σεβαστέ μου πατέρα, σου γράφω από το κεντρικόν ξενοδοχείον των Αθηνών που έκλεισα με ίντερνετ. Βρίσκεται εις το κέντρο, απέχει μικράν απόστασιν από κάθε σημαντικό αρχαιολογικό μνημείο. Αν και σχετικά φθηνόν, είναι πολυτελέστατον, σε μοντέρνα αρχιτεκτονική γραμμή, φρεσκοβαμμένο και απαστράπτον, αντιθέτως με τα παρακείμενα κτίσματα, τα οποία δυστυχώς ευρίσκονται εις κατάστασιν εγκατάλειψης και φθοράς.

Περπατώ πολύ εις τους δρόμους της πόλεως, αφού εξετέλεσα το τουριστικόν καθήκον της επισκέψεως εις Ακρόπολιν. Πτωχοτάτη πόλις, κάτοικοι ταλαιπωρημένοι, οι έφηβοι ξεχωρίζουν από την αδυναμία. Σαφώς υποσιτίζονται. Οι μεγαλύτεροι έχουν το πάχος του πτωχού, διότι τρώνε προφανώς πολλούς υδατάνθρακες. Είναι πολύ μελαχρινοί, σε αντίθεση με τις αναμνήσεις σου. Κρίμα που δεν συνηθίζουν ανοιχτόχρωμα ρούχα. Μιλούν τη γλώσσα περίπου σαν τη γιαγιά μας, που κοντεύει να την ξεχάσει αφότου μετανάστευσε το 1960, μεταξύ τους δε, μιλούν άλλες γλώσσες. Εκτός αν είναι τοπικές διάλεκτοι.

Λυπάμαι για το αστικό τοπίο της ελληνικής πρωτευούσης, αλλά σε τόσο πτωχή χώρα είναι φυσικόν. Πέρασαν πόλεμοι, σεισμοί, λιμοί και καταποντισμοί, οπότε καταλαβαίνω την παρακμή. Φαίνεται μόνο ο τουρισμός παράγει χρήμα, σε κάθε τετράγωνο υπάρχει ένα πολυτελές ξενοδοχείο, τα υπόλοιπα κτίρια είναι σε κακή κατάσταση. Ωστόσο οι δρόμοι σφύζουν από ζωή. Με αρέσει να τριγυρίζω στα βρομερά στενά και να μυρίζω τα μπαχαρικά. Μόνο στην σκεπαστή αγορά δεν άντεξα να μπω, εκεί η βρόμα υπερνικά την γραφικότητα.

Ευτυχώς, ο δήμαρχος προσέφερε μια λαϊκή γιορτή για την υποδοχή του νέου έτους, στην οποία με εκάλεσε ο παρακείμενος μανάβης και πήγαμε μαζί. Ήταν πολύ ωραία, αλλά το κοινό μόνο άντρες. Ρώτησα πού είναι οι γυναίκες και μου απάντησαν ότι ετοιμάζονται για τη δική τους γιορτή στην άλλη πλατεία, όπου εμφανίζονται με τα καλύτερα σάρι. Δεν μου είχε πει ποτέ η γιαγιά ότι φορούσε σάρι στην Ελλάδα, μόνο για μαντίλι έλεγε.

ΥΓ. Κάποιος εδώ επιμένει ότι οι φίλοι που έκανα το βράδυ της Πρωτοχρονιάς είναι Ασιάτες, Ινδοί, Πακιστανοί και Κινέζοι, αφού μόνο μετανάστες ζούνε στο κέντρο. Οι Έλληνες ζουν στα προάστια, διατείνεται, νότια και βόρεια και στις γιορτές μαζεύονται σε οικογενειακά τραπέζια, δεν έχουν ανάγκη να τρέχουν στο Σύνταγμα. Δε συχνάζουν ούτε για βόλτα στο κέντρο της πόλης; Και πού πάνε βόλτα; Δεν τον πιστεύω. Δυστυχώς δεν προλαβαίνω να κάνω τουρισμό και στα προάστια. Ίσως έχουν λιγότερο υποσιτισμένους εφήβους, πιο κομψούς ενήλικες και πιο περιποιημένα κτίρια.

Φιλιά στη γιαγιά!

https://www.efsyn.gr/stiles/triti-matia/327093_epistoli-syghronoy-periigitoy

Η φετινή επέτειος

 Το 2021 υπήρξε τελικά γόνιμο σε αναστοχασμό. Ακόμα και οι αρνητές του αναστοχασμού κάτι θα είδαν, κάπου θα τους περίμενε μια μικρή ή μεγάλη αναφορά στην Επανάσταση, κάποια πληροφορία θα πήραν που να τους κάνει να καταλαβαίνουν περισσότερο τα γνωστά τους κλισέ και μαζί τη σημερινή μας ζωή και να την εκτιμούν διαφορετικά. Τόσες δημοσιεύσεις, έρευνες, συμπόσια, βιβλία, άρθρα, ανακοινώσεις, ακόμα και οι πανηγυρικοί λόγοι στις επίσημες γιορτές είχαν συχνά φρεσκάδα και βλέμμα επαναστατικό απέναντι στα επαναστατικά θέματα. Μέσα στην κατήφεια της χρονιάς που πέρασε, ελπίζω κι άλλοι να ένιωσαν τη χαρά της κατανόησης που ενώνει τα κομμάτια ενός παζλ το οποίο από παιδιά διαθέτουμε και συχνά μας μπερδεύει ξεχασμένο στις άκρες του μυαλού μας, καθότι μας το προσφέρουν από το σχολείο.

Η φετινή επέτειος δεν είναι το ίδιο. Τουλάχιστον όχι για μας που ακούσαμε με τ’ αυτιά μας τις αφηγήσεις των ανθρώπων οι οποίοι υπέστησαν την Καταστροφή. Ακόμα πιο μικρά παιδιά κι από τους μαθητές Δημοτικού παραλάβαμε από το στόμα τους αυτό το παζλ, με τραύματα που δεν αναλύθηκαν ποτέ αρκετά, με ιστορίες που σταματούσαν απότομα μέσα σε παράξενα βηξίματα, με προσπάθειες που μια ζωή κάναμε ασυνείδητα να ευχαριστήσουμε εκείνα τα θύματα που υπήρξαν οι γονείς μας ως παιδιά, να τους δώσουμε τη χαρά που δικαιούνταν κι έχασαν χωρίς να φταίνε, χωρίς να φταίμε κι εμείς, θύματα ψυχολογικών επιπτώσεων που περνάνε στη δεύτερη και τρίτη γενιά από κάθε προσφυγιά, κάθε καταστροφή, κάθε πόλεμο. Ψυχανάλυση χρειαζόμαστε φέτος, για την επέτειο της Καταστροφής, μια γενναία, ειλικρινή ψυχανάλυση, που δεν θα δώσει μόνο τη χαρά της συνοχής, όπως με την κατανόηση του 1821, αλλά και κάτι σαν προσωπική λύτρωση.

Εκατό χρόνια δεν είναι πολλά, οι αποκαλύψεις ίσως ακόμα δυσκολεύονται να διατυπωθούν, αλλά ευελπιστούμε σε μεγάλες εορταστικές εμπειρίες. Δηλαδή πολλές δημοσιεύσεις, πολλές παραδοχές, πολλές αφηγήσεις, πολλές έρευνες, πολλές ιστορίες, πολλή διάθεση κυρίως για να ακουστούν όσα ακόμα δεν ειπώθηκαν ποτέ, πολλή ψυχραιμία και τα πάθη ήρεμα και πολιτισμένα, χωρίς πωλητές κι αγοραστές συναισθημάτων, ούτε και τους έξυπνους που προσδοκούν κέρδη τσιγκλώντας τα ή απλώς εκφοβίζοντας για την παραγωγή σωστών αντιδράσεων. Ζούμε σε χώρα ελεύθερη, ευτυχώς, μπορούμε όλα να τα πούμε. Ας είμαστε άξιοι κι όλα να τ’ ακούσουμε. Καλή χρονιά!

https://www.efsyn.gr/stiles/triti-matia/326176_i-fetini-epeteios