Διαρκές δάνειο της πόλης Σαρτρ

Ο κήπος του Μουσείου

Είναι ωραία να πηγαίνεις σε μικρά μουσεία, σα να επισκέπτεσαι σπίτια που σου ανοίγουν την καρδιά τους και σου λένε την ιστορία τους. Το μεσημέρι σήμερα πήγα πρώτη φορά στο Μουσείο της Πόλεως των Αθηνών, στην Κλαυθμώνος.
Το κτίριο αυτό ήταν η πρώτη κατοικία του Όθωνα όταν ήρθε στην Αθήνα. Είναι πολύ ταπεινό για παλάτι, αλλά τότε θα δέσποζε στην πόλη που χτιζόταν πυρετωδώς. Το πόσο γρήγορα μεγάλωνε η Αθήνα το βλέπει κανείς στο πρόπλασμα της πόλης του 1842 που βρίσκεται στην πρώην κουζίνα του πρώην παλατιού. Σταθήκαμε αρκετή ώρα πάνω απο αυτή τη μακέτα η οποία δείχνει την πόλη όπως τη βρήκαν οι φιλόδοξοι νέοι κάτοικοι της, με τα πρώτα κτίρια που έφτιαξαν και την αρχική ρυμοτομία. Στο Σύνταγμα έχει ήδη χτιστεί το παλάτι, η σημερινή Βουλή, ενώ μέσα στον Παρθενώνα υπάρχει ακόμα το τζαμί. Η οδός Ερμού έχει ανοίξει, η Σταδίου έχει χαραχτεί. Το Πανεπιστήμιο χτίζεται σε άδεια οικόπεδα. Υπάρχει κιόλας το Αστεροσκοπείο. Μερικές επαύλεις προς τα Πατήσια και την Ομόνοια σημαδεύουν τη μελλοντική επέκταση. Η γραμμή της παλιάς πόλης είναι ξεκάθαρη, αν και το τείχος έχει γκρεμιστεί: από τη σημερινή Πλάκα φτάνει μέχρι το Μοναστηράκι και πλησιάζει το Σύνταγμα και την Ομόνοια. Μικρούλα, σαν μεσαιωνική πολιτεία κάτω απο το κάστρο της.
Στην πρώτη αίθουσα του Μουσείου υπάρχει ένας μεγάλος πίνακας του 1674. Η επίσκεψη του Γάλλου πρέσβη μαρκήσιου de Nointel στην Αθήνα, υπό Jacques Carrey. Σε πρώτο πλάνο είναι τα πρόσωπα, οι γάλλοι και οι οθωμανοί, στο βάθος η πόλη, η Ακρόπολη, η θάλασσα. Είναι απο τις πρώτες αληθινές απεικονίσεις της Αθήνας εκείνης της εποχής, και μάλιστα λίγα χρόνια πριν ο Μοροζίνης βομβαρδίσει την Ακρόπολη. Ο Παρθενώνας φαίνεται ολόκληρος πάνω απο τα τείχη, με ένα μιναρέ. Ήταν ολόκληρος τζαμί, ύστερα, όταν βομβαρδίστηκε, καταλήφθηκε απο τους Βενετσιάνους κι εν συνεχεία εγκαταλείφθηκε, χτίστηκε το μικρό τζαμί που ξέρουμε περισσότερο απο εικόνες, μέσα στις κολόνες. Γύρω απο την πόλη το τείχος του Χασεκή την περιζώνει ολόκληρη. Οι στύλοι του Ολυμπίου Διός φαίνονται πολύ μακριά της.
Το σχήμα του Παρθενώνα πόσο ξενίζει, έτσι που τον έχουμε συνηθίσει ερειπωμένο. Γιατί ζητάμε μόνο τα μάρμαρα απο τους Άγγλους; (και γιατί τα λέμε σκέτα μάρμαρα; Είναι γλυπτά) Να ζητήσουμε απο τους Βενετούς να τον ξαναχτίσουν, πρέπει! Εξάλλου αυτοί στο χτίσιμο είναι μανούλες.
Ορίστε, βρήκα κι εγώ νέο εθνικό αίτημα! Καλό δεν είναι; Να το πατεντάρω, μη μου το κλέψουν. Ίσως μπορέσω να φτιάξω κανα κόμμα αύριο, να πορεύομαι. Είμαι και πολύτεκνη.

Ο πίνακας του Carrey είναι διαρκές δάνειο απο το μουσείο της Σαρτρ. Όπως θα έπρεπε να είναι όλα τα δάνεια. Διαρκή, κι αγύριστα.

Ο πίνακας πιάνει τον έναν τοίχο στην πρώτη αίθουσα του μουσείου, και γύρω άλλοι μικρότεροι  δείχνουν λεπτομέρειες εκείνης της μικρής μεσαιωνικής ξεχασμένης πόλης με τα σπίτια ανάμεσα στα αρχαία ερείπια. Τι παράξενη που θα ήταν, τι ενδιαφέρουσα. Μαγαζιά απλωμένα ανάμεσα στον τοίχο της βιβλιοθήκης του Αδριανού, η πύλη της Ρωμαϊκής Αγοράς λεγόταν Παζαρόπορτα. Μακάρι να μην άρχιζαν τις κατεδαφίσεις με μανία οι αρχαιόπληκτοι και οικοπεδομανείς, να άφηναν την παλιά πόλη όπως τη βρήκαν, ολόκληρη, με το τείχος της, και να έχτιζαν την καινούργια παραπέρα. Θα είχαμε τώρα μια μεσαιωνική καρδιά για τις βόλτες μας και θα ψάχναμε στη διατηρημένη περιοχή τα αλλεπάλληλα στρώματα της Ιστορίας, τα ίχνη απο αθηναίους, μακεδόνες, ρωμαίους, σύριους, βαβυλώνιους, γαλάτες, φράγκους, άγγλους, γάλλους, πορτογάλους, Μπόερς κι Οθωμανούς, τρώγοντας παγωτό χωνάκι στους πεζόδρομους. Τι ομορφιά και ευτυχία. Τη σουβλακούπολη στο Μοναστηράκι θα την είχαμε φτιάξει βεβαίως, απαραιτήτως τον Μπαϊρακτάρη, δεν το συζητώ.
Η κάπως φονταμενταλιστική αντιμετώπιση της Αθήνας όταν ιδρύθηκε, τότε που έπρεπε να μείνουν μόνο τα αρχαία του 5ου αιώνα, άντε και μερικά ρωμαϊκά, κυρίως επειδή ήταν δύσκολο να τα ξεχωρίσουν, έχει αρχίσει να αλλάζει. Τώρα ψάχνουμε την αληθινή συνέχεια της ζωής στην πόλη. Ίσως είναι πολύ αργά, ίσως ποτέ δεν είναι αργά.