Η Θεσσαλονίκη των άλλων

Θεσσαλονίκη 1971

∆ιαβάζοντας στο «Athens review of books» ένα πολιτικό άρθρο, πέφτει το µάτι µου σε ένα ποίηµα που υπάρχει εκεί τυπωμένο σε πλαίσιο. Ο τίτλος είναι: «Θεσσαλονίκη». Περιγράφει µια σκηνή πολύ απλή: µια µητέρα στέκεται στο παράθυρο ακουµπώντας το χέρι στον ώµο του γιου της. Η φράση αυτή είναι στα λαντίνο, «Λα µάντρε ι ελ φίζο», τα ισπανικά των σαλονικιών Εβραίων. Χρόνια πριν από την καταστροφή, διευκρινίζει, και έτσι τα λέει όλα, διά της αποσιωπήσεως. Το Ολοκαύτωµα, τη λήθη, τη µνήµη. Την αίσθηση της απώλειας στους απογόνους, την προσπάθειά τους να διατηρήσουν κάποιες εικόνες, την απελπισία τους για τα φτωχά αποτελέσµατα της προσπάθειας.

Η µετάφραση του ποιήµατος είναι του Ιακώβ Σιµπή, από τη «Χααρέτζ» της 29ης Απριλίου. Ονοµα συγγραφέα, Νίρα Τζέρσι Κατ, δεν καταλαβαίνω µε σιγουριά αν είναι γυναίκα ή άντρας. Μπορεί να είναι διάσηµη ποιήτρια (ή ποιητής), δεν ξέρω. Αµέσως όµως έρχονται στο µυαλό µου βόλτες που έχω κάνει ως φοιτήτρια στη Θεσσαλονίκη, κλειστά παράθυρα σπιτιών παρατηµένων που δεν µπορούσα να τοποθετήσω στις λίγες γνώσεις µου, ώρες και µέρες απορίας και σιωπής, φωτογραφίες που έβγαζα σπιτιών που θα κατεδαφίζονταν (το καταλάβαινα, ακόµα κι αν δεν είχαν την ταµπέλα επάνω τους, της κατεδάφισης).
Πόσα δεν ξέραµε τότε, πόσα δεν συνδέαµε, πόσα κενά χάσκανε στο µυαλό µας… Αυτοί που θα µας φώτιζαν δεν βρίσκονταν εκεί, έπρεπε να περάσουν χρόνια για να συµπληρωθεί το παζλ, για όσους ήθελαν να φωτίσουν τα µυστήρια.
Σ’ ένα τέτοιο παράθυρο σαν να ανοίγει το σπασµένο ξώφυλλο και να βλέπω αυτή τη µητέρα µε τον γιο της.
Αν ο δήµαρχος Θεσσαλονίκης καταφέρει αυτό που δήλωσε, ότι στοχεύει να φέρει τουρίστες απογόνους σαλονικιών Εβραίων και Τούρκων, θα πρέπει να φτιάξει κάποιους χάρτες κατατοπιστικούς, να βάλει κάποιες ταµπέλες στην αγνώριστη πια Θεσσαλονίκη. Μαζί µε τους τουρίστες από το Ισραήλ, την Τουρκία, κι όλο τον κόσµο τελικά, θα µπορέσουµε επιτέλους κι εµείς να γνωρίσουµε την πόλη αυτή, να καταλάβουµε τη νεώτερη ιστορία της, να καλύψουµε τα κενά που ακόµα γεννιούνται σε κάποιον που την περπατά και θέλει να την καταλάβει.
Στα ΝΕΑ http://www.tanea.gr/default.asp?pid=10&ct=13&artid=4629650

 Το ποίημα:
ΝΙΡΑ ΤΖΕΡΣΙ ΓΚΑΤ
Θεσσαλονίκη

Χρόνια
Πόσα χρόνια;
Όταν ακόμα κοίταζαν τον ήλιο να δύει στα βουνά
Και τα νερά του κόλπου σκοτείνιαζαν στους πρόποδες του Λευκού Πύργου
Όταν ο κόσμος ήταν ακόμα ολόκληρος
Οι ψαράδες άπλωναν κοκκινόψαρα στην αγορά Μοδιάνο
Ο ήχος των καμπανών του ναού της Αγίας Τριάδας
Τράνταζε το κρυστάλλινο πολύφωτο
Στο μεγάλο δωμάτιο
Και εκείνοι
Λα μάντρε ι ελ φίζο
Στο παράθυρο
Στο τελευταίο φως
Το χέρι της
Φτερούγα περιστεριού στον γιακά του ρούχου του
Το μικρό του χέρι
Στο μετάξι του φορέματός της
Έτσι στέκονται χρόνια με τα χρόνια
Έτσι θα στέκονται εσαεί
Τίποτα δεν φανέρωνε
Την επικείμενη καταστροφή τους
                                                                        -Μετάφραση: Ιακώβ Σιμπή
Δημοσιεύτηκε στην Haaretz, 29 Απριλίου 2011

Το blog μου με φωτογραφίες της Θεσσαλονίκης:http://annadamianidi.blogspot.com/