Το πρόβλημα Γιάλομ

Μου αρέσουν τα εκλαϊκευτικά βιβλία, τα ιστορικά μυθιστορήματα, όλα τα είδη γενικά που διευκολύνουν την προσέγγιση σε θέματα δύσκολα και κάπως απρόσιτα, την κάνουν ευχάριστη, εν ολίγοις συνδυάζουν το τερπνό μετά του ωφελίμου. Φχαριστιέσαι και μαθαίνεις και κάτι. Είχα απολαύσει τον Κόσμο της Σοφίας του Jostein Gaarder, για παράδειγμα, την ιστορία της Φιλοσοφίας μέσα από εκείνο το παιγνιώδες μυθιστόρημα. Γι αυτό αγόρασα το «πρόβλημα Σπινόζα» του Γιάλομ, κι ας είδα ότι είναι δυο παράλληλες ιστορίες, αφενός του Σπινόζα, αφετέρου του Άλφρεντ Ρόζεμπεργκ,  συνεργάτη του Χίτλερ, πράγμα που δεν μου άρεσε και τόσο. Αρκετά είχα διαβάσει για τον Χίτλερ πρόσφατα στο βιβλίο του Μαζάουερ «Η αυτοκρατορία του Χίτλερ». Σκέφτηκα ότι θα μπορούσα να πηδάω τα κεφάλαια με τον ναζί. Τελικά τα διάβασα κι αυτά. Κάτι έχουν οι τυπωμένες σελίδες και σου επιβάλλονται.

Προς τι ο ναζί; Ο Ρόζεμπεργκ ήταν από τους εγκεφάλους του Τρίτου Ράιχ, ιδεολόγος ρατσιστής, ο οποίος είχε διαβάσει φιλοσοφία και δεν μπορούσε, κατά τον Γιάλομ, να χωνέψει το γεγονός ότι ο Σπινόζα ήταν εβραίος. Μπορεί να ακούγεται κάπως αφελές, αλλά οι ρατσιστικές θεωρίες του Γ’ Ράιχ ήταν υπεράνω πάσης φαντασίας, οπότε δεν μπορείς να αποκλείσεις ότι κάτι τέτοιο θα μπορούσε να συμβεί. Πάντως προσωπικά αμφιβάλω για την τόση προσήλωση σε φιλοσόφους από τους ιδεολόγους του ρατσισμού.

 Παρακολουθούμε λοιπόν τη ζωή του Σπινόζα στην Ολλανδία τον 17^ο αιώνα, τον αφορισμό του από την εβραϊκή κοινότητα και τη μετέπειτα πορεία του, και παράλληλα την καριέρα του Ρόζεμπεργκ και την άνοδο του ρατσισμού στη Γερμανία. Το βιβλίο έχει ενδιαφέρον, ειδικά η ζωή του Σπινόζα, αλλά και στις δύο ιστορίες υπάρχουν τόσο πολλοί διάλογοι που θυμίζουν σύγχρονη ψυχανάλυση κατά την αμερικάνικη μάλιστα σχολή, που ομολογώ ότι έβαζα συχνά τα γέλια. Ήταν σα να σουλατσάριζαν στην πλοκή οι  ψυχαναλυτές των ταινιών του Γούντι Άλλεν με τις αναλυτικές του ερωτήσεις και το προβληματισμένο τους ύφος. Κατά κάποιο τρόπο όλ’ αυτά λειτουργούσαν σαν ένα διαρκές παραξένισμα, και πετύχαιναν εξαιρετική αποστασιοποίηση. Δεν μπορούσα να χαθώ στην ατμόσφαιρα της εποχής εξαιτίας αυτών των διαλόγων, οπότε μπορείς να πεις ότι έχει κάτι μπρεχτικό η ανάγνωση. 

Σκέφτομαι να γράφω για τα βιβλία που διαβάζω για να μπορώ να βρω εύκολα το Δεκέμβρη το καλύτερο μου και να μην πιαστώ ανοργάνωτη όπως φέτος όταν μας ρώτησε το Πρόταγκον. Ετικέτες «βιβλίο» και βγαίνουν όλα ξανά στο φως.