H φούστα του εχθρού

Μια βροχερή Κυριακή πήγαμε στο Εθνικό Μουσείο της Σκωτίας, στο Εδιμβούργο. Αρχίσαμε να βλέπουμε χαλαρά τα αρχαιολογικά ευρήματα, και κατά το μεσημέρι διαπιστώσαμε ότι είναι τεράστιο, και δεν θα προλαβαίναμε να δούμε πάνω από το ένα δέκατο. Μείναμε στον πρώτο όροφο της Ιστορίας απλώς, φτάσαμε μέχρι τους Ρωμαίους, δηλαδή σχεδόν τίποτε.

Από τη μια άποψη σχεδόν τίποτε, γιατί οι Ρωμαίοι δεν ασχολήθηκαν πολύ με το βροχερό και ομιχλώδες  νησί. Αν και έχτισαν δυο τείχη στη Σκωτία, που τη διασχίζουν στο πλάτος, τα παράτησαν και τα δυο γρήγορα και γενικά δεν φαίνεται να τους άρεσε πολύ να μένουν εδώ, αν εξαιρέσεις διάφορους στρατηγούς που ήθελαν να ονομαστούν Βρετανικοί, ή μάλλον Καληδονικοί επειδή είχαν εξαντληθεί τα άλλα επίθετα. Καληδονία ονόμασαν τη Σκωτία οι Ρωμαίοι.

Από μια άλλη άποψη η ρωμαϊκή φάση είναι σχεδόν τα πάντα, γιατί περιέχει εν σπέρματι την ταραχώδη και δραματική σχέση του νησιού γενικά, κι όχι μόνο της Σκωτίας, με την ήπειρο απέναντι. The continent. Αντικείμενο θέασης, πόθου και φόβου, αναφορά διαφοροποίησης, σχέση αγάπης και μίσους υπαρκτή πάντα.

Οι Ρωμαίοι, εξηγούν οι ετικέτες των πάμπολλων ευρημάτων του μουσείου, ήρθαν στη Σκωτία σαν ακατανίκητοι πολεμιστές. Τα όπλα τους ήταν άπιαστα για τους πολύ πιο φτωχούς τεχνολογικά ιθαγενείς, τους οποίους οι Ρωμαίοι ονόμασαν Ζωγραφισμένους (Picti) και για τους οποίους δεν ξέρουμε τίποτε περισσότερο από αυτά που έχουν γράψει οι κατακτητές τους. Οι ιθαγενείς νικήθηκαν κατά κράτος. Γι αυτούς η εγκατάσταση των μάλλον απρόθυμων αποίκων που εμφανίστηκαν με την οικοσκευή, τα σέα και μέα τους, ήταν αντικείμενο μεγάλης έκπληξης. Είδαν πράγματα που δεν είχαν ξαναδεί, από το πώς να κατασκευάζεις γυάλινα μπουκαλάκια μέχρι πώς να ανοίγεις δρόμους για επικοινωνία με αμάξια ανάμεσα στις πόλεις, κι ένα σωρό ακόμα. Χάντρες και καθρεφτάκια δεν τους έδωσαν οι κατακτητές, δεν είχαν χρυσάφι να τους πάρουν.

Φαίνεται  ότι η ομίχλη, το κρύο, οι βροχές, το δυσάρεστο κλίμα γενικά της Καληδονίας δεν επέτρεψε στους Ρωμαίους να την ευχαριστηθούν, όπως εμείς που ζούμε στην εποχή της ομπρέλας και του αδιάβροχου, του αυτοκινήτου, του τρένου και του σημαδεμένου μονοπατιού. Έχτισαν το πρώτο τείχος τους, το Αδριάνειο, κι ακόμα κανείς δεν ξέρει σε τι τους χρησίμευε, οι γνώμες των αρχαιολόγων διίστανται. Για να φοβίζει, για να ορίζει, για να βάζει τελωνειακούς δασμούς στα προϊόντα που πηγαινόρχονταν; Ή απλώς έχτισαν για να χτίσουν, επειδή ήταν μαθημένοι να χτίζουν, ήταν έτσι το δημόσιο, γεμάτο εργολάβους που ζητούσαν δουλειές;

Σε κάθε περίπτωση, λίγο καιρό μετά παράτησαν το τείχος, έφυγαν, αλλά ξαναγύρισαν και μάλιστα πήγαν ψηλότερα, στη γραμμή των σημερινών πόλεων Εδιμβούργου και Γλασκώβης και έχτισαν άλλο ένα τείχος από τύρφη. Πώς χτίζεις τείχος από τύρφη δεν μπορώ να φανταστώ, άρα πρέπει να το επισκεφτώ κάποτε, σώζονται λέει ακόμα κομμάτια του  εδώ κι εκεί.

Κι αφού έφτιαξαν το δεύτερο αυτό τείχος, το Αντωνίνειο, το παράτησαν εξίσου γρήγορα. Είχα δει εκείνη την ωραία ταινία με τον Κλάιβ Όουεν και την Κίρα Νάιτλυ, «Βασιλιάς Αρθούρος» όπου υποτίθεται ότι ο μυθικός Αρθούρος ήταν Ρωμαίος αξιωματικός γιος βρετανής, που έμεινε εκεί και συνδέθηκε με τους Πίκτους όταν η Ρώμη τον εγκατέλειψε. Πολύ μου άρεσε η ταινία, κυρίως επειδή ήταν πανέμορφοι οι πρωταγωνιστές. Αλλά έχει ιστορική έρευνα πίσω της και τη διαπίστωση ότι οι Ρωμαίοι άφησαν περισσότερα πράγματα στη Βρετανία από όσα η ίδια πιστεύει. Ίσως όχι οδικές αρτηρίες όπως στην υπόλοιπη Ευρώπη, όπου οι δρόμοι λίγο- πολύ ακολουθούν το δικό τους δίκτυο, αλλά διάφορα άλλα στοιχεία και εντυπώσεις, μεταξύ των οποίων, σύμφωνα με μια θεωρία, περιλαμβάνεται και το κιλτ. Η περίφημη φούστα των Σκωτσέζων δηλαδή, οι οποίοι δεν ξέχασαν ποτέ, κατά την άποψη αυτή, ότι οι νικητές τους φορούσαν αυτό το κοντό πτυχωτό ρούχο, και το υιοθέτησαν, το κράτησαν αιώνες, σαν σουβενίρ των παλιών εχθρών που ήταν άφταστοι τότε, και φυλακτό έναντι νέων, το έκαναν σύμβολο της ύπαρξης τους, μέχρι που οι κατακτητές Άγγλοι, μιάμιση χιλιετία αργότερα, τους υποχρέωσαν να καταργήσουν. Κι όταν πέρασε κι εκείνη η φάση, έγινε πάλι της μόδας χάρις στα μυθιστορήματα του Ουώλτερ Σκοτ με τους γενναίους Σκωτσέζους που αντιστέκονταν σθεναρά πάνω στα Χάιλαντ.

Μετά από εκείνη την επίσκεψη αρχίζω να διακρίνω καθαρότερα τα ρωμαϊκά σημάδια στη Σκωτία. Ένα απ’ αυτά είναι το μαγαζί στη Grassmarket μια πολύ καλλιτεχνική πλατεία με καφενεία και τουρίστες, που πουλάει ρωμαϊκές στολές. Γύρω –γύρω συνέχεια εμφανίζονται μουσικοί με κιλτ που παίζουν γκάιντα, κι αναρωτιέμαι, και θα μείνω με την απορία, αν έχουν υπόψη τους ότι η φούστα τους είναι ανάμνηση εκείνου του τρομερού εχθρού.
Aπό την Athens Voice http://www.athensvoice.gr/article/city-news-voices/planet-voice/%CE%B7-%CF%86%CE%BF%CF%8D%CF%83%CF%84%CE%B1-%CF%84%CE%BF%CF%85-%CE%B5%CF%87%CE%B8%CF%81%CE%BF%CF%8D