Πριν δυο χρόνια ο Μένης Κουμανταρέας, κάτοικος Κυψέλης, στάθηκε μπροστά στη Δημοτική Αγορά στη Φωκίωνος Νέγρη, είδε μια αφρικάνα που κρατώντας το μωρό της αγκαλιά, μάθαινε το ελληνικό αλφάβητο, κι έγραψε ένα άρθρο περί ανθρωπισμού και ισότητας. Από τότε συχνά περνά και στέκεται λίγο μπροστά στην τάξη ελληνικών που έχει εγκατασταθεί ακριβώς επάνω στη Φωκίωνος, και κάθε βράδυ φαίνεται φωτισμένη, όπως φαινόταν παλιότερα η βιτρίνα του μαγαζιού.
Στην Κυψέλη υπήρξαμε τυχεροί με το πείραμα αυτό, του Ανοιχτού Σχολείου. Η έννοια κοινωνική αλληλεγγύη είναι πολύ παρηγορητική σε περιόδους κρίσης και φτώχειας, αλλά δεν υλοποιείται εύκολα. Πώς να βοηθήσεις τον άλλον χωρίς να τον ταπεινώσεις; Χωρίς να αποκτήσεις εξουσία επάνω του; Χωρίς να θέλεις να τον προσηλυτίσεις στη θρησκεία σου, πράγμα για το οποίο είναι ύποπτες όλες οι εκκλησίες; Τι κερδίζεις εσύ δίνοντας, τι χάνει εκείνος παίρνοντας; Στην πράξη όλα αυτά τα ερωτήματα δεν βρίσκουν εύκολες απαντήσεις. Γι αυτό υπάρχουν άνθρωποι που προτιμούν να πεινάσουν παρά να καταφύγουν σε ανθρωπιστικές προσφορές, κι αυτό σε χώρες με πολύ οργανωμένη κοινωνική αλληλεγγύη, όχι εδώ που ποτέ δεν θεσμοποιήθηκε αρκετά.
 |
| Aπό την επίσκεψη στην Ακρόπολη το 2010 |
Για να ξαναγυρίσουμε στη Δημοτική Αγορά και το πείραμά της, πρέπει να πω ότι ο χώρος παίζει καθοριστικό ρόλο. Η Φωκίωνος Νέγρη είναι το καμάρι της περιοχής, ένα ρέμα που δεν μπαζώθηκε, ένας φαρδύς πεζόδρομος που παραμένει γεμάτος ζωντάνια, καφενεία και μαγαζιά, δέντρα και παγκάκια, κόσμο κάθε ηλικίας που κάνει βόλτα. Αληθινή αρτηρία της συνοικίας, η οποία εδώ και τέσσερα χρόνια διαθέτει μια πρόταση ένταξης και αντιμετώπισης των μεταναστών: το Ανοιχτό Σχολείο της Αγοράς. Μια ομάδα εθελοντών που οργανώνουν δωρεάν μαθήματα ελληνικής γλώσσας για αρχάριους και προχωρημένους, και δέχεται διαρκώς προτάσεις συμμετοχής, είτε για διδασκαλία, είτε για μαθητεία.
Το Σχολείο ξεκίνησε πριν πέντε χρόνια, με λίγα τμήματα στην αρχή και λειτουργεί με δεκαπέντε τμήματα έως είκοσι τμήματα εδώ και τρία χρόνια. Οι δάσκαλοι είναι εθελοντές, κάτοικοι της περιοχής, εκπαιδευτικοί, φιλόλογοι, φοιτητές και φοιτήτριες, δημοσιογράφοι, οι οποίοι μάλιστα έχουν αρκετά διαφορετικές μεταξύ τους πολιτικές απόψεις. Αλλά η δράση ξεπερνά τις διαφορές. Καλύπτουν μόνοι τους τα έξοδα του σχολείου και όλες τις υπόλοιπες ανάγκες, καθαριότητα, βάψιμο, κλπ. Έχουν περάσει πάνω από 500 μετανάστες από τα θρανία του, και πολύ περισσότεροι έμαθαν το ελληνικό αλφάβητο σε ειδικά ταχύρυθμα μαθήματα αποκρυπτογράφησης του ελληνικού αλφαβήτου που δημιουργήθηκαν τα πρώτα χρόνια. Πέρα από τη γλώσσα στους μετανάστες, διδάσκει και στους ντόπιους έναν άλλο τρόπο αντιμετώπισης των μεταναστών και των προβλημάτων ένταξης που αντιμετωπίζουν. Η θέση του Σχολείου πάνω στον κεντρικό πεζόδρομο, το πόσο εύκολα είναι προσβάσιμο, το κάνει μια πολιτική πρόταση και διέξοδο για τους καταπιεσμένους από το ρατσισμό ντόπιους και ξένους. Εκτός από μαθήματα, οργάνωσε βόλτες γνωριμίας της πόλης, επίσκεψη στην Ακρόπολη, στο Αρχαιολογικό Μουσείο, τον Εθνικό κήπο, το Πεδίο του Άρεως, και στο θέατρο.
Ένα σχολείο λύνει με τον ίδιο του το χαρακτήρα τα πρακτικά προβλήματα της κοινωνικής αλληλεγγύης. Δεν υπάρχει κίνδυνος να νιώσει ταπεινωμένος κανείς, διότι ο ρόλος του δασκάλου είναι δεδομένος. Κι αφού ο στόχος είναι συγκεκριμένος και μακρόπνοος, δημιουργεί θεσμό από μόνος του. Οι μαθητές- μετανάστες δεν μαθαίνουν μόνο, προσφέρουν τη δική τους κουλτούρα σε ένα χώρο που τους αντιμετωπίζει με αξιοπρέπεια. Στα πέντε αυτά χρόνια εκατοντάδες μετανάστες προσέγγισαν την ελληνική γλώσσα, γραπτή και προφορική, και δεκάδες έλληνες έμαθαν να εκτιμούν την παρουσία ανθρώπων από διαφορετικούς πολιτισμούς καθώς και τη δυνατότητα να συνυπάρχουν έστω και σε γειτονιά τόσο πυκνοχτισμένη, όπως η Κυψέλη. Η κλίμακα του πειράματος είναι μικρή, αλλά ενδεικτική του αν μπορούν πρακτικά οι πολίτες να βρουν τρόπους να ξεπεράσουν ακόμα και το δημόσιο λόγο, ο οποίος είναι πολύ πιο εγκλωβισμένος σε στερεότυπα, να δημιουργήσουν έργο με το οποίο συμφωνούν οι πολιτικές και ανθρωπιστικές αντιλήψεις τους.
Δημοσιεύτηκε στο ΒΗΜΑ της Κυριακής στις 18 Δεκεμβρίου 2011
1 σχόλιο:
Ενδιαφέρουσα η παρατήρηση για τη σχέση εξουσίας που κινδυνεύει να παράγει η αλληλεγγύη. Η λέξη αλληλεγγύη προφανώς χρησιμοποιείται για να αποφευχθεί η λέξη φιλανθρωπία που παραπέμπει σε τέτοιες σχέσεις εξουσίας
Δημοσίευση σχολίου