Στον ωραίο Βορρά: Toπία της Στοκχόλμης

 Από ψηλά, καθώς το αεροπλάνο κατεβαίνει προς τη Στοκχόλμη, εμφανίζονται σκορπισμένα στη θάλασσα ένα σωρό μικρά νησιά καταπράσινα. Τόσο  πράσινα που μπερδεύονται τα χρώματα τους, το σκούρο πράσινο με το μπλε της θάλασσας. Σα να τίναξε πυκνές σταγόνες χρώμα ένα πινέλο. Δεν ξεχωρίζει ανθρώπινη παρουσία, δρόμοι, κτίρια, τίποτε. Αργεί πολύ να φανεί η πόλη, μια διακριτική φρίζα μεταξύ δασών, λες και μόλις τωρα έχουν έρθει οι άνθρωποι εδώ να αποικισουν.

Βέβαια όταν πατήσεις το πόδι σου διαπιστώνεις πως η πόλη απλώνεται και με το παραπάνω, αφού έχει μόνο 750 000 κατοίκους, κι όμως τρεις μέρες τώρα δεν καταφέραμε να τη γυρίσουμε ολόκληρη.

Δεν είναι όμως και τόσο καινούργια.  Η πόλη ξεκίνησε τον 13ο αιώνα ως κάστρο που θα προστάτευε και κάποια εμπορικά στοκ, εξ ου και το όνομά της, Stockholm, το νησί του στοκ. Ένα νησάκι τριγυρισμένο από άλλα μεγαλύτερα και προστατευμένο απο το νερό, το Gamla Stan, ήταν η κοιτίδα της πόλης. Και σε αυτό και στα τριγύρω νησιά όπου απλώθηκε, τα κτίρια είναι μεγάλα και επιβλητικά, το βλέπεις αμέσως ότι υπάρχει χώρος, φιλοδοξία και χρήμα, αισθάνεσαι ότι υπήρχε εξαρχής.

Μια σταλιά ιστορία έχει ο οδηγός. Της καημένης της Σουηδίας της λείπει  ο μύθος, αυτό που έχουμε εμείς μπόλικο, αλλά μας λείπουν άλλα. Κάποια στιγμή έγινε υπερδύναμη, εκεί στον 17ο αιώνα με τον Γουσταύο Αδόλφο, το κάναμε και στο σχολείο, αλλά δεν κράτησε πολύ. Οι νοτιότεροι, Γερμανοί και Γάλλοι, είχαν πολύ μεγαλύτερο ζήλο. Από τότε φαίνεται σαν οι Σουηδοί να θέλουν να εξιλεωθούν για την εξουσία που απέκτησαν. Κατ' αρχήν αποφάσισαν ήδη από το τέλος του 19ου αιώνα ότι δεν θα μπλέξουν ξανά σε πολέμους, και τήρησαν την απόφασή τους, πράγμα που τους γέμισε κι άλλες τύψεις, με αποτέλεσμα να συμμετέχουν σε διάφορες ειρηνευτικές αποστολές του ΟΗΕ και να είναι έτοιμοι ανά πάσα στιγμή να βοηθήσουν αναξιοπαθούντες του Τρίτου Κόσμου.

 Οι τύψεις γενικώς φαίνεται ότι παίζουν μεγάλο ρόλο στην κουλτούρα τους. Ο Νόμπελ ας πούμε, όπως ξέρουμε κι εμείς, από τύψεις που εφηύρε κάτι τόσο καταστροφικό όπως την πυρίτιδα, θέσπισε το βραβείο Νόμπελ Ειρήνης, μαζί με τα άλλα βραβεία.

Θυμηθείτε στην ταινία του Μπεργκμαν, Φάνυ και Αλέξανδρος, εκείνο τον απαίσιο πατριό, τον πουριτανό τιμωρό που απέκτησε ο ήρωας πάνω στην εφηβεία. Δράμα βέβαια η καλλιεργεια ενοχών για το κάθε τι, αλλά απέναντι στην ελληνικη αναισθησία, αναγωρίζεις ότι έχει κάποια αξία.

Ένα είδος αυστηρότητας υπάρχει και στην αρχιτεκονική, τα στολίδια των κτιρίων είναι στυλιζαρισμένα, λείπει εκείνο το ξεχείλισμα της νοτιότερης Ευρώπης. Το σπίτι που μένουμε είναι γεμάτο ινδικά αντικείμενα, ανατολίτικα φαγητά, κινέζικα παιχνίδια, βιβλία βουδισμού και τέτοια. Μέσα κυκλοφορούμε με τις κάλτσες, όπως στην Τουρκία. Η σπιτονοικοκυρά μας είναι ταξιδιωτική ρεπόρτερ. Ωραία εργασία. Έχει μανία με την Ανατολή, εμφανώς. Κι εγώ θα είχα, αν μεγάλωνα εδώ. Μια μικρή μανία δεν βλάπτει. Νοιώθεις πάντως την αμόσφαιρα την ταξιδιωτική σε όλη την πόλη. Από παντού ξεχωρίζουν κατάρτια βαποριών, ή καμινάδες, ή το άσπρο σώμα τους και οι διαφημίσεις για μικρές κρουαζιέρες.

Αχ ναι, καλοί μου Σουηδοί, ανακαλύψτε τον κόσμο, και προπαντός βοηθείστε τον να ανακαλύψει κι εκείνος εσάς. Διαδώστε το μυστικό, πώς τα έχετε καταφέρει; Τόσα χρόνια ειρήνη και αφθονία, τόσα χρόνια κοινωνικές κατακτήσεις, τι κόλπο έχετε; Μη σταματείστε να λυπάστε τους άλλους ανθρώπους, προσπαθείστε να σας βλέπουν διαρκώς, να σας ζηλεύουν, μην τους αφήνετε σε ησυχία.  

Κι επειδή ξέρουν οι Σουηδοί ότι πιο γνωστοί απο τη χώα τους είναι μερικοί ηθοποιοί, σγγραφείς και τραγυδιστές, τους έχουν περί πολλού. Στο αεροδρόμιο σε υποδέχονται στην πατρίδα τους, έτσι διατείνονται, Η Γκάρμπο, ο Μπέργκμαν, ο Λάρσον, ο Στρίντμπεργκ, οι ΑΒΒΑ αυτοπροσώπως, με τεράστιες χαμογελαστές φωτογραφίες (Όχι, ο Στρίντμπεργκ δεν χαμογελά. Μην τρελαθούμε κιόλας.)

Στο μαγαζί που κάποτε εργάστηκε υπάλληλος η Γκρέτα Γκάρμπο, ένα πολυκατάστημα στον

εμπορικό δρόμο, γράφουν στη βιτρίνα ότι εκείνη πίστευε στην κομψότητα της απλότητας, και με την ευκαιρία σου θυμίζουν ότι εκεί δούλεψε πριν γίνει ηθοποιός. Η οποία Γκάρμπο προσπάθησε να εισάγει σουηδικά πρόσωπα στη διεθνή μυθολογία, παίζοντας ας πούμε τη Βασίλισσα Χριστίνα, αλλά δεν κατάφερε σπουδαία πράγματα, αν και θα της άξιζε. Είναι η βασίλισσα που κάλεσε τον Καρτέσιο στην Στοκχόλμη. Βέβαια μετά δεν είχε τι να τον κάνει, δεν τον συναντούσε, δεν του ανέθετε κάποια αποστολή, απλώς τον άφησε να περιμένει λίγους μήνες κι εκείνος πέθανε τελικά εκεί, πιθανότατα απο το σοκ της αλλαγής κλίματος. Απέμεινε η αναμνηστική πλάκα σε ένα ωραίο σπίτι της παλιάς πόλης να θυμίζει ότι εκεί κατοίκησε και ετελεύτησε ο μέγας φιλόσοφος.

Διαβάζω μια σύντομη βιογραφία αυτής της βασίλισσας, που ήταν κόρη του περίφημου Γουσταύου Αδόλφου, και ήταν όντως μια συναρπαστική ζωή και προσωπικότητα, αλλά δεν είχα ιδέα περί του προσώπου ως τώρα.

Οι σπιτονοικοκύρηδες μας ετοιμάζονται για την Ελλάδα. Πολύς κόσμος πάει φέτος στην Ελλάδα, μας λένε. Λες και φοβούνται μη χαθεί, λέμε και γελάμε,  πικρά. Ρωτώ αν διαβάζουν Καλλιφατίδη, μου λένε ότι είναι πολύ διάσημος και αγαπητός, γράφει ωραία σουηδικά, ίσως επειδή μεταφράζει ελληνικές εκφράσεις. Πετυχημένες ξενιτιές, ο Καλλιφατίδης, ο Αλεξάκης... Κλείσανε μέσα στην καρδιά τους την Ελλάδα, την πήρανε και φύγανε μακριά της, την έσωσαν και σώθηκαν...
Ετοιμαζομαστε να εξερευνήσουμε και να καταλάβουμε αυτή τη χώρα, το ήσυχο αυτό στέκι των εξερευνητών.