Αφηγητής, με μουσικό φόντο κρητικής λύρας, ήταν ο Μάνος Κατράκης. Εκείνη η βαθιά φωνή ξεκινούσε να λέει για "του κύκλου τα γυρίσματα". Την Αρετούσα έπαιζε η Βέρα Ζαβιτσιάνου, τον Ερωτόκριτο ο Κώστας Καρράς. Ο Μαμαγκάκης είχε γράψει τη μουσική αφήνοντας το μέτρο, τον δεκαπεντασύλλαβο, να οδηγεί. Και πρωτίστως οδηγούσε στους γνωστούς παλιούς κρητικούς σκοπούς. Toυς είχε δώσει όμως νέα πνοή, καμιά σχέση με τη μονότονη συνοδεία λύρας που ακούγεται δύσκολα από τους αμύητους.
Είχα πρωτακούσει το δίσκο στο σπίτι των μοντέρνων κι ενημερωμένων ξαδερφών μου, που τόσα πράγματα με μάθανε και πάντα τις ευγνωμονώ. Μου τον είχαν δανείσει, είχε μια παραμυθένια γοητεία. Τότε αντέγραφα τα λόγια των δίσκων που δεν μπορούσα ν' αγοράσω, όπως και μερικών βιβλίων. Είχα αντιγράψει ας πούμε σε τετράδια τον Ήλιο τον Πρώτο του Ελύτη, τον Μπολιβάρ του Εγγονόπουλου, και μερικά ακόμα. Ήταν πολύ ακριβά τα βιβλία ποίησης για το χαρτζηλίκι μας τότε. Αντέγραψα απο το βιβλιαράκι που περιείχε ο δίσκος τα μελοποιημένα αποσπάσματα του Ερωτόκριτου. Μάλιστα νόμιζα για χρόνια ότι ήταν ολόκληρο το ποίημα, εξεπλάγην αργότερα όταν έμαθα ότι κανονικά έχει δέκα χιλιάδες στίχους!
Κάποια στιγμή κατάφερα να τον αγοράσω πάντως. Κι όταν απέκτησα παιδιά, τον είχα μαγνητοφωνήσει και τους έβαζα να τον ακούν για νανούρισμα. Αν και δεν καταλάβαιναν τις περισσότερες λέξεις, τους άρεσε πολύ. Ήταν πολύ μικρά και δοκίμαζα διάφορους ήχους, μουσικές, αφηγήσεις.
Το αποτέλεσμα ήταν να μάθουν απέξω ολόκληρα κομμάτια απο το δίσκο. Στα τρία του χρόνια ο ένας απο τα δίδυμα ήξερε να σου τραγουδήσει- απαγγείλει τους ακαταλαβίστικους για κείνον στίχους, αντικαθιστώντας κατά βούληση κρητικούς ιδιωματισμούς με δικές του λεκτικές κατασκευές. Ήταν η ατραξιόν της οικογένειας, κάθε γνωστός και φίλος του ζητούσε να πει τον Ερωτόκριτο, κι αμέσως το μετάνιωνε, γιατί ο μικρός στηνόταν χωρίς ντροπές και δεν τον σταματούσες αν δεν θεωρούσε ότι είχε τελειώσει.
Τη μέρα που διάβασα για το θάνατο του Νίκου Μαμαγκάκη, συναντήθηκα με το γιο μου που είναι τώρα 22 και τον ρώτησα αν θυμάται ακόμα τον Ερωτόκριτο. Άρχισε αμέσως να τον τραγουδάει. Αυτά που μαθαίνεις παιδί δεν ξεχνιούνται ποτέ. Κι ο Ερωτόκριτος είναι τόσο γοητευτικός. Δημοφιλέστερο έργο της κρητικής αναγέννησης, είναι ωστόσο μια μεσαιωνική περιπέτεια, με τους ιππότες και τα υπερφυσικά της όντα, τα βάσανα και τον τελικό θρίαμβο του έρωτα, τους εξιδανικευμένους ήρωες, τις παραμυθένιες χώρες. Δεν είναι τυχαίο που κάποτε υπήρχαν Κρητικοί, καταπώς έχω ακούσει, που τον ήξεραν απέξω ολόκληρον, χωρίς περικοπές και συντομεύσεις. Κι ο Μαμαγκάκης σίγουρα θα τον άκουγε από παιδί μέχρι ν' αποφασίσει να τον πλησιάσει και να τον μεταφράσει, κατά κάποιο τρόπο, σε μουσική που μπορεί να ακουστεί και από μη μυημένους στην κρητική λύρα ακροατές. Ήταν σπουδαία ιδέα, σε μια εποχή που ακόμα δεν υπήρχε μεγάλη εκτίμηση για το έργο του Κορνάρου, δεν κυκλοφορούσε ευρέως το σχετικό δοκίμιο του Σεφέρη και γενικά θεωρούνταν ακόμα τέχνη για παρακατιανούς. Γι αυτή τη δουλειά του χρωστάω χάρη. Ομολογώ ότι δεν τον παρακολουθούσα με συνέπεια, τώρα διαβάζω στα βιογραφικά του πόσο πολλά έργα είχε συνθέσει, πόσα αγαπημένα τραγούδια ήταν δικά του, κι ότι παράλληλα έγραφε σοβαρή μουσική. Χαμηλών τόνων προφανώς, δεν παρίστανε τον αρχιερέα όπως άλλοι.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου