Υπόγεια ρεύματα κι ανατριχίλες

Μια φορά κι έναν καιρό, συγκεκριμένα το 1977, είχα νοικιάσει ένα ωραίο παλιό σπίτι που είχε και υπόγειο. Το φθινόπωρο εκείνο έριξε μια βροχή που άφησε εποχή στην Αθήνα, ή θα έπρεπε να αφήσει. Το υπόγειό μου πλημμύρισε, ανέβηκαν τα νερά είκοσι πόντους και τα πράγματα που υπήρχαν μέσα καταστράφηκαν. Ήταν η μεγάλη πλημμύρα της Αθήνας, πολλά υπόγεια είχαν πλημμυρίσει. Η πυροσβεστική δεν προλάβαινε να τρέχει να βοηθάει, οι εφημερίδες έγραψαν δεκάδες πονεμένες ιστορίες, η αντιπολίτευση έβγαλε πύρινους λόγους, κι εγώ ξενοίκιασα το σπίτι.

Εκείνη τη χρονιά η Αθήνα έχασε τη μεγάλη ευκαιρία να αντιμετωπίσει το πρόβλημα των υπογείων της. Διότι όπως ξέρετε, υπάρχουν στην πόλη αυτή χιλιάδες υπόγειες κατοικίες. Όχι βοηθητικοί χώροι σε μεγάλα σπίτια, ή αποθήκες, αλλά μικρά διαμερίσματα όπου μένουν άνθρωποι. Διαμερίσματα με κουζίνες και μπάνια, αποχετευτικά συστήματα δηλαδή, τα οποία όμως εκεί βαθιά στη γη που βρίσκονται δεν μπορούν να λειτουργήσουν.

Ακόμα θυμάμαι, ήμουν και παθούσα, ένα σωρό φωτογραφίες πλημμυρισμένων σπιτιών. Συνεντεύξεις, γυναίκες που έκλαιγαν, παιδιά που σπάραζαν, άνδρες που φώναζαν. Πού ήταν το κράτος; Έλα ντε;

Το κράτος θα μπορούσε τότε να αντιμετωπίσει ένα παλιότερο πρόβλημα. Να το αντιμετωπίσει πρακτικά, όχι με νόμο, γιατί ο νόμος υπήρχε από το 1955. Οι υπόγειες κατοικίες απαγορεύονται. Ωστόσο συνέχισαν να χτίζονται, παράνομα, κι εγκρίνονταν σαν αποθήκες. Ύστερα έπαιρναν φως από τη ΔΕΗ και γίνονταν ντεφάκτο σπίτια. Μια διαδικασία νομιμοποίησης αυθαιρέτων πολύ πιο διακριτική από τις άλλες.

Όμως το αποχετευτικό δίκτυο της πόλης δεν άντεχε και δεν αντέχει αυτή την κατάσταση. Η Αθήνα το έχει κι αυτό, απέκτησε δίκτυο αποχέτευσης πολύ αργότερα από τα ανάκτορα της, τη Βουλή και τα Πανεπιστήμιά της, τις επαύλεις και τα συγκροτήματά της. Πρώτα χτίστηκαν οι πολυκατοικίες κι ύστερα μπήκαν οι σωλήνες της ΕΥΔΑΠ, οι οποίες περνάνε πολύ πιο ρηχά από όσο θα έπρεπε για να αποχετεύονται τα υπόγεια.

Και τι γινόταν πριν; Πώς εξυπηρετούνταν η πόλη; Παλιοί αγωγοί, υπόγεια ρεύματα, σκεπασμένα ποτάμια, μια ζωή κρυφή που δεν θέλουμε να ξέρουμε, μάζευε τα βρωμόνερα και τα έστελνε σε άγνωστη κατεύθυνση. Ο μεσαίωνας της Αθήνας πέρασε στα γρήγορα και είναι κάτω από τα πόδια μας, άγνωστος και αχαρτογράφητος.

Το κράτος λοιπόν, για να επανέλθουμε, σωστά είχε βγάλει το νόμο και είχε απαγορεύσει τα υπόγεια. Έλα όμως που πρόκειται για ελληνικό κράτος. Θα μπορούσε τότε με τις μεγάλες πλημμύρες, το 1977, να κάνει κάτι αποφασιστικό για να απαλλαγεί πια από δαύτα. Να τα καταγράψει και να τα καταργήσει από κατοικίες, να σφραγίσει τις αποχετεύσεις τους. Μπα, κάτι τέτοιο θα είχε κόπο. Δεν το έκανε ποτέ, τα επόμενα χρόνια το βιοτικό επίπεδο ανέβηκε, τα περισσότερα εγκαταλείφθηκαν. Κανένας άνθρωπος δεν θέλει να μένει κάτω από τη γη. Θα μπορούσε τότε στη δεκαετία του 80 να το κάνει. Ήταν όλα άδεια. Αλλά φυσικά ούτε τότε μπήκε στον κόπο. Ούτε που το σκέφτηκε. Τόσοι επιστήμονες με μεταπτυχιακά στις δημόσιες υπηρεσίες, τόσοι σοφοί, αλλά δεν ασχολούνται με τέτοια ταπεινά. Ή ασχολούνται θεωρητικά.

Στη δεκαετία του 90 άρχισαν πάλι τα υπόγεια να κατοικούνται. Οι ιδιοκτήτες τους τα νοίκιασαν σε μετανάστες. Οπότε, ως πηγή εισοδήματος πια, δεν υπήρχε περίπτωση να τα πειράξει κανείς. Μόνο η βροχή τα πείραζε, κι άντε ξανά πλημμύρες, και πυροσβεστικές, και κατασκευές αντλιών για να ανεβαίνουν τα νερά στο δίκτυο, και ιστορίες για αγρίους. Το οποίο δίκτυο με την πρώτη σταγόνα της βροχής παθαίνει έμφραγμα από τα σκουπίδια που κλείνουν τα φρεάτια, κλπ κλπ.

Είναι κρίμα που εμείς οι Έλληνες ανήκουμε ακόμα στο ανθρώπινο είδος. Τόσο ανώτεροι που είμαστε, θα έπρεπε να έχουμε εξελιχτεί σε κάτι που στέλνει τα λύματά του στη στρατόσφαιρα κατευθείαν, με ειδικές αποστολές αγγέλων. Από κει πάνω ο υπόλοιπος κόσμος θα μπορούσε να τα  θαυμάζει και να τα προσκυνάει, ως οφείλει.

Αντ’ αυτού ξανάρχισε η ίδια ιστορία.

 Τώρα μάλιστα σε κάποιες γειτονιές οι χρυσαυγίτες δέρνουν τους μετανάστες και μερικοί Έλληνες έχουν αρχίσει να ελπίζουν ότι έτσι θα λυθεί το πρόβλημα. Γίνονται δε σοβαρές θεωρητικές συζητήσεις, μήπως με τόσο πολύ ξύλο λυθούν όλα τα προβλήματα. Πολύ ενδιαφέρουσα θεωρία:  όταν κινδυνεύεις ανά πάσα στιγμή να ξυλοκοπηθείς δεν δίνεις σημασία σε λίγες πλημμύρες. Και γενικώς η ζωή σου φαίνεται ωραία κάθε που φτάνεις σώος στο σπίτι σου.

Protagon  http://www.protagon.gr/?i=protagon.el.8emata&id=19244