Ξαναπήγα φέτος ταξίδι στη Βιέννη μετά από χμ, μερικές δεκαετίες. Ήμουν εκεί την Πρωτομαγιά του 1967. Θυμόμουν μόνο τη διαδήλωση της Πρωτομαγιάς, κυρίως επειδή είχα γράψει γι αυτήν πολλές φορές. Τον κόσμο που φώναζε "Freiheit in Griechenland", «Ελευθερία στην Ελλάδα», το κολοσσιαίο πορτραίτο του Γλέζου μπροστά στο νεογοτθικό Δημαρχείο και του Mίκη Θεοδωράκη μπροστά στη νεοκλασική Βουλή. Το μέγεθος αυτών των φωτογραφιών δυο ανθρώπων που στην Ελλάδα διώκονταν, απαγορευόταν να προφέρεις το όνομά τους.
Αναγνώρισα αμέσως αυτά τα δυο κτίρια, τη Βουλή και το Δημαρχείο, μόλις τα ξαναείδα. Μου φάνηκαν μεγαλύτερα, προφανώς είχαν μικρύνει στη μνήμη μου προσαρμοζόμενα στην εικόνα της πόλης που ζω, στα μεγέθη της Νεοκλασικής Τριλογίας στην Πανεπιστημίου. Ο αρχιτέκτονας είναι ο ίδιος, ο Δανός Θεόφιλος Χάνσεν. Αλλά, βέβαια, τα μεγέθη στη Βιέννη είναι ασύλληπτα.
Τοποθετώ, λοιπόν, σε σωστή θέση τα κτίρια της αξέχαστης εφηβικής μου ανάμνησης. Είναι στη Ρινγκστράσε, τον δρόμο που τριγυρίζει την παλιά πόλη, αυτόν που έγινε στη θέση του παλιού της τείχους. Πολύ εκτεταμένο το παλιό τείχος, πολύ φαρδιά η Ρινγκστράσε, επιβλητικά τα οικοδομήματα. Χώρος άπλετος ανάμεσά τους, ευτυχώς για το μάτι που θα παραξενευόταν πολύ με τη γειτνίαση του νεογοτθικού με το νεοκλασικό.
Μπροστά στην αυστριακή Βουλή, γύρω από το άγαλμα της Αθηνάς, συναντάμε πάλι μια μικρή πολιτική συγκέντρωση. «Κατά του πολέμου», μας ενημερώνουν. «Τίνος πολέμου;» ρωτάμε. «Όλων των πολέμων». Συμφωνούμε απολύτως. Παραμένει εκεί χώρος πολιτικής έκφρασης.
«Σχεδίασα ένα κτίριο όπου θα λειτουργούσε η Δημοκρατία», είχε πει ο Χάνσεν για τη Βουλή. Η προτομή του βρίσκεται δίπλα στην είσοδο, πολύχρωμη. Δεν θα πρέπει να υπάρχει πιο τέλειο κλασικό κτίριο στον κόσμο, απ' όσο εγώ αντιλαμβάνομαι. Τις δυο πλευρές της κλίμακας (δεν τη λες σκάλα) την πλαισιώνουν καθιστοί ανδριάντες ιστορικών, από τον Θουκυδίδη μέχρι τον Ιούλιο Καίσαρα και τον Πολύβιο. Καλή ιδέα, καθώς ανεβαίνουν, να σκέφτονται οι βουλευτές την Ιστορία.
Στις τοιχογραφίες και στο σύμπλεγμα της κρήνης μπροστά στην κλίμακα πνέει αεράκι αρ νουβώ πάντως. Αλλά δεν καταφέρνουν να μας εμποδίσουν να αισθανθούμε τη συγγένεια που έχουμε με το έργο αυτό και τις φιλοδοξίες του. Αθήνα, Δημοκρατία, κολώνες, τριλογία, Χάνσεν και λοιποί.
Κι ύστερα ανακαλύπτουμε τον Χάνσεν σε διάφορα σημεία της Βιέννης, αλλά δεν είναι εύκολο. Τα έργα του, αν και μεγάλα, αν και χαρακτηριστικά, δεν είναι πια της μόδας, δηλαδή ούτε οι τουρίστες δεν ενδιαφέρονται ιδιαίτερα να μάθουν ποιος σχεδίασε το Musiκverein ή το σημερινό Καζίνο. Όλ' αυτά τα κτίρια είναι εδώ και αιώνες το αυτονόητο περιβάλλον στην πόλη, μάλιστα κάπως άκαμπτο και υπερβολικά αυστηρό, αυτό που έπρεπε να απαντηθεί με τις τολμηρές προτάσεις των επιγόνων. Πολύ πιο ελκυστικά είναι τα κτίρια Γιούγκενστιλ και για τα γκρουπ και για το βιβλιαράκι που μας καθοδηγεί.
Όμως εμείς ως Αθηναίοι συγκινούμαστε από τον Χάνσεν, που έχτισε το πρώτο του κτίριο σε αθηναϊκό λόφο. Είναι το παλιό Αστεροσκοπείο. Κι ύστερα σχεδίασε την Ακαδημία και τη Βιβλιοθήκη της αθηναϊκής τριλογίας, ενώ ο αδερφός του ανέλαβε το Πανεπιστήμιο. Στη Βιέννη ήρθε μετά, κι έφτιαξε αρκετά νεοκλασικά μέγαρα. Αλλά και τον βυζαντινότροπο ναό της Αγίας Τριάδας για τους Οθωμανούς πολίτες Έλληνες τότε, διότι όσο έμεινε στην Αθήνα είχε μελετήσει και τη βυζαντινή αρχιτεκτονική.
Στον τάφο του, που βρίσκεται σε περίοπτη θέση στο κεντρικό νεκροταφείο της πόλης, απεικονίζεται καθιστός φορώντας χλαμύδα, ανακαλώντας κάπως κραυγαλέα τις αρχαίες επιτύμβιες στήλες. Ας πούμε ότι πήγα να επικαλεστώ την ευλογία του για το αθηναϊκό μέλλον. Αρχίζουν όπου να 'ναι οι εργασίες της πεζοδρόμησης στην Πανεπιστημίου, και κάπως πρέπει όχι απλώς να ξανασκεφτούμε, αλλά να ξαναζήσουμε την Αθήνα, τις νεοκλασικές της όψεις, κάπως πρέπει να την ξαναβάλουμε στη ζωή μας.
http://www.protagon.gr/?i=protagon.el.ta3idia&id=36205
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου