Έψαξα λίγο, δεν τις βρήκα. Πού τις έχω καταχωνιάσει; Μπορεί να πέταξα τις ατζέντες μου; Να ήμουν τόσο επιπόλαιη; Λες και τα χρόνια θα ξανάρχονταν;
Διάβασα ότι πέθανε η Ελένη Παμπούκη, γι αυτό κι η βιαστική έρευνα. Με το θάνατο καταλαβαίνεις ότι ακόμα και σημειώσεις που δεν βγάζουν νόημα έχουν αξία. Συνθηματικές φράσεις δίπλα σε φωτογραφίες κυριών του περασμένου αιώνα που τόλμησαν πρώτες κάτι. Μερικές απλώς να αφήσουν τα μαλλιά τους ελεύθερα. Υπάρχει τουλάχιστον το βάρος των σελίδων για την κάθε μέρα που έχει περάσει.
Η δουλειά που έκαναν οι εκδότριες εκείνων των ημερολογίων ήταν να αναδεικνύουν μέρες και γεγονότα, αποσπάσματα και φωτογραφίες συνδεδεμένα με τις γυναικείες διεκδικήσεις. Να βάζουν λέξεις σε φόβους, δισταγμούς, διλήμματα, σε γυναικεία ζητήματα. Σε γυναικεία μέλη του σώματος, σε γυναικείες συνήθειες. Ακούγονται πολύ μακρινά όλ' αυτά. Ο φεμινισμός στην Ελλάδα δεν είχε μαζικότητα. Η ειρωνία εναντίον του, αντίθετα, ήταν πολύ δημοφιλής. Ήταν επιβεβλημένο να απαρνούνται δημοσίως τον φεμινισμό όλες οι διάσημες γυναίκες σε κάθε τους εμφάνιση πριν πουν οτιδήποτε άλλο. Παρόλ' αυτά κέρδισε ήσυχα και χωρίς αντιδράσεις σημαντικά πράγματα, τη νομιμοποίηση των εκτρώσεων, την αλλαγή του Οικογενειακού δικαίου και όλων των διατάξεων σε όλους τους κώδικες που δεν αναγνώριζαν πλήρη ισότητα των δύο φύλων. Ήταν η εποχή τέτοια, ίσως καλύτερα να μην την πολυσκαλίζουμε και ξυπνάμε το τέρας, μη βγει κανας παπάς και θέλει να τα πάρουν όλα πίσω, να φέρουν ξανά την παλιά νομοθεσία παντού και τα προφυλακτικά να τα πουλάνε στα φαρμακεία με χαρτί γιατρού.
Την εποχή που η Ελένη Παμπούκη έβγαζε την "ατζέντα των γυναικών" δεν υπήρχαν τέτοιοι φόβοι, ζούσαμε τη χαρά της ανακάλυψης και ανατροπής στερεοτύπων καθημερινά, εξού και χρειαζόταν απαραιτήτως ατζέντα. Δεν ξέραμε τότε, νομίζαμε ότι η πορεία είναι ευθύγραμμη και οι κατακτήσεις εξασφαλίζονται. Κι όμως. Όσο ξεκάθαροι ήταν οι νομοθετικοί στόχοι τόσο άγνωστες ήταν οι πτυχές των δυνατοτήτων που σου άνοιγε η αμφισβήτηση των στερεοτύπων. Ο φεμινισμός ερχόταν σαν ποτάμι με κύματα αντίθετων ρευμάτων. Υπήρχε η παλιά κλασική άποψη πως κάθε δραστηριότητα ήταν κατάλληλη για τις γυναίκες, υπήρχε και η νεότερη πως οι κλασικές γυναικείες δραστηριότητες ήταν πολύ πιο σημαντικές από όσο θεωρούσαμε ως τότε. Το γυναικείο κίνημα ήθελε να αναθεωρήσει το βλέμμα και την αξιοπρέπεια, όχι μόνο τους μισθούς. Υπήρχε και η συναρπαστική ουτοπία ότι ο κόσμος θα αλλάξει αν οι γυναίκες κατακτήσουν την αξιοπρέπεια τους. Εδώ που τα λέμε, δεν μπορείς κάτι τέτοιο να το αρνηθείς εντελώς ακόμα και σήμερα, που δεν κάνει να λέμε τη λέξη φεμινισμό, να μην ερεθίζουμε τους αγιατολλάδες.
Ναι, το υλικό ήταν πλούσιο για καθημερινή καταγραφή, για καθημερινές ανακαλύψεις. Τυχερές που υπήρξαμε για λίγο σαν τον Κολόμβο, πλέοντας για χώρες δήθεν γνωστές κι ανακαλύπτοντας καινούργια νησιά στην πορεία. Μπερδεμένες εξίσου και θαμπωμένες. Αδέξιες και αποφασισμένες, την επόμενη στιγμή αναποφάσιστες. Καμιά φορά οι φράσεις περί δικαιωμάτων ακούγονταν βαρύγδουπες, έμοιαζαν αφιλόξενες, μπερδεύονταν στα πόδια μας και μας πεδίκλωναν, υπονόμευαν τις σχέσεις μας, τίναζαν στον αέρα τις σιγουριές μας.
Έχω δουλειά στην ταχτοποίηση των συρταριών απόψε.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου