Σαθρή Ευρωελλάδα;

Ρωμαϊκές δεξαμενές στην ανασκαφή της Ελεύθερνας, σκαμένες σε σαθρά εδάφη

Θαύμαζα την αναστήλωση κάποιου ενετικού μνημείου στην Κρήτη, δεν θυμάμαι ποιού γιατί επισκέφτηκα πολλά, μπορεί να μην ήταν ενετικό αλλά κάτι άλλο, οθωμανικό, ή ελληνικό ή μινωικό, ίσως και ρωσικό, πέρασαν και Ρώσοι κάποια στιγμή απ' το νησί, θαύμαζα και την πινακίδα, την πολλοστή που έβλεπα στην άπληστη περιήγηση μου, που πληροφορούσε ότι οι εργασίες είχαν γίνει με συγχρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Ελληνικού Δημοσίου. Κάστρα, πύργοι, κρήνες, σχολεία, τζαμιά που έγιναν μουσεία, λότζες που έγιναν δημαρχεία, ανασκαφές, αναπαλαιώσεις, αναδείξεις, λιοτριβιά και νεώρεια, μινωικοί τάφοι, ρωμαϊκές δεξαμενές, ό,τι βάζει ο νους του ανθρώπου στον προνομιούχο αυτό τόπο, έχει ξανακοιταχτεί κι αναδειχτεί και προσεχτεί με ευρωπαϊκό χρήμα, αλλά και με ευρωπαϊκή ματιά. Είναι η ματιά που δεν πετάει τίποτε, που στέκεται μπροστά στο παρελθόν όσο πιο ψύχραιμα μπορεί και προσπαθεί να δει και να το συντηρήσει σα βιβλίο που οφείλει να παραδίδεται στους παρόντες και τους επόμενους. Νοερά θεωρεί κάθε τουρίστα, κάθε παιδί πενθήμερης γυμνασιακής εκδρομής, εν δυνάμει ερευνητή που ανά πάσα στιγμή θα έχει τη δυνατότητα να συμβουλεύεται τις πηγές, έστω κι αν προς το παρόν πίνει απλώς το φραπέ του στη σκιά της Φορτέτσας, ή μαθαίνει μπρέικντανς στα υπόστεγα της καθολικής μητρόπολης.

Επειδή είχα πολλά χρόνια να πάω στην Κρήτη μπόρεσα να καταλάβω την καταπληκτική δουλειά που έχει γίνει όλ' αυτά τα χρόνια, κι έχει γίνει σ' όλη την Ελλάδα, την οποία την ξεχνάμε γιατί τη ζούμε καθημερινά και δεν μας ικανοποιεί, θέλουμε κάτι καλύτερο συνέχεια. Και καλά κάνουμε, αλλά το να εκτιμάς κι αυτό που έχεις χρειάζεται καμιά φορά, να στέκεσαι και ν' αναλογίζεσαι ότι οφείλεις να το φροντίσεις. Είχα πάει στις πόλεις της Κρήτης πριν χρόνια, τότε που δεν υπήρχαν ακόμα πεζόδρομοι στο κέντρο, αυτό το “δίκτυο πεζοδρόμων” που ξαναδίνει στις παλιές πόλεις κάτι από την ιστορική τους φυσιογνωμία και ξετρελαίνει τους επισκέπτες και τους ίδιους του κατοίκους. Γιατί, στο κάτω- κάτω, δεν ζούμε σε πόλεις για να ταλαιπωρούμαστε, ή μόνο για να βρίσκουμε νοσοκομεία, αλλά και για ν' απολαμβάνουμε, να αγγίζουμε τον πολιτισμό. Ενώ λοιπόν, για παράδειγμα, πριν δεκαετίες είχα χαθεί κι απελπιστεί στο Ηράκλειο και δεν κατάφερνα να ξεχωρίσω τα ιστορικά κτίρια μέσα στο χαμό και τη φασαρία, τώρα βρήκα την παλιά πόλη περπατώντας λες και ταξίδευα στο χρόνο.

Ταξιδεύοντας άκουσα και τη φράση Βαρουφάκη, περί της σαθρής ευρωζώνης ή κάτι τέτοιο. Σαθρά βεβαίως μπορεί να είναι όλα αν τα αφήσουμε να αποσαθρωθούν. Αν ας πούμε δεν βρεθούν λεφτά για να συνεχιστεί η ανασκαφή που άρχισε το Πανεπιστήμιο Κρήτης, ούτε άλλοι τρόποι να συνεχιστεί, οικονομικότεροι, μπορεί τα πετρώματα της Ελεύθερνας να διαλυθούν και να καλύψουν τα πάντα, καθώς είναι και κάπως εύθρυπτα. Είναι στο χέρι των ανθρώπων του τόπου πια όπου γίνεται ένα έργο, στήνεται μια υποδομή, αν θα μείνει όρθια και θα λειτουργήσει, ή θα εγκαταλειφθεί στην αδιαφορία κάνοντας αναδρομικά τα λεφτά που ξοδεύτηκαν να είναι σαθρά κι απόσαθρα.

Στην Ελλάδα παντού έχει στηθεί υποδομή για εξαιρετικά πράγματα. Αν θέλουμε να αποδείξουμε βέβαια πόσο σαθρή είναι η Ευρώπη, ας την αφήσουμε να καταστραφεί. Θα έχουμε πείσει οπωσδήποτε τον εαυτό μας.