Ταξιδεύουμε πάντα στο παρελθόν

Κάθε ταξίδι είναι ταξίδι στο χρόνο, ταξίδι στο παρελθόν. Βλέπουμε τις ξένες χώρες όπως βλέπουμε αστέρια στον ουρανό που μπορεί να έχουν σβήσει.

Ξέρουμε από παιδιά τα ονόματα των πόλεων, τα μνημεία και τα μεγάλα αξιοθέατα, Υπομονετικά περιμένουμε σε ουρές για να τα δούμε με τα μάτια μας. Λες κι αμφιβάλουμε αν βρίσκονται στη θέση τους. Ιερή στιγμή της τρισδιάστατης διαπίστωσης, τίποτε δεν την αντικαθιστά, ούτε το σινεμά, ούτε η φαντασία.

Τα ταξίδια στην Ευρώπη είναι κατ' εξοχήν ταξίδια στην Ιστορία, οι ευρωπαίοι φροντίζουν και αναδεικνύουν το παρελθόν τους. Όσο το αντέχουν βέβαια, ας πούμε στο Παρίσι δεν υπάρχει οδός Ροβεσπιέρου, είναι απόφαση του συμβουλίου της πόλης. Η μνήμη του ναι, οδός όχι.

Το Εδιμβούργο δεν είναι γνωστό ακριβώς για τα μνημεία του, είναι ολόκληρη η πόλη που προσφέρει γνήσιο μεσαιωνικό περιβάλλον για καθημερινή χρήση. Οι φοιτητές του ζουν ανάμεσα σε κτίρια στυλ Χόγκουαρτς, του σχολείου του Χάρυ Πότερ, σαν αληθινοί μαθητευόμενοι μάγοι. Κι η Ρόουλινγκ εδώ έγραψε το βιβλίο της, χαζεύοντας το κάστρο από το παράθυρο του καφενείου το οποίο τώρα έχει ουρά πελατών που θέλουν να καθήσουν λίγο στο τραπέζι της.

Αιματηρά γεγονότα του παρελθόντος, πολλές θρησκευτικές διαμάχες, πολλοί πόλεμοι ανεξαρτησίας, αναφέρονται ανελλιπώς σε εντοιχισμένες πλάκες, επιγραφές, αγάλματα, μνημεία. Ίσως η συνήθεια αυτή να είναι το φυλαχτό της Ευρώπης από τους πολέμους του μέλλοντος. Ίσως όμως να φτιάχτηκαν στην αρχή για τον αντίθετο λόγο, να εξάπτουν τα πάθη. Ποιος μπορεί να ξέρει; Πάντως τώρα οι ευρωπαίοι είναι τόσο απομακρυσμένοι από τα πάθη που μνημονεύονται στις πόλεις τους, ώστε λειτουργεί αποτρεπτικά η μνήμη.

Είμαι περίεργη για το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος περί απόσχισης από το Ηνωμένο Βασίλειο που θα γίνει στη Σκωτία το Σεπτέμβριο. Θέλω να μην αποσχιστεί. Όπως το βλέπω εγώ, αν αποφασίσουν να παραμείνουν στο Η.Β. οι Σκωτσέζοι θα αποδείξουν ότι έχουν ξεπεράσει τα πάθη του παρελθόντος, τον εθνικισμό που πια δεν προσφέρει τίποτε. Κι αυτό μου φαίνεται μεγάλη πρόοδος, για όλη την Ευρώπη.