Η δημοκρατία είναι κουραστική και πολύπλοκη. Η
διαφάνεια που απαιτεί γεννά διαρκώς γραφειοκρατία. Νομοθετώντας για την
ισότητα, παράγει ανισότητες στο πέρασμα του χρόνου, το ζούμε στην Ελλάδα
πολύ έντονα. Χρειάζεται ανανέωση που θα παίρνει ρίσκα, χρειάζεται
συμμετοχή, αναθεωρήσεις, ψυχραιμία. Η φιλοσοφική της βάση μπαίνει και
ξαναμπαίνει στα σύμβολα, στους θεσμούς, στα έργα τέχνης.
Ακόμα και η φιλοσοφική αυτή βάση είναι περίπλοκη. Γιατί να παραχωρείς μέρος της ελευθερίας σου αν δεν είσαι, ας πούμε, μητέρα (για να αναφέρουμε και τη Γιορτή της) κι είσαι νέος, δυνατός και ανυπόμονος;
Θέλω να πω, μια μητέρα που βγάζει το μωρό της βόλτα με το καροτσάκι, είναι σε θέση εκ των πραγμάτων να καταλάβει πολύ περισσότερο τη λογική (και την ανάγκη) του φαναριού της Τροχαίας από τον νεαρό που βιάζεται να πάει το ντελίβερι.
Ωστόσο, ζούμε σε μια πόλη όπου οι ντελιβεράδες δεν σταματούν στα φανάρια και οι μανάδες μωρών αποφεύγουν να βγουν βόλτα έχοντας γνώση του πράγματος. Η κατάστασή μας, η έλλειψη αναγνώρισης της αξίας των κανόνων, η συκοφάντηση και η απαξίωση της δημοκρατίας, δημιουργεί ατμόσφαιρα που ευνοεί τα καπετανάτα. Τα όρια είναι ρευστά, οι λέξεις απατηλές. Τα όρια δεν είναι τόσο απλά όσο το πέρασμα από τη μια πλατεία στην άλλη ή το ένα χωριό στο άλλο. Πλατείες, εξοχικές τοποθεσίες και χωριά πάντως γίνονται συχνά βάσεις για οιονεί καπετανάτα που καταλύουν τις συμβάσεις της δημοκρατίας στο όνομα της λεβεντιάς, της μαγκιάς, του ανδρισμού, τέτοιων γοητευτικών εννοιών. Υπάρχει διάχυτη νοσταλγία των καπετανάτων, ως σύστημα πιο απλό και κατανοητό, πιο άμεσο. Είναι τοπίο της κρίσης η νοσταλγία αυτή και τα τέρατα που γέννησε.
Οι θαυμαστές μεγάλων ηγετών, αυτοί που τους θεωρούν πιο σημαντικούς από την εκπαίδευση των πολιτών στα δημοκρατικά δικαιώματα και υποχρεώσεις, φαντάζονται ότι θα ήταν πιο απλά τα αυταρχικά καθεστώτα από την κουραστική δημοκρατία που όλα τα ψειρίζει και πλέκει σαν δαντέλα τους θεσμούς της. Οταν όμως ήμουν έφηβη, τον καιρό εκείνο, μας τρομοκρατούσαν για την απειρία μας στον χειρισμό των καπεταναίων. Ο κόσμος ήταν περίπλοκος, ακριβώς επειδή δεν αναγνώριζε τους νόμους της συνύπαρξης, δεν δεχόταν κοινούς κανόνες δημοκρατικού σεβασμού, έκρυβε αυταρχισμό πίσω από δήθεν διαχείριση συμβόλων. Περνούσαμε χούντα και μαθαίναμε να φυλάμε τα ρούχα μας και τη γνώμη μας.
Οι νέοι σήμερα δεν ψαρώνουν έτσι. Πιστεύω ότι όση γοητεία κι αν ασκεί η ιδέα των καπετανάτων -σε κείνους που είναι σίγουροι ότι θα ήταν καπετάνιοι κυρίως- οι νέοι προτιμούν τους ξεκάθαρους κανόνες. Αν έχω δίκιο, αν είναι έτσι τα πράγματα, σημαίνει ότι είναι πολύ πιο ώριμοι από τους μεγάλους, που κανονικά θα έπρεπε να έχουν ξεπεράσει την ανάγκη για παραβιάσεις των κανόνων ως ψυχραιμότεροι και πιο έμπειροι. Νομίζω ότι οι νέοι σήμερα, ακόμα και με ελλείψεις στην πολιτική αγωγή, διαθέτουν το κεκτημένο του δημοκρατικού νοήματος μέσα τους, επειδή έζησαν από παιδιά σε μη απειλούμενη δημοκρατία.
Μπορεί να κάνω λάθος βέβαια, μπορεί η δημοκρατία τόσο να απαξιώθηκε που η επιστροφή στα πεφιλημένα καπετανάτα να είναι θέμα χρόνου. Θα δείξει.
Ακόμα και η φιλοσοφική αυτή βάση είναι περίπλοκη. Γιατί να παραχωρείς μέρος της ελευθερίας σου αν δεν είσαι, ας πούμε, μητέρα (για να αναφέρουμε και τη Γιορτή της) κι είσαι νέος, δυνατός και ανυπόμονος;
Θέλω να πω, μια μητέρα που βγάζει το μωρό της βόλτα με το καροτσάκι, είναι σε θέση εκ των πραγμάτων να καταλάβει πολύ περισσότερο τη λογική (και την ανάγκη) του φαναριού της Τροχαίας από τον νεαρό που βιάζεται να πάει το ντελίβερι.
Ωστόσο, ζούμε σε μια πόλη όπου οι ντελιβεράδες δεν σταματούν στα φανάρια και οι μανάδες μωρών αποφεύγουν να βγουν βόλτα έχοντας γνώση του πράγματος. Η κατάστασή μας, η έλλειψη αναγνώρισης της αξίας των κανόνων, η συκοφάντηση και η απαξίωση της δημοκρατίας, δημιουργεί ατμόσφαιρα που ευνοεί τα καπετανάτα. Τα όρια είναι ρευστά, οι λέξεις απατηλές. Τα όρια δεν είναι τόσο απλά όσο το πέρασμα από τη μια πλατεία στην άλλη ή το ένα χωριό στο άλλο. Πλατείες, εξοχικές τοποθεσίες και χωριά πάντως γίνονται συχνά βάσεις για οιονεί καπετανάτα που καταλύουν τις συμβάσεις της δημοκρατίας στο όνομα της λεβεντιάς, της μαγκιάς, του ανδρισμού, τέτοιων γοητευτικών εννοιών. Υπάρχει διάχυτη νοσταλγία των καπετανάτων, ως σύστημα πιο απλό και κατανοητό, πιο άμεσο. Είναι τοπίο της κρίσης η νοσταλγία αυτή και τα τέρατα που γέννησε.
Οι θαυμαστές μεγάλων ηγετών, αυτοί που τους θεωρούν πιο σημαντικούς από την εκπαίδευση των πολιτών στα δημοκρατικά δικαιώματα και υποχρεώσεις, φαντάζονται ότι θα ήταν πιο απλά τα αυταρχικά καθεστώτα από την κουραστική δημοκρατία που όλα τα ψειρίζει και πλέκει σαν δαντέλα τους θεσμούς της. Οταν όμως ήμουν έφηβη, τον καιρό εκείνο, μας τρομοκρατούσαν για την απειρία μας στον χειρισμό των καπεταναίων. Ο κόσμος ήταν περίπλοκος, ακριβώς επειδή δεν αναγνώριζε τους νόμους της συνύπαρξης, δεν δεχόταν κοινούς κανόνες δημοκρατικού σεβασμού, έκρυβε αυταρχισμό πίσω από δήθεν διαχείριση συμβόλων. Περνούσαμε χούντα και μαθαίναμε να φυλάμε τα ρούχα μας και τη γνώμη μας.
Οι νέοι σήμερα δεν ψαρώνουν έτσι. Πιστεύω ότι όση γοητεία κι αν ασκεί η ιδέα των καπετανάτων -σε κείνους που είναι σίγουροι ότι θα ήταν καπετάνιοι κυρίως- οι νέοι προτιμούν τους ξεκάθαρους κανόνες. Αν έχω δίκιο, αν είναι έτσι τα πράγματα, σημαίνει ότι είναι πολύ πιο ώριμοι από τους μεγάλους, που κανονικά θα έπρεπε να έχουν ξεπεράσει την ανάγκη για παραβιάσεις των κανόνων ως ψυχραιμότεροι και πιο έμπειροι. Νομίζω ότι οι νέοι σήμερα, ακόμα και με ελλείψεις στην πολιτική αγωγή, διαθέτουν το κεκτημένο του δημοκρατικού νοήματος μέσα τους, επειδή έζησαν από παιδιά σε μη απειλούμενη δημοκρατία.
Μπορεί να κάνω λάθος βέβαια, μπορεί η δημοκρατία τόσο να απαξιώθηκε που η επιστροφή στα πεφιλημένα καπετανάτα να είναι θέμα χρόνου. Θα δείξει.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου