Εικόνες με λευκή λεζάντα

Μοιάζει δύσκολο να καταλάβουμε τι ακριβώς συμβαίνει στην Ουκρανία, αν και η στρατιωτική εισβολή μάλλον είναι κάτι ξεκάθαρο, και πόσες ερμηνείες πια να δώσεις; Μαζεύω σχεδόν άθελά μου μακροσκελή ξενόγλωσσα άρθρα κι αναρωτιέμαι αν θα καθήσω να τα διαβάσω. Θέλω βέβαια να καταλάβω τι γίνεται, αλλά πόσο πολύ το θέλω;

Θυμάμαι μια άλλη δύσκολη να την κατανοήσεις κατάσταση, κάμποσα χρόνια πριν. Θυμάμαι ένα βράδυ στην τηλεόραση να βλέπουμε τρομερές σκηνές με χωρικούς που έφευγαν από τα χωριά τους κακήν κακώς, ενώ πίσω τους σηκώνονταν μαύροι καπνοί από τα καμμένα τους σπίτια. Ήταν στο Κόσοβο, η μέρα που είχαν αρχίσει οι βομβαρδισμοί του ΝΑΤΟ. Τα αμερικανικά πολεμικά αεροπλάνα βομβαρδίζουν τα χωριά, έλεγαν στις ειδήσεις, και δεν καταλάβαινα. Δεν κολλούσε η εικόνα και η φράση με τις προηγούμενες διαπραγματεύσεις, την προσφυγή των Αλβανών στους Ευρωπαίους και τους Αμερικάνους, δεν είχε νόημα να βομβαρδίζουν οι νατοϊκοί τα χωριά των πληθυσμών που είχαν ζητήσει τη βοήθειά τους. Ουρές δυστυχισμένων προσφύγων με τους μπόγους στο χέρι, σέρνοντας κάρα, έφευγαν σε άγνωστη κατεύθυνση. Μα τόσο τυφλά βομβάρδιζαν αυτοί οι νατοϊκοί;

Χρειάστηκε να περάσω ώρες διαβάζοντας εφημερίδες και περιοδικά αγγλικά και γαλλικά για να καταλάβω τι συνέβαινε. Το ΝΑΤΟ βομβάρδιζε στόχους στο Βελιγράδι. Οι φυγάδες των χωριών ήταν θύματα σέρβικων ομάδων που έβαζαν φωτιά από ξηράς, κι εμείς τους βλέπαμε, τους παρουσίαζαν οι ειδήσεις στα ελληνικά κανάλια, ως θύματα του ΝΑΤΟ.

Χωρίς κανένας να τους υποχρεώνει, οι έλληνες δημοσιογράφοι διαστρέβλωναν τις ειδήσεις, ειδικά τις πρώτες μέρες. Πιστεύω ότι το έκαναν ασυνείδητα, έχοντας τόσο πολύ καρφωμένη στο μυαλό τους την ιδέα ότι το μόνο πρόβλημα της Γιουγκοσλαβίας ήταν οι ξένες επεμβάσεις και δη οι δυτικές, δεν μπορούσαν να δουν τίποτε άλλο σε μια εικόνα πολέμου. Δεν άκουγαν την περιγραφή, δεν καταλάβαιναν, δεν μπορούσαν. Ήταν μια απίστευτη στάση, η οποία δεν ξεσήκωσε τους τηλεθεατές, δεν αναστάτωσε την ΕΣΗΕΑ, κάποιες συζητήσεις μόνο αρκετά περιθωριακές προκάλεσε, και ξεχάστηκε γρήγορα.

Είχα τότε σοκαριστεί καταλαβαίνοντας σε τι είδους διαστρέβλωση επιδίδονταν οι συνάδελφοί μου, έγραφα άρθρα που τα νόμιζα διαφωτιστικά, και προκαλούσα αντιδράσεις που δεν είχα φανταστεί. Μερικοί συνάδελφοι με έβρισαν κατάμουτρα, άλλοι μου έκοψαν την καλημέρα, ψυχράθηκα με αρκετούς παλιούς φίλους, και γενικά πέρασα απρόσμενα δύσκολες μέρες. Θα μου πείτε, οι άλλοι σκοτώνονταν κι εσύ μας λες για την απομόνωσή σου; Σωστό κι αυτό. Γενικά στην Ελλάδα υπήρχε μια ομοψυχία που μου κόστιζε να μην τη συμμερίζομαι.

Αλλά πάλι, δεν έχω δίκιο να αναρωτιέμαι αν αντέχω να ξαναπεράσω παρόμοιες δοκιμασίες στην προσπάθειά μου να καταλάβω τι γίνεται στην Ουκρανία; Αφού κατά βάθος ξέρω, ξέρουμε όλοι, ότι όποια ερμηνεία και να δώσεις στα γεγονότα, υπάρχει αυτή η λεπτή κόκκινη γραμμή που χωρίζει την αποφασισμένα ειρηνική πολιτική ζωή από την άλλη, αυτή που αφήνει μπόσικα και μπάζει αδίστακτους, φιλόδοξους πολιτικούς έτοιμους να παίξουν πόλεμο. Τόσο λεπτή γραμμή που δεν τη βλέπουμε καν αν υπάρχει, παρά μόνο όταν έχει χαθεί μέσα στο αίμα.